Stefan Felsztyński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stefan Felsztyński

Ppor. Stefan Felsztyński w czasach służby w Legionach Polskich.
major kawalerii
Data i miejsce urodzenia	3 maja 1888 Zagórz
Data i miejsce śmierci	30 czerwca 1966 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	1914–1945
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	1 pułk piechoty 1 pułk ułanów 1 pułk artylerii 1 pułk czołgów
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	artysta malarz
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Felsztyński (ur. 3 maja 1888 w Zagórzu, zm. 30 czerwca 1966 w Londynie) – major kawalerii Wojska Polskiego, artysta malarz. W 1965 roku Prezydent RP na Uchodźstwie August Zaleski mianował go podpułkownikiem w korpusie oficerów kawalerii^[1].

Od 1908 do 1912 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Józefa Mehoffera, jego wykładowcami byli również Stanisław Dębicki i Teodor Axentowicz. Jako członek Polowych Drużyn Sokolich zaciągnął się w 1914 do Legionów Polskich, został przydzielony do 1 pułku piechoty, gdzie służył początkowo w III plutonie 3 szwadronu, a następnie w III plutonie 4 szwadronu. W 1915 awansował na dowódcę I plutonu 2 szwadronu i adiutanta pułku. Następnie został oficerem broni w 1 pułku ułanów, oficerem łącznikowym i wywiadowcą w I Brygadzie. Zaprojektował pierwszy wzór munduru noszonego przez 1 Brygadę tzw. „Beliniaków”. W październiku 1916 wygrał zorganizowany w Baranowiczach konkurs hippiczny o „Puchar Wschodu”. 1 listopada 1916 roku został mianowany chorążym kawalerii. 1 kwietnia 1917 roku był hospitantem w 1 pułku artylerii^[2].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wziął udział w wojnie z bolszewikami.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 22. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii). Jego oddziałem macierzystym był wówczas 23 pułk Ułanów Grodzieńskich^[3]. 18 maja 1923 roku Prezydent RP, prostując formalne pomyłki na liście starszeństwa oficerów zawodowych, zatwierdził go w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 101,5 lokatą w korpusie oficerów jazdy^[4]. W 1923 roku pełnił służbę w 2 pułku szwoleżerów w Białej^[5]. W czerwcu następnego roku został przeniesiony do 22 pułku ułanów w Brodach^[6][7]. Był przydzielony do 1 pułku czołgów. W 1928 roku pełnił służbę w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi^[8]. 12 marca 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska, pozostawiony bez przynależności służbowej i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I^[9]. Z dniem 31 sierpnia 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku^[10].

Po 1921 pracował w krakowskim samorządzie miejskim, równolegle malował i tworzył witraże. Brał udział w wystawach organizowanych w Krakowie, Warszawie oraz poza granicami kraju m.in. w Kolonii, Londynie. Był członkiem Cechu Artystów Jednoróg. 3 lutego 1923 ożenił się z Julianną Anną zwaną Hanką (1893–1985) córką Włodzimierza Tetmajera i Anny Mikołajczykówny^[11]. Wykonał rysunek maski pośmiertnej swojego teścia^[12].

W 1934 roku, jako major ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 111. lokatą w korpusie oficerów stanu spoczynku piechoty, pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[13].

Przed wybuchem II wojny światowej został zmobilizowany, brał udział w kampanii wrześniowej na wschodzie kraju, gdzie po wkroczeniu Armii Czerwonej został wzięty do niewoli przez NKWD. Oswobodzony w ramach amnestii przedostał się do organizowanej Armii gen. Wł. Andersa, rozkazem z 15 stycznia 1942 został dowódcą Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej i razem z Armią Andersa przeszedł szlak bojowy.

Po zakończeniu działań wojennych znalazł się we Francji, a w 1947 przeniósł się do Londynu i tam pozostał na stałe. Poza kontynuacją twórczości malarskiej był zaangażowany w działalność organizacji kombatanckich, działał artystycznie tworząc dekoracje i grając w Teatrze Polskim ZASP w Londynie. Pisał felietony oraz recenzje teatralne i muzyczne do prasy polonijnej.

W 1965 roku Prezydent RP na Uchodźstwie August Zaleski mianował go podpułkownikiem w korpusie oficerów kawalerii^[1]. Zmarł w Londynie w wieku 78 lat. Pochowany został na cmentarzu South Ealing.

Stefan Felsztyński tworzył obrazy w technice olejnej i akwarelowej, najczęściej podejmowaną była tematyka alegoryczno-symboliczna oraz fantastyczno-baśniowa. Był również ilustratorem książek oraz projektantem witraży^[14].

• Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)^[15]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)^[16]

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
• Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. [w:] Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2016-11-29].
• Grażyna i Przemysław Witekowie „Artyści w strzeleckim zbrojnym ruchu niepodległościowym I wojny światowej”, Oleandry nr. 16 (maj 2005). jozwa22.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-25)].
• Stefan Felsztyński – biogram w ArtInfo.pl
• Stefan Felsztyński – biogram w Biblioteka Polskiej Piosenki
• Biblioteka Piosenki, Słowa piosenki Legionów Polskich napisanej przez S.Felsztyńskiego
• Wacława Milewska, „„Galeria żywa”. Święto Niepodległości w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku”; news ze strony internetowej Muzeum Narodowego w Krakowie, 2008.
• Mirosław Adam Supruniuk, Malarstwo polskie w Wielkiej Brytanii – prace i dokumenty, www Biblioteki Uniwersyteckiej UMK. bu.umk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-22)].
• Stefan Felsztyński. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-03-13].