French
DeutschWiktor Grosz – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
 generał brygady | |
| Data i miejsce urodzenia | 24 lipca 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1943–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska | szef Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego |
| Późniejsza praca | ambasador PRL w Czechosłowacji |
| Odznaczenia | |
       | |
Wiktor Grosz, właśc. Izaak (Icchak) Medres (ur. 24 lipca 1907 w Warszawie, zm. 9 stycznia 1956 tamże) – polski publicysta lewicowy, dyplomata, generał brygady ludowego Wojska Polskiego i działacz komunistyczny pochodzenia żydowskiego, członek Państwowej Komisji Bezpieczeństwa[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzony w rodzinie żydowskiej jako syn inżyniera elektryka Rafała Medresa (zm. 4 marca 1934). Studiował na Politechnice Warszawskiej, był absolwentem Szkoły Dziennikarstwa. Tłumaczył też z angielskiego (Grey Owl, Sejdżio i jej bobry, Historia opuszczonego szałasu, Pielgrzymi puszczy; John Reed, Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem, używał pseudonimów Wojciech Bylina i Aleksander Dobrot). Od 1934 należał do Komunistycznej Partii Polski.
Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę znalazł się na terenie okupacji sowieckiej we Lwowie. Był sekretarzem redakcji polskojęzycznego „Czerwonego Sztandaru”, organu Lwowskiego Komitetu Obwodowego i Miejskiego Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy. Po ataku III Rzeszy na ZSRR ewakuowany do Saratowa. Współorganizator Związku Patriotów Polskich w ZSRR i 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Służył w LWP w stopniu pułkownika jako politruk współpracujący z NKWD[2]. W latach 1944–1945 pełnił funkcję szefa Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego.
Był autorem poufnej instrukcji wyznaczającej nową politykę PPR i PKWN w wojsku, w której napisał: Mamy liczne dowody zbieżności haseł głoszonych przez AK i propagandę Goebelsa, mamy liczne dowody współdziałania AK-NSZ z bandami bulbowskimi i gestapo, nie pora więc okazywać im „zrozumienie”, „szacunek” i tolerować „przywiązanie do przeszłości[3].
Z wojska odszedł w stopniu generała brygady. Po wojnie pracował w MSZ, kierował Departamentem Prasy. W latach 1950–1954 był ambasadorem Polski w Czechosłowacji. Współpracował z Polskim Radiem, gdzie prowadził audycję Naszym zdaniem. W latach 1954–1955 był członkiem Międzynarodowej Komisji Kontroli i Nadzoru w Kambodży. Pobyt w Kambodży opisał w książce Przygoda dyplomatyczna (PIW, 1957).
Zmarł w Warszawie. Pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A25-tuje-16)[4].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Jego pierwszą żoną była Irena z domu Sznajberg (1907–1979), drugą Hanna z domu Wyszomirska (1916–1996).
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Krzyża Grunwaldu II klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1951)[5]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1945)[6]
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[7]
- Medal „Za udział w walkach o Berlin” (pośmiertnie - 1966)[8]
- Order Lenina (ZSRR)
- Order 9 września 1944 III stopnia (Bułgaria, 1948)[9]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Republikańskiego Orderu Zasługi (Węgry, 1948)[10]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. I, Warszawa 1998, s. 632.
- ↑ E. Kospath-Pawłowski, Sławomir Cenckiewicz Długie ramię Moskwy, s. 44.
- ↑ Jerzy Ślaski, Skrobów. Dzieje obozu NKWD dla żołnierzy AK 1944–1945, Warszawa 1990, s. 20–21.
- ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 11.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 9, poz. 77 „za zasługi w pracy zawodowej”.
- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: 2008, s. 93.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
- ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny, nr 3 (39), 1966, s. 410.
- ↑ Symbole braterskiej współpracy [w:] „Gazeta Robotnicza”, nr 149, 1 czerwca 1948, s. 2.
- ↑ Wysokie odznaczenia dla osobistości polskich i węgierskich [w:] Dziennik Zachodni,nr 32, 1-2 lutego 1948, s. 1.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hanna Jędruszczak, Tadeusz Jędruszczak: Ostatnie lata Drugiej Rzeczypospolitej (1935–1939). Warszawa: Książka i Wiedza, 1970.
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.