منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ‌خور - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ‌خور
کوه هوا
جایگاه در نقشه ایران
مکان	شهرستان لامرد، استان فارس، ایران
مختصات	۲۷°۵۰′شمالی ۵۲°۵۲′شرقی / ۲۷٫۸۳°شمالی ۵۲٫۸۶°شرقی / 27.83; 52.86
مساحت	۱۳۰٬۰۰۰ هکتار (۵۰۰ مایل مربع)
تاسیس‌شده	۱۳۷۸
هیئت حاکمه	سازمان حفاظت محیط زیست ایران

منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ‌خور یک منطقه شکارممنوع در جنوب ایران است که با وسعت ۱۲۹٬۶۵۸ هکتار در جنوب استان فارس قرار دارد و از نظر تقسیمات سیاسی در حوزه سه شهرستان لامرد (شمال غرب، شمال و شمال شرق بخش علامرودشت)، خنج (بخش محمله) و گراش (دهستان خلیلی) واقع شده‌است و یکی از ۲۰ منطقه شکارممنوع استان فارس به‌شمار می‌رود.^[۱][۲] محدوده مذکور در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر علامرودشت، ۸۰ کیلومتری شمال شهر لامرد و ۶۵ کیلومتری جنوب غربی و غرب خنج قرار دارد و توسط اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد و انجمن‌های مردم‌نهاد با همکاری شکارچیان سابق محلی اداره و حفاظت می‌شود.

این محدوده از سال ۱۳۷۸ به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب شده‌است. پاسگاه محیط‌بانی کوه هوا به منظور حفاظت از این منطقه در سال ۱۳۸۰ ساخته شده و چهار نفر محیط‌بان از حیات وحش این منطقه حفاظت می‌کنند.^[۳] اولین آگهی رسمی در تاریخ ۱۳۷۸/۱۲/۱۵ در روزنامه رسمی کشور، به‌مدت پنج سال به‌عنوان منطقه شکارممنوع اعلام شد. در آخرین آگهی در سال ۱۳۸۶ ممنوعیت شکار در این منطقه به مدت ۵ سال تمدید گردید.^[۴]

در سال‌های اخیر با مشارکت اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد و انجمن مردم‌نهاد پایشگران زمین و زندگی علامرودشت و برپایی چادرهای ویژه به منظور جلوگیری از شکار و زنده‌گیری نوزادان حیات وحش در منطقه شکار ممنوع کوه هوا، جمعیت حیات وحش افزایش چشمگیری داشته‌است.^[۵] این انجمن مردم‌نهاد فعالیت جدی حفاظت از این گونه‌ها را با همکاری اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد از سال ۱۳۹۵ آغاز کرد و با احداث ۱۰ باب آبشخور و یک باب پاسگاه قرق‌بانی و استخدام ۳ قرق‌بان در قالب حفاظت مشارکتی سبب افزایش جمعیت حیات وحش منطقه شکار ممنوع کوه هوا و تنگ خور شد؛ به طوری که بر اساس آمار سرشماری حیات وحش این منطقه، جمعیت کَل، بُز و قوچ و میش از تعداد ۸۴ رأس در سال ۱۳۹۵ به ۸۰۹ رأس در سال ۱۳۹۸ رسید.^[۳] در سرشماری حیات وحش این منطقه در سال ۱۳۹۹، تعداد گونه‌های کل و بز و قوچ و میش با افزایشی چشمگیر به ۱۵۰۳ رأس، شامل ۷۲۰ رأس قوچ و میش لارستانی و تعداد ۷۸۳ رأس کل و بز رسید.^[۶] فعالیت جدی حفاظت از این گونه‌ها توسط انجمن پایشگران زمین و زندگی علامرودشت با همکاری اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لامرد،^[۷] حمایت‌های دادگستری^[۸] و تغییر رویه شکارچیان متخلف^[۹] از عوامل افزایش چشمگیر جمعیت حیات وحش منطقه شکار ممنوع کوه هوا بوده‌است.^[۱۰]

این منطقه با وجود تنوع زیستی بسیار غنی و گونه‌های ارزشمند جانوری و گیاهی همچنان به‌صورت منطقه شکارممنوع مدیریت می‌شود و با ارتقای آن به پناهگاه حیات وحش یا منطقه حفاظت‌شده موافقت نشده‌است. وجود چاه‌های فراوان گاز در کوه‌های هوا و تنگ‌خور، مهم‌ترین دلیل عدم موافقت با ارتقای این منطقه به عنوان یکی از مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست است.^[۱۱]

منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ خور با وسعت ۱۳۰ هزار هکتار شامل کوه‌های هوا، شانول، پرپازنی و کوه تلخ است. تلاقی دو ناحیه رویشی خلیج عمانی و ایران تورانی سبب تنوع گونه‌ای این منطقه شده‌است.^[۱۲] این منطقه دارای پوشش جنگلی نسبتاً متراکمی از گونه‌های بَنه، بادام و پسته کوهی در بین کوه‌های زاگرس جنوبی است. آویشن، بومادران، مرو تلخ و آنغوزه از مهم‌ترین گونه‌های دارویی آن به‌شمار می‌رود.^[۱۳] کنار، استبرق، پسته کوهی، کیکم، انواع گون و گونه‌های مرتعی و گیاهان دارویی از دیگر گونه‌های گیاهی منطقه به‌شمار می‌رود.

منطقه شکارممنوع کوه هوا و تنگ خور به علت وجود گونه‌های کل، بز، قوچ، میش و پلنگ و راهگذر حیات وحش دارای ارزش است^[۱۴] و از نظر تنوع زیستی میزبان زیرگونه منحصر به‌فرد قوچ و میش لارستان و کل و بز است و یکی از بهترین و بکرترین زیستگاه‌های گونه ارزشمند قوچ و میش لارستانی در استان فارس به‌شمار می‌رود.^[۱۱] چهار گونه گربه‌سان مانند پلنگ، کاراکال، گربه جنگلی و گربه وحشی^[۱۵] در این منطقه، زیست می‌کنند و همچنین سمور سنگی،^[۱۶] روباه معمولی و شاه‌روباه نیز در آن یافت می‌شود.^[۳] همچنین این منطقه زیستگاه چندین گونه مار سمی شامل مار جعفری، کبرای سیاه، گرزه‌مار، افعی شاخدار و افعی پلنگی است.^[۱۷][۱۸] گونه‌هایی مانند عقاب دوبرادر نیز در این منطقه زادآوری دارند و پرندگانی مانند کبک و تیهو در آنجا به وفور یافت می‌شود.^[۳][۱۹]

در فروردین ۱۴۰۲ خورشیدی، با گشت و پایش محیط‌بانان، وجود پلنگ ایرانی در این منطقه شکارممنوع مشاهده و ثبت شد.^[۲۰][۲۱] کوه هوا به دلیل توانمندی مناسب از لحاظ تعداد گونه‌های حیات وحش، زیستگاهی مناسب و بالقوه برای پلنگ ایرانی به‌شمار می‌آید.^[۲۲]

این منطقه شکار ممنوع کوه هوا و کوه تنگ خور را شامل می‌شود. این دو کوه که به ترتیب میدان‌های گازی هما و شانول را در خود جای داده‌اند، در سال‌های اخیر به علت فعالیت‌های اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از منابع گاز آسیب فراوانی دیده‌اند و چهره بکر طبیعی آن دستخوش تغییر گردیده‌است.^[۲۳] علاوه بر تخریب‌های متعدد توسط شرکت ملی گاز ایران و فعالیت‌های اکتشافی و حفاری جهت استخراج گاز، خشک‌سالی‌های پی‌درپی و در نتیجه کاهش منابع آب و غذا و وجود پروانه چرای متعدد و چرای بی‌رویه از جمله تهدیدات در منطقه به‌شمار می‌رود.^[۲۴]

این منطقه با توجه به وجود چشمه‌سارها و تنوع پوشش گیاهی و همچنین وجود مناطق بکر دیدنی، به خصوص در فصل زمستان و بهار پذیرای بازدیدکنندگان و گردشگران طبیعی می‌باشد.

• انجمن زمین و زندگی علامرودشت