Ágnes Heller – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ágnes Heller

Ágnes Heller (2015)
Data i miejsce urodzenia	12 maja 1929 Budapeszt
Data i miejsce śmierci	19 lipca 2019 Balatonalmádi
Miejsce spoczynku	cmentarz przy ul. Kozma w Budapeszcie(inne języki)
Zawód, zajęcie	filozof
Alma Mater	Uniwersytet Loránda Eötvösa
Małżeństwo	István Hermann (rozwód w 1962), Ferenc Fehér(inne języki)
Dzieci	Zsuzsa Hermann, Gyorgy Fehér
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Ágnes Heller (ur. 12 maja 1929^[1] w Budapeszcie^[2], zm. 19 lipca 2019^[1] w Balatonalmádi^[3]) – węgierska filozofka i dysydentka, przedstawicielka szkoły budapeszteńskiej(inne języki).

Pochodziła z budapeszteńskiej żydowskiej klasy średniej^[1]. Jej ojciec Pal Heller był prawnikiem i pisarzem, pomagał w ucieczkach z Węgier i nazistowskiej strefy okupacyjnej podczas II wojny światowej^[1]. Zmarł w Auschwitz^[1]. Po jego śmierci mieszkała z matką Angelą Ligeti w Budapeszcie^[1]. Po II wojnie zapisała się na studia na Uniwersytet Loránda Eötvösa^[3] w Budapeszcie^[1] (ukończyła je w 1951 roku^[3]). Pierwszym filozofem, który wywarł na nią wpływ był György Lukács, którego wykładu miała okazję posłuchać za namową swojego chłopaka^[1]. Pracowała później jako adiunkt György'a Lukácsa w jego jednostce uczelnianej^[2]. Zapisała się do Komunistycznej Partii Węgier w 1947 roku^[1]. Popadła w niełaskę władz po zaangażowaniu w powstanie węgierskie 1956^[3][1] i straciła posadę profesora filozofii na uniwersytecie w Budapeszcie^[1]. W 1973 roku partia komunistyczna uznała jej poglądy za antymarksistowskie, co skutkowało jej zwolnieniem z pracy^[3]. W 1977 wyjechała do Australii, gdzie później wykładała na La Trobe University^[1]. Przez 25 lat wykładała teorię polityki na The New School for Social Research(inne języki)^[2]. Po opuszczeniu Węgier napisała przeszło 20 książek^[1]. Powróciła na Węgry w 1989 roku^[2], wykładała w Budapeszcie i Segedynie^[3]. Pod koniec życia mieszkała głównie w Budapeszcie^[1], wygłaszała wykłady zagraniczne^[1], często wspominała o sytuacji na Węgrzech^[1]. Zmarła podczas wczasów nad Balatonem^[1], gdzie wybrała się popływać^[2]. Jej ciało znaleziono w jeziorze w okolicy Balatonalmádi^[3]. Została pochowana na cmentarzu żydowskim przy ul. Kozma w Budapeszcie(inne języki)^[4].

Poślubiła Istvána Hermanna w 1949 roku^[1], mieli córkę Zsuzsę Hermann^[1], rozwiedli się w 1962 roku^[1]. Z drugiego małżeństwa z filozofem Ferencem Fehérem(inne języki)^[1] miała syna Gyorgy’a Fehéra^[1].

• Nagroda Széchenyiego(inne języki) (1995)^[5]
• Order Zasługi (cywilny Krzyż Komandorski z Gwiazdą^[6], 2004)^[7]
• Nagroda Sonninga (2006)^[5]
• Medal Goethego(inne języki) (2010)^[5]
• Medal Wallenberga(inne języki) (2014)^[1]
• nagroda im. Manèsa Sperbera (2018)^[5]
• Nagroda Friedricha Nietzschego(inne języki) (pośmiertnie, 2019)^[8]

Początkowo była myślicielką marksistowską^[9]. W późniejszych latach zmieniła swoje poglądy na bardziej liberalne i socjaldemokratyczne^[9]. Podpisała List Korculi, który sprzeciwiał się operacji „Dunaj”^[3]. Przeciwstawiała się polityce Viktora Orbána^[1], uważała jego rządy za tyranię^[10].

Zajmowała się w swoich pracach m.in. marksizmem^[1], etyką^[1], egzystencjalizmem^[9], heglizmem^[9]. Zalicza się do czołowych przedstawicieli szkoły budapeszteńskiej(inne języki)^[2].

• General ethics (1988)^[11]
• Beyond justice (1991)^[11]
• A theory of modernity (1999)^[11]
• Immortal comedy: the comic phenomenon in art, literature, and life (2005)^[11]
• A Short History of My Philosophy (2010)^[1]