102 Rezerwowy Pułk Ułanów – Wikipedia, wolna encyklopedia

102 Rezerwowy Pułk Ułanów – oddział kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej improwizowany w trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku.

102 Rezerwowy Pułk Ułanów był formowany w Wołkowysku od dnia 13 września początkowo ze szwadronów marszowych 4 i 13 pułków ułanów, nadwyżek mobilizacyjnych przybyłych do Ośrodków Zapasowych Suwalskiej, Podlaskiej i Wileńskiej Brygad Kawalerii. Ponadto w skład tworzonego pułku włączono przybyły 15 września 1 szwadron 2 pułku ułanów (bez plutonu), 2 pluton 2 szwadronu ppor. Głuskiego ze sztandarem 2 p uł., od 17 września 4 szwadron 2 p uł. Przybyłych do Wołkowyska po rozproszeniu w dniach 11-12 września 2 pułku Ułanów Grochowskich z Suwalskiej Brygady Kawalerii^[1].

Nocą 17/18 września 102 p uł. wyruszył w straży przedniej Rezerwowej Brygady Kawalerii Wołkowysk w kierunku na Mosty-Ostrynę w kierunku Wilna, dalej przez Jeziory. Następnie od rana 20 września z uwagi na zmianę rozkazów i upadek Wilna maszerował przez Ostrynię, gdzie stoczył walkę z dywersantami komunistycznymi^[2]. Po czym po południu przez Skidel, Hołowicze do Grodna. Nocą 20/21 września pułk wszedł do miasta i po spieszeniu się wydzielonym dywizjonem (4 i 1 szwadrony) pod dowództwem rtm. S. Sołtykiewicza wyrzucił nieprzyjaciela z okolic mostu drogowego i zdobył go, brał udział w walce w obronie tego mostu w godz. 3.00-6.00 dnia 21 września. Następnie prowadzono oczyszczanie dzielnic podmiejskich z żołnierzy nieprzyjaciela, ogrodów działkowych, prowadzono wypady na pozycje wroga patrolowano teren. Ułani wzięli do niewoli 30 cywili uzbrojonych w broń palną, którzy prowadzili walkę ze szwadronami przeczesującymi pieszo miasto. 1 szwadron przy stratach przebił się ponownie z Przedmieścia Zaniemeńskiego przez most drogowy do sił głównych pułku. W późnych godzinach popołudniowych 21 września 102 pułk na rozkaz dowódcy obrony Grodna wymaszerował do koniowodów i wieczorem wyruszył w kierunku północnym i po przeprawieniu się pod Hożą na zachodni brzeg Niemna dotarł do Udiennik koło Sopoćkiń^[3]. W trakcie walk w Grodnie odłączył się od pułku 2 szwadron i udał się w kierunku Suwałk. Podczas przeprawy przez Niemen pod Hożą straż tylną pułku stanowił 1 szwadron, który w rejonie Sopoćkiń ubezpieczał Brygadę Wołkowysk kwaterując we wsi Sienniki. Nasiliła się dezercja w pułku, 1 szwadron wycofywał się z rejonu Sopoćkin osobno. 22 września większość 102 pułku przemieściła się za Kanał Augustowski, tu nastąpił chwilowy odpoczynek w Miklaszówce^[4]. 23 września po utarczkach z podjazdami pancernymi wroga resztki pułku skierowały się do granicy z Litwą. Na granicy rtm. S. Sołtykiewicz z grupą ochotników odjechał i dołączył w następnym dniu do pozostałości 110 pułku ułanów. Granicę litewską 102 p uł. przekroczył 23 września 1939 r. i został internowany. Maszerujący do Sejn 1 szwadron ppor. R. Głuskiego, po dotarciu do miasta został doścignięty przez czołgi sowieckie i przekroczył granicę polsko-litewską nocą 24/25 września, gdzie złożył broń^[5].

• dowódca pułku – mjr Jerzy Florkowski^[6]
• zastępca dowódcy pułku – rtm. Stanisław Sołtykiewicz
• oficer ordynansowy – ppor. rez. Tadeusz Trejdosiewicz
• dowódca 1 szwadronu (złożony z plutonów 1 i 2 szwadronu 2 p uł.) – ppor. Ryszard Głuski
• dowódca 2 szwadronu (wcześniej 4 szwadron 2 p uł.) – por. Władysław Wyszyński
• dowódca 3 szwadronu (wcześniej szwadron marsz. 4 p uł.) – por. Konrad Szuman-Szumski
• dowódca 4 szwadronu (wcześniej szwadron marsz. 13 p uł) – rtm. Jerzy Ruszczyc
• pluton ckm – ppor. rez. Jan Wróblewski
• szwadron gospodarczy – NN

• Adam Dobroński, Krzysztof Skłodowski: 2 pułk Ułanów Grochowskich im. gen. Dwernickiego 1917-1939. Dzieje i tradycje. Suwałki: Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2008. ISBN 978-83-61494-12-6.
• Adam Dobroński: 2 Pułk Ułanów Grochowskich im. gen. Józefa Dwernickiego. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt 26. Pruszków: Ajaks, 1993. ISBN 83-85621-04-0.
• Wiktor,Krzysztof Cygan: Kresy w ogniu. Wojna polsko-sowiecka 1939. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza, 1990. ISBN 83-85209-00-X.