19 Batalion Straży Granicznej – Wikipedia, wolna encyklopedia

19 Batalion Straży Granicznej – jednostka organizacyjna Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczną”^[1]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[2]. 19 batalion celny przemianowany został na 19 batalion Straży Granicznej.

 Osobny artykuł: 19 batalion celny.

19 batalion Straży Granicznej funkcjonował w strukturze Komendy Powiatowej Straży Granicznej w Sarnach, a jego dowództwo stacjonowało w Ozdamiczach.^[a]. W skład batalionu wchodziły cztery kompanie strzeleckie oraz jedna kompania karabinów maszynowych w liczbie 3 plutonów po 2 karabiny maszynowe na pluton^[5]. Dowódca batalionu posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy pułku. Cały skład osobowy batalionu obejmował etatowo 614 żołnierzy, w tym 14 oficerów^[6].

W 1923 roku batalion przekazał swój odcinek oddziałom Policji Państwowej i został rozwiązany^[7].

Do Ozdamicz 19 baon celny przybył 29 września i rozpoczął obejmowanie odcinka granicznego. Dowódca batalionu prosił Główną Komendę SG o pozostawienie sztabu batalionu w Ozdomiczach w związku z dogodniejszą komunikacje i łączność z pododdziałami^[8].

Wykonując rozkaz Głównej Komendy Straży Granicznej nr 27 z 21 października 1922, w dniu 3 listopada komenda 19 batalionu SG została przeniesiona z Korotycz do Ozdamicz^[9]. Z taką też datą wykonanie rozkazu zameldował komendant batalionu kpt. Sturomski^[10]. Prawdopodobnie sztab batalionu nigdy w Korotyczch nie stacjonował.

Na podstawie rozkazu Komendy Wojewódzkiej SG w Łachwie, 15 kwietnia 1923 19 batalion SG przekazał 24 baonowi SG odcinek graniczny od m. Chutor Abatirz – nr słupa 47, do rejonu placówki Muśnia – nr słupa 84. Przekazaniu podlegały placówki w Lisiczynie, Kupielu i Budkach Sobieczyńskich^[11].

• p.o. kpt. Aleksander Sturomski (IX 1922^[12] – )

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
• Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
• Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Ketrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.  (sygn.161/53.)
• Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych: przeniesienia siedzib komend, baonów, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/53.)
• Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351)
• Rozkazy organizacyjne Głównej Komendy Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/77.)
• Materiały dotyczące zmian w dyslokacji na odcinku Komendy Wojewódzkiej Poleskiej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.165/8.)