Arthur Ashkin – Wikipedia, wolna encyklopedia

Arthur Ashkin

Arthur Ashkin (2018)
Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	2 września 1922 Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	21 września 2020 Rumson, stan New Jersey
Doktor nauk fizycznych
Specjalność: optyka
Alma Mater	Uniwersytet Columbia
Doktorat	1952 – fizyka Uniwersytet Cornella
Zatrudnienie
Instytucja	Bell Labs
Okres zatrudn.	1952–1991
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki
Multimedia w Wikimedia Commons

Arthur Ashkin (ur. 2 września 1922 w Nowym Jorku, zm. 21 września 2020 w Rumson) – amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki w 2018, otrzymał połowę nagrody, drugą podzielili się Gérard Mourou i Donna Strickland.

Urodził się 2 września 1922 w Nowym Jorku^[1][2]. Rozpoczął studia na Uniwersytecie Columbia^[2]. W czasie studiów pracował przy budowie magnetronów do radarów^[3]. Gdy studiował na drugim roku, otrzymał powołanie do wojska, lecz dzięki interwencji swego opiekuna, Sida Millmana, został przeniesiony do rezerwy^[3]. Studia ukończył w 1947^[2], następnie rozpoczął studia doktoranckie na Uniwersytecie Cornella, gdzie wcześniej studiował jego brat, Julius. Podobnie jak brat, Arthur Ashkin studiował fizykę nuklearną, lecz nie chcąc konkurować z bratem, porzucił tę dziedzinę^[3]. Stopień doktorski uzyskał w 1952^[1]. Od 1952 do 1991 pracował w AT&T Bell Labs^[2], gdzie zatrudnił się za namową Sida Millmana, który pracował tam od jakiegoś czasu. W swojej pracy naukowej początkowo zajmował się promieniowaniem mikrofalowym, a po około dziesięciu latach zajął się technologią laserową. W swych pracach skupił się na ciśnieniu promieniowania. W 1967 odkrył, że może popychać promieniem lasera lateksową kulkę o mikrometrowej średnicy zawieszoną w wodzie. Odkrył też, że kulka wciągana jest z brzegów ku środkowi laserowej wiązki. Używając dwóch promieni laserowych mógł uchwycić i przytrzymać kulkę. W ten sposób utworzył pierwszą pułapkę optyczną. Informacje o tym zamieścił w „Physical Review Letters” w 1970^[3].

Następnym krokiem było schwytanie w pułapkę atomów, lecz pojawiły się problemy z uzyskaniem dostatecznie wolnych („zimnych”) atomów. Użycie efektu Dopplera pozwoliło na „schłodzenie” atomów i w latach 1980. Ashkin był w zespole, który złapał atomy w laserową pułapkę, za co w 1997 główny autor publikacji opisującej to osiągnięcie, Steven Chu, otrzymał Nagrodę Nobla z dziedziny fizyki^[4].

W 1986 Ashkin zademonstrował szczypce optyczne^[5], a następnie zajął się ich możliwościami i zastosowaniem do manipulowania obiektami organicznymi, takimi jak wirusy, bakterie czy erytrocyty^[3]. W 1987 roku Ashkinowi udało się schwytać żywe bakterie bez ich uszkodzenia.

W 2009 został członkiem honorowym Amerykańskiego Towarzystwa Optycznego^[2]. 2 października 2018 Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosiła, że Ashkin otrzyma połowę Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki „za stworzenie szczypiec optycznych oraz opracowanie ich zastosowania w systemach biologicznych”, drugą połową podzielili się Gérard Mourou i Donna Strickland^[1][6].

Zmarł 21 września 2020 w Rumson w stanie New Jersey, w wieku dziewięćdziesięciu ośmiu lat^[7][8].