Eudoksja Angelina – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eudoksja Angelina (gr. Ευδοκία Αγγελίνα; zm. ok. 1211) – córka bizantyńskiego cesarza Aleksego III Angelosa i Eufrozyny Dukainy Kamateriny, w latach 1196–1198 żoną władcy Serbii Stefana II Nemanicza, w 1204 roku cesarzową bizantyńską.

Eudoksja po raz pierwszy wyszła za mąż za Stefana Nemanicza, drugiego syna Stefana Nemanji, wielkiego żupana Serbii. Jej ojciec przebywał wówczas na wygnaniu w Syrii, władzę nad Cesarstwem sprawował stryj Izaak II Angelos. Cesarstwo po serii dotkliwych klęsk poniesionych z rąk serbskich, odniosło w końcu w 1190 roku zwycięstwo nad wojskami Stefana Nemanji nad rzeką Morawą. Zawarty wówczas traktat pokojowy został przez cesarza bizantyńskiego przypieczętowany ślubem bratanicy: Eudoksji z synem Stefana Nemanji i przyznaniem zięciowi tytułu sebastokratora. W kwietniu 1195 roku w wyniku zamachu władzę nad Cesarstwem objął ojciec Eudoksji Aleksy III. 25 marca 1196 roku sędziwy Nemanja zrzekł się władzy na rzecz swego syna sebastokratora Stefana i wstąpił do klasztoru. Wobec słabości Cesarstwa Stefan był zmuszony szukać pomocy, przeciw wspieranym przez króla Węgier braciom, w Rzymie. Nie zawahał się przed rozwodem z córką cesarską. Według historii opowiedzianej przez historyka Nicetasa Choniatesa po czerwcu 1198 roku skłóceni małżonkowie Eudoksja i Stefan, oskarżyli się wzajemnie o zdradę. Po rozwodzie Eudoksja wróciła do swego ojca do Konstantynopola.

W Konstantynopolu Eudoksja została kochanką Aleksego Dukasa zwanego Murzuflosem. Pod koniec czerwca 1203 roku pod Konstantynopol przybyli krzyżowcy upominający się o prawa do tronu cesarskiego syna Izaaka II, Aleksego. Po krótkim oblężeniu Aleksy III zbiegł z Konstantynopola zabierając ze sobą skarb, klejnoty koronne i ukochaną córkę Irenę. Przywrócony na tron stryj Eudoksji Izaak II I koronowany niewiele później na cesarza jego syn Aleksy utrzymali się przy władzy do 25 stycznia, kiedy to w wyniku przewrotu pałacowego rządy przejął kochanek Eudoksji Aleksy Murzuflos. Koronowany na cesarza 5 lutego, opuścił Konstantynopol w nocy z 12 na 13 kwietnia, po kilkudniowym oblężeniu, zabierając ze sobą Eudoksję i jej matkę Eufrozynę. Zbiegowie udali się do Mosynopolis w Tracji do cesarza wygnańca Aleksego III. W Mosynopolis Eudoksja za zgodą ojca poślubiła Aleksego Murzuflosa. Jednakże latem, kiedy kalkulacje związane z osobą Murzuflosa okazały się pomyłką, Aleksy III kazał oślepić zięcia w łaźni. Jesienią 1204 roku Mosynopolis zaatakowali dowodzeni przez Bonifacego z Montferratu krzyżowcy. Aleksy III z rodziną wycofał się do Tesaloniki, a stamtąd do rządzonej przez Leona Sgurosa Tesalii. Niewidomego Murzuflosa pojmali łacinnicy w okolicach Mosynopolis. Został przewieziony do Konstantynopola, osądzony za zamordowanie swego poprzednika, Aleksego IV, i stracony w grudniu 1205 roku.

Eudoksja Angelina wyszła po raz trzeci za mąż za archonta Leona Sgurosa, władającego utworzonym przez siebie państwem w środkowej Grecji. Jeszcze pod koniec 1204 roku Tesalię zaatakował Bonifacy z Montferratu. Nadzieje pokładane przez Aleksego III w Sgurosie i tym razem okazały się płonne. Sguros utracił kolejno Tesalię, Beocję i Attykę. W Tebach do niewoli dostali się Aleksy III i Eufrozyna. Leon z Eudoksją zamknęli się w twierdzy akrokorynckiej. Leon Sguros zmarł w oblężonej twierdzy w 1210 roku. Eudoksja przeniosła się pod koniec życia do Nicei na dwór swej siostry Anny, cesarzowej nicejskiej, gdzie zmarła około 1211 roku.

Z małżeństwa ze Stefanem Nemaniczem Eudoksja miała dwie córki, których imiona nie są znane i trzech synów:

• Stefana Radosława, króla Serbii,
• Stefana Władysława, króla Serbii,
• Przedzisława (arcybiskupa Sawę II)

• G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, ss. 327 – 319.
• K. Zakrzewski, Dzieje Bizancjum, TAiWPN Universitas, Kraków 2007, ss. 319 – 320. ISBN 978-83-242-0715-2
• S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, t. 3 ss. 114 – 122, ISBN 83-06-01457-X.
• MichaelM. Angold MichaelM., Czwarta krucjata, BeataB. Spieralska-Kasprzyk (tłum.), Warszawa: Bellona, 2006, s. 162, ISBN 83-11-10558-8, OCLC 77504826 .
• MarcoM. Meschini MarcoM., 1204 – Tajemnica IV wyprawy krzyżowej i podboju Konstantynopola, MarekM. Myczkowski (tłum.), Kielce: Jedność, 2007, s. 111, ISBN 978-83-7442-572-8, OCLC 749896112 .