Eufrozyna Dukaina Kamaterina – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eufrozyna Dukaina Kamaterina, gr.: Ευφροσύνη Δούκαινα Καματερίνα, Euphrosynē Doukaina Kamaterina (ur. ok. 1155, zm. 1210–1211) – żona Aleksego III Angelosa cesarza bizantyńskiego.

Eufrozyna była córką Andronika Dukasa Kamaterosa (zmarłego w 1176 roku), arystokraty bizantyńskiego, pełniącego wysokie funkcje we flocie i administracji cesarskiej (wielkiego drungariosa i pansebastosa). Była spokrewniona z cesarzem Konstantynem X i Ireną Dukainą, cesarzową, żoną Aleksego I Komnena. Obydwaj jej bracia wzięli udział w rebelii przeciw cesarzowi Andronikowi I Komnenowi; za co spotkały ich surowe represje: jeden został oślepiony, drugi uwięziony.

Eufrozyna poślubiła Aleksego III Angelosa ok. 1169 roku. 8 kwietnia 1195 roku Aleksy pozbawił władzy swego brata Izaaka II Angelosa i został przez wojsko obwołany cesarzem. Przeprowadzenie zamachu w znacznym stopniu umożliwiła mężowi Eufrozyna organizując popierające go stronnictwo arystokratyczne, zwalczając opozycję w pałacu cesarskim i stosując na masową skalę przekupstwo.

Eufrozyna była osobą ambitną i utalentowaną. Zajęty rozgrywkami dyplomatycznymi mąż pozostawił jej prowadzenie polityki wewnętrznej państwa. W krótkim czasie zraziła sobie poddanych zamiłowaniem do przepychu, rozrzutnością i wszechogarniającą korupcją. Nie stroniła też od romansów. W 1196 roku jej brat, Bazyli Kamateros, I zięć, Andronik Kontostephanos, oskarżyli Eufrozynę o zdradę z jednym z ministrów, arystokratą Watatzesem. Aleksy III uwierzył zarzutom. Watatzesa stracono. Eufrozyna została pozbawiona szat cesarskich i zesłana do klasztoru w Nematarei w październiku 1196 roku. Jej krewni skłonili ostatecznie Aleksego do odwołania wyroku i po sześciu miesiącach na wiosnę 1197 roku Eufrozyna powróciła do Konstantynopola.

W lipcu 1203 roku, po odparciu szturmu rycerzy krzyżowych, którzy oblegli Konstantynopol domagając się praw do tronu po ojcu dla jego bratanka Aleksego IV, Aleksy III zbiegł z Konstantynopola z liczącym 10 tysięcy złotych monet skarbem i ukochaną córką Ireną. Eufrozyna pozostawiona przez męża została wkrótce uwięziona. Pod koniec stycznia 1204 roku Aleksy IV utracił władzę na rzecz Aleksego Dukasa Murzuflosa, kochanka córki Eufrozyny, Eudoksji. 5 lutego Murzuflos został ogłoszony cesarzem Aleksym V. W dwa miesiące później 12 kwietnia 1204 opuścił oblężony ponownie przez krzyżowców Konstantynopol zabierając Eudoksję I jej matkę. Zbiegowie udali się do Mosynopolis w Tracji, na dwór zbiegłego wcześniej Aleksego III. Aleksy III kazał Murzuflosa oślepić, porzuconego pojmali krzyżowcy I stracili.

Pod naporem nacierających od północy krzyżowców pod wodzą Bonifacego z Montferratu Aleksy III i Eufrozyna zbiegli najpierw do Tesaloniki, a następnie do Larisy w Tesalii, na tereny znajdujące się we władzy greckiego możnowładcy Leona Sgurosa. Za Sgurosa Aleksy po raz trzeci wydał swą córkę Eudoksję. Jednak jego siły były zbyt słabe by stawić opór łacinnikom, wyparty z Tesalii i Beocji schronił się w twierdzy korynckiej. Eufrozyna i Aleksy zostali w Tebach schwytani przez wojska Bonifacego. Aby uniknąć dalszych komplikacji krzyżowcy umieścili ich w więzieniu w Genui. W 1209 lub 1210 wykupił ich z niewoli ich kuzyn Michał I Angelos, władca Epiru. Aleksy III jeszcze w 1210 roku opuścił dwór swego dobroczyńcy w Arcie. Eufrozyna pozostała w Epirze, snując być może plany odzyskania ziem w południowej Tesalii, które posiadała przed 1203 rokiem. Zmarła w 1210 albo w 1211 roku.

• K. Zakrzewski, Dzieje Bizancjum, TAiWPN Universitas, Kraków 2007, ss. 309, 319 – 323. ISBN 978-83-242-0715-2
• S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1988, t. 3 s. 115, ISBN 83-06-01457-X.
• MichaelM. Angold MichaelM., Czwarta krucjata, BeataB. Spieralska-Kasprzyk (tłum.), Warszawa: Bellona, 2006, s. 166, ISBN 83-11-10558-8, OCLC 77504826 .
• The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991
• L. Garland, Byzantine Empresses, 1999
• J. Herrin, Women in Purple:Rulers of Medieval Byzantium. Phoenix Press, London 2001. ISBN 1-84212-529-X.