Fosforan sodu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fosforan sodu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	fosforan trisodu
addyt.	tetraoksydofosforan(3−) sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.	fosforan sodu
Stocka	fosforan(V) sodu
inne	ortofosforan(V) sodu, fosforan sodowy (dawn.)
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na3PO4
Inne wzory	Na3PO4·12H2O (forma uwodniona)
Masa molowa	163,94 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	7601-54-9 (bezwodny); 10101-89-0 (dwunastowodzian)
PubChem	24243
Właściwości
	Gęstość
	2,54 g/cm³ (bezwodny); ciało stałe; 1,62 g/cm³ (dodekahydrat); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	14,5 g/100 g
Temperatura topnienia	1583 °C (bezwodny); 75 °C (dodekahydrat, rozkład)
Zasadowość (pKb)	2,23[potrzebny przypis]
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2019-03-31]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Uwaga
Zwroty H	H315, H319, H335
Zwroty P	P261, P305+P351+P338
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 1 0
Numer RTECS	TC9575000
	Podobne związki
Inne aniony	azotan sodu; siarczan sodu; chlorek sodu; wodorotlenek sodu
Inne kationy	fosforan amonu; fosforan wapnia
Podobne związki	wodorofosforan sodu
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	A06AD17 A06AG01 B05XA09 V03AG05
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fosforan sodu (nazwa Stocka: fosforan(V) sodu), Na₃PO₄ – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu fosforowego.

Właściwości

Białe kryształy dobrze rozpuszczalne w wodzie. Roztwór wodny ma odczyn silnie zasadowy, np. pH jego roztworu 1% wynosi 11,9^[2]. Występuje w postaci hydratu (najczęściej jako dwunastowodzian, rzadziej jako dziesięciowodzian).

Zastosowania

Stosowany do strącania fosforanów innych metali, produkcji środków chemicznych do zmiękczania wody, regulator kwasowości (E339) oraz jako substancja wzbogacająca żywność w fosfor. Jest składnikiem nawozów fosforowych i może się przyczynić do eutrofizacji wód.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-62, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
↑ ^a ^b KlausK. Schrödter KlausK. i inni, Phosphoric Acid and Phosphates, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, s. 10, DOI: 10.1002/14356007.a19_465.pub2 (ang.).
↑ Fosforan sodu (nr 342483) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-06-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Fosforan sodu (nr 342483) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-06-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CRC88-1] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-62, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).

[Ullmann-2] KlausK. Schrödter KlausK. i inni, Phosphoric Acid and Phosphates, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, s. 10, DOI: 10.1002/14356007.a19_465.pub2 (ang.).

[SA-3] Fosforan sodu (nr 342483) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-06-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[SA_US-4] Fosforan sodu (nr 342483) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-06-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[1]

[2]

[4]

[3]

A06AA – Leki zmiękczające masy kałowe	parafina ciekła dokuzynian sodu
A06AB – Kontaktowe leki przeczyszczające	oksyfenizatyna bisakodyl dantron fenoloftaleina olej rycynowy sennozydy ziele kruszyny pikosiarczan sodu bisoksatyna
A06AC – Leki zwiększające objętość mas kałowych	nasiona babki płesznika etuloza ziele zatwaru len metyloceluloza pszenica polikarbofil (w postaci soli wapnia)
A06AD – Leki przeczyszczające działające osmotycznie	węglan magnezu tlenek magnezu nadtlenek magnezu siarczan magnezu laktuloza laktitol siarczan sodu pentaerytrytyl makrogol mannitol fosforan sodu sorbitol cytrynian magnezu winian sodu
A06AG – Wlewki doodbytnicze	fosforan sodu bisakodyl dantron glicerol olej sorbitol dokuzynian sodu laurylosiarczan sodu
A06AH – Antagonisty opioidowe o wybiórczym działaniu obwodowym	metylnaltrekson alwimopan naloksegol nalokson naldemedina
A06AX – Inne leki przeczyszczające	glicerol lubiproston linaklotyd prukalopryd tegaserod plekanatyd tenapanor elobiksybat

V03AB – Odtrutki	ipekakuana prawdziwa nalorfina edetyniany pralidoksym prednizolon prometazyna tiosiarczan sodu azotyn sodu dimerkaprol obidoksym protamina nalokson etanol chlorek metylotioninium nadmanganian potasu fizostygmina siarczan miedzi(II) jodek potasu azotyn amylu acetylocysteina Digitalis-Antidot flumazenil metionina 4-(dimetyloamino)fenol cholinesteraza błękit pruski glutation hydroksykobalamina fomepizol sugammadeks fentolamina idarucyzumab andeksanet α atropina
V03AC – Czynniki wiążące żelazo	deferoksamina deferypron deferazyroks
V03AE – Leki stosowane w leczeniu hiperkaliemii i hiperfosfatemii	sulfonian polistyrenu sewelamer węglan lantanu octan wapnia węglan magnezu cukrożelazowy tlenowodorotlenek bezwodny octan wapnia cytrynian żelaza(III) patiromer wapnia cyklokrzemian sodowo-cyrkonowy
V03AF – Leki zmniejszające toksyczność leków przeciwnowotworowych	mesna deksrazoksan folinian wapnia lewofolinian wapnia amifostyna folinian sodu rasburykaza palifermina glukarpidaza lewofolinian sodu arginina lizyna trilacyklib
V03AG – Leki stosowane w hiperkalcemii	sól sodowa fosforanu celulozy fosforan sodu
V03AH – Leki stosowane w hipoglikemii	diazoksyd
V03AN – Gazy medyczne	tlen dwutlenek węgla hel azot powietrze medyczne
V03AX – Inne produkty terapeutyczne	nalfurafina kobicystat difelikefalina
V03AZ – Leki hamujące przewodzenie nerwowe	etanol