Chlorek sodu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Chlorek sodu
Kryształek soli (halit)
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	chlorek sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
	sól sodowa kwasu chlorowodorowego, potocznie: sól, sól kuchenna
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaCl
Masa molowa	58,44 g/mol
Wygląd	bezbarwne (lub białe), sześcienne kryształy o słonym smaku
Minerały	halit
	Identyfikacja
Numer CAS	7647-14-5
PubChem	5234
DrugBank	DB09153
InChI
	InChI=1S/ClH.Na/h1H;/q;+1/p-1
	InChIKey
	FAPWRFPIFSIZLT-UHFFFAOYSA-M
Właściwości
	Gęstość
	2,165–2,17 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	357 g/l (0 °C); 360 g/l (25 °C); 391 g/l (100 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	glicerol, glikol etylenowy i kwas mrówkowy (dobrze); etanol (słabo); metanol – 14,9 g/l; ciekły amoniak – 21,5 g/l
Temperatura topnienia	801 °C
Temperatura wrzenia	1413–1465 °C
Budowa
Układ krystalograficzny	regularny
Moment dipolowy	9,00117 D
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-12-31]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Substancja nie jest klasyfikowana jako; niebezpieczna według kryteriów GHS; (na podstawie podanej karty charakterystyki).
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 1 0
Temperatura zapłonu	niepalny
Numer RTECS	VZ4725000
Dawka śmiertelna	LDLo 1 g/kg (doustnie, człowiek); LD50 3 g/kg (doustnie, szczur)
	Podobne związki
Inne aniony	NaF, NaBr, NaI
Inne kationy	LiCl, KCl, RbCl, CsCl
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	A12CA01, B05CB01, B05XA03, S01XA03
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Chlorek sodu, NaCl – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, sól kwasu solnego i sodu. Stanowi podstawowy składnik soli kuchennej, soli warzonej i soli drogowej.

Występowanie

W przyrodzie występuje m.in. jako halit, minerał tworzący pokłady soli kamiennej^[1]^[2], a w postaci rozpuszczonej w wodzie morskiej oraz w wodach mineralnych (najwięcej w tzw. solankach). Chlorek sodu jest także składnikiem płynów pozakomórkowych organizmów żywych (zwłaszcza zwierzęcych)^[2].

Właściwości termochemiczne

Właściwości termochemiczne NaCl^[4]
	kryształ	gaz	jednostka
ΔHof	−98,27	−42,22	kcal/mol
ΔGof	−91,82	−47,00	kcal/mol
So	17,24	54,90	cal/mol·K
C_p	12,07	8,55	cal/mol·K

Zastosowanie

Chlorek sodu stosowany jest jako środek spożywczy, nadający jedzeniu słony smak^[2]^[1]. Jest także używany w przemyśle szklarskim i garbarstwie oraz do konserwacji żywności. Stanowi surowiec do otrzymywania kwasu solnego, sodu, chloru, wodorotlenku sodu i węglanu sodu (sody)^[1].

Jest wykorzystywany do roztapiania śniegu i lodu z ulic i chodników, gdyż roztwór wody i chlorku sodu zamarza przy bardzo niskich temperaturach.

Jest używany w spektroskopii oraz w chłodnictwie (z lodem tworzy mieszaninę oziębiającą, w tym przypadku temperatura tego roztworu może wynosić nawet −21,5 °C^{[potrzebny przypis]})^[2].

Znaczenie biologiczne

Ta sekcja od 2012-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Chlorek sodu, spożywany zwykle jako sól kuchenna, jest głównym źródłem jonów Na⁺ i Cl⁻ dla ludzi i zwierząt. Jony Na⁺ odgrywają kluczową rolę w wielu procesach fizjologicznych od gospodarki wodnej, przez utrzymywanie stałego ciśnienia krwi, po działanie układu nerwowego. Spożywanie chlorku sodu jest niezbędne do życia, a jego dzienne zapotrzebowanie u dorosłego człowieka wynosi około 5 g. Współczesna dieta dostarcza zwykle kilkukrotnie większą ilość soli. Jest ona obecna w większości produktów spożywczych, jak choćby chleb, masło, sery, wędliny itp. Szacuje się, że dzienne spożycie soli w Polsce w przeliczeniu na osobę wynosi ok. 11 g^[7].

Badania naukowe udowodniły związek między nadmiernym spożyciem soli kuchennej i rozwojem nadciśnienia tętniczego.

0,9% roztwór wodny chlorku sodu, nazywany solą fizjologiczną, jest używany w medycynie jako płyn infuzyjny. Roztwór o takim stężeniu jest izoosmolarny z osoczem krwi.

Zobacz też

chlorek potasu, KCl

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 72, ISBN 83-7183-240-0 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Encyklopedia popularna. Wyd. II. T. IV. Warszawa: PWN, 1987, s. 229. ISBN 83-01-00000-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8. (ang.).
↑ ^a ^b Sodium chloride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2010-08-20] (ang.).
↑ Chlorek sodu (nr 310166) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-12-31]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Polacy spożywają za dużo soli [online], www.izz.waw.pl [dostęp 2020-12-04] .

Linki zewnętrzne

Chlorek sodu, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2010-08-21] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[psc-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 72, ISBN 83-7183-240-0 .

[PWN-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Encyklopedia popularna. Wyd. II. T. IV. Warszawa: PWN, 1987, s. 229. ISBN 83-01-00000-7.

[Lide-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[Patnaik-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8. (ang.).

[ChemIDplus-5] Sodium chloride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2010-08-20] (ang.).

[SA-US-6] Chlorek sodu (nr 310166) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-12-31]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[7] Polacy spożywają za dużo soli [online], www.izz.waw.pl [dostęp 2020-12-04] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[5]

[7]

1. Litowców	LiCl NaCl KCl RbCl CsCl
2. Berylowców	BeCl 2 MgCl 2 CaCl 2 SrCl 2 BaCl 2 RaCl 2
3. Skandowców	ScCl 3 YCl 3 LaCl 3 AcCl 3
4. Tytanowców	TiCl 2 TiCl 3 TiCl 4 ZrCl 2 ZrCl 3 ZrCl 4 ZrOCl 2 HfCl 4 HfOCl 2
5. Wanadowców	VCl 2 VCl 3 VCl 4 VOCl VOCl 2 VOCl 3 NbCl 3 NbCl 5 NbOCl 3 TaCl 5
6. Chromowców	CrCl 2 CrCl 3 MoCl 2 (Mo 3Cl 6) MoCl 3 MoCl 4 MoCl 5 WCl 2 WCl 4 WCl 5 WCl 6
7. Manganowców	MnCl 2 MnCl 3 TcCl 3 ReCl 3 ReCl 5
8. Żelazowców	FeCl 2 FeCl 3 (Fe 2Cl 6) Fe 2Cl 5 RuCl 3 RuCl 4 OsCl 2 OsCl 3 OsCl 4
9. Kobaltowców	CoCl 2 CoCl 3 RhCl 3 IrCl 2 IrCl 3 IrCl 4
10. Niklowców	NiCl 2 PdCl 2 PtCl 2 PtCl 3 PtCl 4
11. Miedziowców	CuCl (Cu 2Cl 2) CuCl 2 Cu(OH)Cl AgCl AuCl AuCl 3 (Au 2Cl 6)
12. Cynkowców	ZnCl 2 Zn(OH)Cl 2 CdCl 2 Cd(OH)Cl 2 Hg 2Cl 2 HgCl 2
13. Borowców	BCl 3 AlCl 3 GaCl 2 GaCl 3 InCl InCl 2 InCl 3 TlCl TlCl 3
14. Węglowców	CCl 4 SiCl 4 GeCl 2 GeCl 4 GeOCl 2 SnCl 2 SnCl 4 Sn 2OCl 2 SnOCl 2 PbCl 2 Pb(OH)Cl PbCl 4
15. Azotowców	NCl 3 NH 4Cl NOCl PCl 2 PCl 3 POCl 3 PCl 5 AsCl 3 AsCl 5 SbCl 3 SbCl 5 BiCl 3 BiCl 2 BiOCl
16. Tlenowców	S 2Cl 2 SCl 2 SCl 4 SOCl 2 SO 2Cl 2 Se 2Cl 2 SeCl 4 SeO 2Cl 2 TeCl 2 TeCl 4 PoCl 2 PoCl 4
17. Fluorowców	ICl ICl 3 BrCl