French
DeutschHawajka czarna – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Drepanis funerea[1] | |
| A. Newton, 1894 | |
_(8465166110).jpg) Ilustracja z lat 90. XIX wieku | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | hawajka czarna |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Hawajka czarna[3] (Drepanis funerea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występował endemicznie na hawajskiej wyspie Molokaʻi. Po raz ostatni odłowiono okaz w 1907. Wymarły.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Po raz pierwszy gatunek opisał Alfred Newton[4] na łamach Proceedings of the Zoological Society of London w 1893. Odkrywcą gatunku był Robert Cyril Layton Perkins. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Drepanis funerea. Opisał go nie tylko na podstawie holotypu, Perkins odłowił bowiem kilka okazów w czerwcu 1893[5] (prawdopodobnie sześć[6]). Nazwa ta jest obecnie (2021) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[7]. Hawajka czarna była jednym z ostatnich gatunków hawajek opisanych przed swoim wymarciem[6]. Epitet gatunkowy Alfred Newton wyjaśnił[5]:
Jej ponure upierzenie i smutne przeznaczenie, które prawdopodobnie czeka i na ten gatunek, skłoniło mnie do zaproponowania nazwy: Drepanis funerea.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Według pierwszego opisu (oryginalne wymiary podane w calach), długość ciała wynosi około 20 cm, skrzydeł – 10 cm, ogona – 7 cm, dzioba – 6,3 cm, skoku – 3,2 cm. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy[5], według Rothschilda samice są mniejsze i mają krótsze dzioby. Upierzenie ogółem jest jednolicie matowoczarne, jednak pióra mają szarawe nasady. Lotki smoliście czarne, ale zewnętrzne chorągiewki wyróżniały się płową lub białawą barwą, przechodzącą u nasady w czerń[8]. Nozdrza i nasada dzioba żółte, tęczówki jasne, żółtobrązowe[5].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Hawajka czarna znana jest tylko z Molokaʻi, jednak odnaleziono subfosylne szczątki D. funerea lub gatunku niemożliwego do odróżnienia na podstawie kości na Maui[6][9].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Według pierwszego opisu, hawajki czarne zamieszkiwały górskie lasy. Okazy, na podstawie których opisano gatunek, odłowiono na wysokości około 1500 m n.p.m. (5000 stóp n.p.m.)[5]. Rothschild odnotował, że okaz, który do niego dotarł, miał bardzo silny zapach (podobny do zapachu oceanników)[8]. Rdzenna mieszkanka Hawajów poinformowała Perkinsa, że hawajska nazwa tego gatunku brzmiała Oʻonukuʻumu, co znaczy Oʻo z dziobem do ssania. Podobnie jak inne ptaki żyjące głęboko w lesie, hawajki czarne były zupełnie niepłochliwe i siadały nawet bezpośrednio nad głową obserwatora. Alanson Bryan, który w maju 1907 odłowił kilka okazów, zauważył, że hawajki czarne można zwabić, imitując ich głos. Odstrzelił on ostatniego znanego osobnika[6].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje hawajkę czarną za wymarłą[10]. Ostatnia obserwacja i odłowienie okazu miały miejsce w maju 1907. Później, w marcu i kwietniu 1908, George Munro prowadził poszukiwania hawajek czarnych, jednak nie stwierdził ich obecności na wyspie. Kolejne badania w 1936 poskutkowały jedynie powstaniem plotki, jakoby kilka lat temu przedstawiciel tego gatunku miał być widziany w dolinie Wailau. William Donagho przeszukał większość pozostałych na wyspie lasów w 1937 i nie odnotował hawajek czarnych. Kolejne zakończone niepowodzeniem badania terenowe miały miejsce w 1947[6]. Prawdopodobnie hawajki te wymarły przez niszczenie podszytu przez wprowadzone bydło i kopytne oraz drapieżnictwo ze strony szczurów i mangust[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Drepanis funerea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Drepanis funerea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-26].
- ↑ A.F.R. Wollaston: Life of Alfred Newton: late Professor of Comparative Anatomy, Cambridge University 1866-1907, with a Preface by Sir Archibald Geikie. New York: Dutton, 1921.
- ↑ a b c d e Alfred Newton. On a new species of Drepanis discovered by Mr. R. C. L. Perkins. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 690, 1893.
- ↑ a b c d e Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 309–310. ISBN 978-1-4081-5862-3.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
- ↑ a b Lionel Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands : with a complete history to date of the birds of the Hawaiian possessions. 1893–1900, s. 165.
- ↑ James, H. F.; Olson, S. L.: Descriptions of thirty-two new species of birds from the Hawaiian Islands: Part 2. Passeriformes. T. 46. Ornithological Monographs, 1991, s. 1–88.
- ↑ a b Black Mamo Drepanis funerea. BirdLife International. [dostęp 2016-10-22].