Hipolit Rzymski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Hipolit Rzymski

antypapież prezbiter
Data i miejsce urodzenia	przed 170 Azja Mniejsza(?)
Data i miejsce śmierci	235 Sardynia
Antypapież
Okres sprawowania	217-235
Wyznanie	chrześcijaństwo
Kościół	łaciński
Pontyfikat	217
Multimedia w Wikimedia Commons

Święty
Hipolit Rzymski

męczennik
Czczony przez	Kościół katolicki Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	13 sierpnia[a] 26 sierpnia[b]

Hipolit Rzymski, cs. Muczenik Ippolit (ur. przed 170, zm. w 235 na Sardynii^[1]) – pisarz wczesnego Kościoła, prezbiter, męczennik, ojciec i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego^[2]; antypapież w latach 217–235^[3].

Hipolit urodził się prawdopodobnie w Azji Mniejszej w drugiej połowie II wieku^[3]. Focjusz opisuje go w swej księdze „Biblioteka” (kod. 121) jako ucznia Ireneusza z Lyonu, który miał być uczniem Polikarpa^[2]. Z tekstu można wywnioskować, że sam Hipolit dawał to do zrozumienia, choć nie można być tego do końca pewnym^[4]. Przybył do Rzymu za pontyfikatu papieża, Wiktora I i tam otrzymał święcenia kapłańskie^[2]. Wszedł w konflikt z papieżami swego czasu i przez jakiś czas był przywódcą osobnej grupy w Kościele. Z tego powodu jest czasem uznawany za antypapieża, ale zmarł śmiercią męczeńską pojednany wcześniej z Kościołem^[3].

Jako prezbiter kościoła w Rzymie, za pontyfikatu papieża Zefiryna, wyróżniał się wiedzą i elokwencją. To właśnie w tym czasie Orygenes, wtedy młody człowiek, słuchał jego homilii^[5]. Był jednym z teologów aktywnie występujących przeciw nauczaniu sabelian^[3]. Odmówił zaakceptowania nauczania papieża Zefiryna, a jego następcę, Kaliksta I (217–222), oskarżył o sprzyjanie herezji chrystologicznej monarchian, a także o osłabianie morale Kościoła przez zbytnią pobłażliwość w przyjmowaniu z powrotem na łono Kościoła ludzi wyłączonych za popełnienie ciężkich grzechów, jak zabójstwo, cudzołóstwo itp^[2]. W tym czasie wydaje się, że pozwolił (lub nakazał^[2]) się wybrać w charakterze alternatywnego biskupa Rzymu i kontynuował krytykę wobec kolejnych papieży Urbana (222–230) i Poncjana (230–235)^[4]. W Chronicon Paschale znajduje się jedna mała wzmianka, iż siedziba Hipolita znajdowała się w Portus koło Rzymu. Był to rodzaj schizmy.

W czasie prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Maksymina Traka został zesłany razem z ówczesnym papieżem Poncjanem w 235 r. na Sardynię, gdzie obaj dostojnicy pojednali się i zginęli^[3].

Najprawdopodobniej ciała obu zesłańców 13 sierpnia 236 r. przewiezione zostały do Rzymu i tam pogrzebane (Hipolita pochowano na cmentarzu przy Via Tiburtina)^[2].

Papież Damazy I (pontyfikat: 366-384) – poświęcił mu epigram, a Prudencjusz w dziele „Peri stephanon” w jednym z hymnów barwnie opisał jego śmierć.

W 1551 r. znaleziono na cmentarzu przy Via Tiburtina marmurowy posąg siedzącego mężczyzny^[2]. Z tyłu siedziska wygrawerowane były tytuły licznych pism – był to posąg św. Hipolita. Za czasów Piusa IX przeniesiono go do Pałacu Laterańskiego.

Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 13 sierpnia^[3]. Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 13/26 sierpnia^[c], tj. 26 sierpnia według kalendarza gregoriańskiego.

Hipolit pisał w języku greckim. Opracował sposób obliczania terminu Wielkanocy^[6]. Jego dzieła obejmują takie dziedziny jak: egzegezę, homilie, apologetykę i polemiki, kroniki i prawo kościelne. Do naszych czasów dotarły jednak w szczątkowej formie i nie można właściwie ocenić ich poziomu literackiego i intelektualnego.

Jego dorobek obejmuje:

• komentarz do księgi proroka Daniela
• komentarz do „Pieśni nad Pieśniami”
• komentarz O Księdze Rodzaju, wyd. angielskie: Hyppolitus: On Genesis (1). Stewart Dingwall Fordyce Salmond (oprac.). New York. Seria: Ante-Nicene Fathers vol. V. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Syntagma – traktat o herezji
• traktat „Odparcie wszelkich herezji” Confutatio, (inny tytuł Philosophumena) skierowany do pogan, żydów i gnostyków; księgi 4–10 tego dzieła znaleziono na Górze Atos. Zostały opublikowane w Oksfordzie w 1851 r. przez E. Millera pod tytułem Philosophumena jako dzieła Orygenesa. J.J. I. von Döllinger wykazał, że są one autorstwa Hipolita^[4]
• „Kroniki” obejmujące dzieje od stworzenia świata do 234 r. (były one podstawą wielu innych kronik pisanych na Wschodzie i Zachodzie)
• „Tradycja apostolska” – zachowane jedynie w przekładach koptyjskim, arabskim i egipskim źródło wiedzy o dawnej liturgii rzymskiej. Anafora eucharystyczna Hipolita, została wydana, w: Wieczerza mistyczna : anafory eucharystyczne chrześcijańskiego Wschodu / wybór, wstęp, przekł. [z grec., fr., łac.] i przypisy Henryk Paprocki
• Przeciw Noetosowi w: Trójca Święta. St. Kalinkowski (przekład), Henryk Pietras SJ (wprowadzenie i oprac.). Kraków: WAM, 1997, seria: Źródła Myśli Teologicznej 4. ISBN 83-7097-305-1. Brak numerów stron w książce
• O Chrystusie i Anty-chrystusie (antychryst) – zachowane w całości dzieło dogmatyczne. Powstało prawdopodobnie podczas prześladowania chrześcijan za panowania Septymiusza Sewera ok. 202 roku. Dzieło jest ubogacone opisem wydarzeń, które będą miały miejsce przed końcem świata. Wydanie angielskie: Hyppolitus: Treatise on Christ and Antichrist. Stewart Dingwall Fordyce Salmond (oprac.). New York. Seria: Ante-Nicene Fathers vol. V. (ang.). Brak numerów stron w książce

Biskupi Rzymu, za pontyfikatu których Hipolit był antypapieżem:

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni

• Hippolitus, St.. W: The Oxford Dictionary of the Christian Church. F. L. Cross, E.A. Livingstone (red.). Londyn: Oxford University Press, 1974, s. 652-653. ISBN 0-19-211545-6.
• St. Hippolytus of Rome. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-03-11]. (ang.).

• The Apostolic Tradition of Hippolytus of Rome. bombaxo.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-16)]. (ang.)