Języki romańskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2020-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Języki romańskie

Klasyfikacja genetyczna	języki indoeuropejskie języki italskie języki romańskie
Kody rodziny językowej
ISO 639-5	roa
Glottolog	roma1334
Występowanie
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Zobacz hasło Kategoria:Języki romańskie w Wikisłowniku

Języki romańskie (od łacińskiego przysłówka romanice „po rzymsku, w języku wernakularnym”) – grupa języków indoeuropejskich, którymi posługuje się jako językami ojczystymi około 750 mln osób, zamieszkujących przede wszystkim Europę Południową i Amerykę Łacińską. Języki romańskie wywodzą się z języka łacińskiego^[1]. Najpowszechniej używanymi językami z tej grupy są: hiszpański, portugalski, francuski, włoski i rumuński. Bogatą tradycję literacką posiadają również języki oksytański, kataloński, galicyjski, wenecki i języki retoromańskie.

Języki te rozwinęły się w okresie preromańskim (476–800 rok n.e.) z łaciny ludowej, którą posługiwano się na znacznych obszarach imperium rzymskiego. Okres od 800 roku uznaje się za okres romański.

Na bazie języków romańskich powstały języki sztuczne, z których najbardziej znane to esperanto i interlingua.

języki italskie

• języki romańskie (ok. 750 mln)

• języki wschodnioromańskie (ok. 26,2 mln)

• arumuński (macedorumuński) (ok. 150 tys.)
• istrorumuński (ok. 0,5 tys.)
• meglenorumuński (ok. 12 tys.)
• rumuński (dakorumuński) (ok. 26 mln)

• języki italsko-zachodnioromańskie

• języki italsko-dalmatyńskie

• istriocki (ok. 1 tys.)
• włoski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 62 mln)
• judeo-włoski (ok. 4 tys.)
• neapolitański (ok. 4 mln)
• sycylijski (ok. 4,8 mln)
• dalmatyński †

• języki zachodnioromańskie (ok. 720 mln)

• języki galloromańskie

• języki gallo-italskie

• emilijski (ok. 3,5 mln)
• liguryjski (ok. 1.9 mln)

• monegaski (ok. 5 tys.)

• lombardzki (ok. 9 mln)
• piemoncki (ok. 3 mln)
• wenecki (ok. 2,2 mln)

• języki gallo-retyckie

• langues d’oïl:

• francuski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 80 mln)
• angevin
• burginioński
• szampański
• frainc-comtou
• gallo
• lotaryński
• normandzki

• anglo-normandzki †
• auregnais
• guernésiais
• jèrriais
• sercquiais

• pikardyjski
• poitevin-saintongeais
• waloński
• zarfatit †

• franko-prowansalski
• oksytański (prowansalski) (ok. 1,2 mln)

• gaskoński
• aranes
• béarnais
• aupenc
• gavot
• langwedocki
• limuzyński
• owerniacki
• nicejski
• szuadit †

• języki retoromańskie (ok. 630 tys.)

• friulski (furlański) (ok. 530 tys.)
• ladyński (ok. 50 tys.)
• romansz (ok. 50 tys.)

• języki iberoromańskie

• kataloński (walencki) (ok. 11 mln)

• dialekty balearskie

• hiszpański (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 360 mln)

• rioplatense

• judeo-hiszpański (ladino)
• aragoński
• judeo-aragoński †
• asturyjski (ok. 125 tys.)
• galicyjski (ok. 3 mln)
• portugalski (ok. 200 mln)
• judeo-portugalski †*

• języki południoworomańskie (ok. 1,5 mln)

• korsykański (ok. 340 tys.)
• sardyński (ok. 1,5 mln)

• gallurski (północno-wschodniosardyński)
• kampidański (południowosardyński)
• logudorski (środkowosardyński)
• sassarski (północno-zachodniosardyński)

Oznaczenia:

† – język wymarły lub dawne stadium historyczne języka dzisiejszego

†* – język dawny, ale zachowany tradycyjnie w liturgii, tekstach religijnych, filozoficznych lub naukowych

Stopień podobieństwa leksykalnego między językami romańskimi^[2]:

• Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655  (pol.).

• Pełna klasyfikacja języków romańskich według Ethnologue/ISO