Jelcz 005 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jelcz 005

Jelcz 005
Producent	FSC w Starachowicach JZS
Zaprezentowany	1972
Okres produkcji	1975–1999
Miejsce produkcji	Starachowice Jelcz-Laskowice
Dane techniczne
Silniki	S-359
Skrzynia biegów	ZF S5-45
Długość	6930 mm
Szerokość	2490 mm
Wysokość	2393 mm
Rozstaw osi	3900 mm
Masa własna	7100 kg
Zbiornik paliwa	150 l
Liczba miejsc	6

Jelcz 005 – samochód pożarniczy wytwarzany przez Jelczańskie Zakłady Samochodowe na podwoziu samochodu ciężarowego Star 244L produkcji Fabryki Samochodów Ciężarowych w Starachowicach. Zgodnie z polskim systemem oznaczeń samochodów pożarniczych nosi oznaczenie GBA 2,5/16^[1].

Jelczańskie Zakłady Samochodowe produkowały samochody pożarnicze na podwoziu Star od 1958, kiedy to powstał Jelcz 001, oparty na podwoziu Stara 21^[2]. W kolejnych latach wraz z uruchomieniem produkcji nowych modeli Stara powstawały nowe samochody pożarnicze oznaczane kolejną cyfrą (oraz Jelcz 028, będący modyfikacją Stara A-25P, podwozie oznaczone A-26P)^[3].

Rozwój przemysłu na początku lat 70. XX wieku a szczególnie rozwój przemysłu petrochemicznego, chemicznego oraz drzewnego spowodował nowe zagrożenia pożarowe^[4] Posiadane wówczas pojazdy pożarnicze były przestarzałe. Na początku 1971 opracowano pierwsze założenia konstrukcyjne nowego średniego wozu bojowego^[5].

26 czerwca 1971 wybuchł pożar w rafinerii w Czechowicach-Dziedzicach. Trudności jakie napotkały jednostki gaśnicze spowodowały, że władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjęły dużą akcję unowocześniania straży pożarnej^[6].

Równolegle ruszyła produkcja ciężkich samochód pożarniczych Jelcz 004 o znacznie lepszych parametrach^[7]. Wozy te były zbyt duże dla ochotniczych straży pożarnych, ale okazały się sukcesem w PSP.

Pierwsze dwa prototypy zostały zaprezentowane już w 1972. Do ich budowy użyto prototypowego podwozia Star 244L wyposażonego w kabinę typu 642. Pod koniec 1974 powstał prototyp finalny^[8]. Oryginalna kolorystyka prototypów pojazdu składała się ze srebrnego „grilla”, loga „STAR” oraz trzech sztuk loga „Jelcz”, z czerwonych żaluzji, z czerwonych nadkoli oraz z czarnego zderzaka^[1]. Produkcja seryjna rozpoczęła się wprawdzie w 1975, lecz na szeroką skalę pojazdy zaczęły powstawać dopiero rok później. W latach 1975–1979 wyprodukowano 638 egzemplarzy pierwszej serii^[9].

Pod koniec 1979 zarówno Star, jak i Jelcz dokonały zmian w modelu. Tak zmodernizowany pojazd został nazwany Jelcz 005 M. W nowszych egzemplarzach poprawił się komfort podróży oraz zwiększono możliwości działania autopompy poprzez zwiększenie zbiornika i zmniejszenie martwej strefy^[10].

W 1983 ze względu na trudności w produkcji wystarczającej liczby pojazdów powstał Jelcz 008, będący uproszczoną wersją Jelcza 005. Pojazd ten różnił się wyposażeniem, przede wszystkim zastąpieniem autopompy motopompą^[11]. W 1987 dokonano kolejnej modernizacji Stara 244L, co spowodowało taką samą modernizację w Jelczu 005^[12].

Podwozie pochodziło od Stara 244. Samochód był napędzany silnikiem wysokoprężnym typu S-359 o mocy 150 KM. Napędy był przenoszony przez pięciobiegową skrzynię biegów ZF S5-45^[13].

Kabina również pochodziła ze Stara 244. W latach 1975–1987 była to kabina typu 642 natomiast później montowano kabinę typu 678^[13].

Zabudowa składała się z przedziału pasażerskiego, dla czterech członków załogi oraz przedziału roboczego, w którym znajdował się zbiornik stalowy na wodę o pojemności 2500 l oraz szafy na wyposażenie do gaszenia pożarów^[13].

Standardowe wyposażenie pojazdu to^[6]:

• Wąż ssawny 110-2400 – 3 szt.
• Smok ssawny z koszem – 1 szt.
• Pływak – 1 szt.
• Stojak hydrantowy – 1 szt.
• Klucz hydrantowy podziemny – 1 szt.
• Klucz hydrantowy nadziemny – 1 szt.
• Linka do pływaka (0,8 m)- 1 szt.
• Linka do smoka (15 m)- 1 szt.
• Linka do węży ssawnych (20 m) – 1 szt.
• Węże tłoczne W75 (20 m) – 15 odc. (300 m)
• Węże tłoczne W75 (5 m) – 2 odc.
• Węże tłoczne W52 (20 m) – 8 odc. (160 m)
• Rozdzielacz 75 – 1 szt.
• Zbieracz 75/110
• Prądownica pianowa PP 2-12 – 1 szt.
• Prądownica pianowa PP 4-12 – 1 szt.
• Prądownica pianowa PPS-12 – 1 szt.
• Prądownica wodna uniwersalna 52 – 1 szt.
• Prądownica wodna zamykana 52 – 2 szt.
• Prądownica wodna zamykana 75 – 1 szt.
• Głowica mgłowa 16 – 1 szt.
• Głowica mgłowa 30 – 1 szt.
• Przełącznik 110/75 – 2 szt.
• Przełącznik 75/52 – 3 szt.
• Zasysacz liniowy Z-2 – 1 szt.
• Zasysacz liniowy Z-4 – 1 szt.
• Zasysacz liniowy Z-8 – 1 szt.
• Wąż do zasysacza (1,1m) – 1 szt.
• Torba wężowego, kpl. – 1 szt.
• Siodełko wężowe – 1 szt.
• Klucz do łączników – 2 szt.
• Mostek przejazdowy 52-75-52 – 2 szt.
• Podpinka do węży – 2 szt.
• Wytwornica pianowa WP2-75 – 2 szt.
• Wytwornica pianowa WP4-75 – 1 szt.
• Wiadro brezentowe – 2 szt.
• Gaśnica proszkowa G – 2 szt.
• Koc gaśniczy – 1 szt.
• Linka strażacka 30 m – 2 szt.
• Drabina wysuwana dwuprzęsłowa (DW-10/D10W) – 1 szt.
• Drabina słupkowa 3,1 m – 1 szt.
• Zbiornik składany 2500 l – 1 szt.
• Bosak lekki – 1 szt.
• Bosak podręczny – 1 szt.
• Topor ciężki – 1 szt.
• Łom – 1 szt.
• Piła poprzeczna – 1 szt.
• Pilarka spalinowa PS-190 – 1 szt.
• Widły trójzębne z trzonkiem – 2 szt.
• Rękawice lateksowe – 2 pary
• Rękawice azbestowe – 2 pary
• Buty gumowe wysokie – 2 pary
• Aparat oddechowy AP-3M z zapasowymi butlami – 2 kpl.
• Szperacz pogorzeliskowy z osprzętem – 1 szt.
• Szpadel – 2 szt.
• Latarka akumulatorowa z żarówką, akumulatorem i torbą – 3 kpl.
• Zestaw narzędzi dielektrycznych – 1 kpl.
• Radiostacja UKF-FM – 1 szt.
• Apteczka sanitarna – 1 szt.

Jelcz 005 był pierwszym w PRL-u seryjnym samochodem pożarniczym, w którym zastosowano podnoszone do góry żaluzje z profili aluminiowych. Zawdzięcza temu większość ze swych popularnych przezwisk – najczęściej porównywano go do używanych wówczas samochodów do dystrybucji napojów gazowanych, które również oparte były na podwoziach ze Starachowic i posiadały swoiste „skrytki”, zamykane podciąganymi do góry plandekami. Stąd takie nazwy jak „Cola”, „Pepsi” i ich pochodne (Koka, Pepsa, Pepsianka). Innym, dość rozpowszechnionym przezwiskiem, była nawiązująca do tego samego motywu „Tarka”^[14].

• Film wyprodukowany przez KGSP przedstawiający Jelcza 005 ok. 1979
• Film wyprodukowany przez KGSP przedstawiający Jelcza 005 1988