Komisariat Straży Celnej „Knurów” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Komisariat Straży Celnej „Knurów” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1922–1928.

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną^[2]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych^[3]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[4]. Komisariat Straży Celnej „Knurów”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik”^[5].

Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922 roku. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemia przyznane Polsce. W nocy z 16 na 19 czerwca 1922 roku Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Knurów”^[1]. Pierwszym kierownikiem komisariatu był komisarz Teodor Mańczyk^[1]. Wiosną 1924 roku zlikwidowano oddział konny^[6]. W lutym 1925 roku zlikwidowano placówkę „Gierałtowice”, a przydzielono placówkę SC „Wilcza Dolina”^[7]. W styczniu 1928 placówka „Przyszowice” została przekazana do komisariatu „Bielszowice”^[8].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Celnej „Bielszowice” ⇔ komisariat Straży Celnej „Rybnik” − 1926

Organizacja komisariatu w początkowym okresie^[12].

• placówka Straży Celnej „Krywałd”
• placówka Straży Celnej „Knurów” – starszy strażnik Jan Wojtaszek
• placówka Straży Celnej „Gierałtowice” – przodownik Franciszek Bagniewski (potem strażnik Jan Wiatr)
• placówka Straży Celnej „Przyszowice”
• oddział konny „Knurów” – strażnik Walenty Skowronek

Organizacja komisariatu w 1926 roku^[5]:

• komenda – Knurów
• placówka Straży Celnej „Wilcza Dolina” (Wilcza Dolna)^[13]
• placówka Straży Celnej „Krywałd”
• placówka Straży Celnej „Knurów”
• placówka Straży Celnej „Przyszowice”

• Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
• Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927 .
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088. 
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83874246.
• Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Knurów” z lat 1921–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/764.)
• Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/719.)