Marian Jaworski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy kardynała. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Marian Jaworski

Kardynał prezbiter
Marian Jaworski (2018)
Mihi vivere Christus est Dla mnie żyć to Chrystus
Kraj działania	Polska Ukraina
Data i miejsce urodzenia	21 sierpnia 1926 Lwów
Data i miejsce śmierci	5 września 2020 Kraków
Arcybiskup metropolita lwowski
Okres sprawowania	1991–2008
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy
Okres sprawowania	1992–2008
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	25 czerwca 1950
Nominacja biskupia	21 maja 1984
Sakra biskupia	23 czerwca 1984
Kreacja kardynalska	21 lutego 1998 (in pectore) 21 lutego 2001 Jan Paweł II
Kościół tytularny	bazylika św. Sykstusa w Rzymie
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Marian Franciszek Jaworski^[1] (ur. 21 sierpnia 1926 we Lwowie, zm. 5 września 2020 w Krakowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor teologii, profesor filozofii^[2], rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w latach 1982–1988, administrator apostolski w Lubaczowie w latach 1984–1991, arcybiskup metropolita lwowski w latach 1991–2008, administrator apostolski diecezji łuckiej w latach 1996–1998, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach w latach 1997–2008, przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy w latach 1992–2008, kardynał prezbiter od 2001 (in pectore od 1998), od 2008 arcybiskup senior archidiecezji lwowskiej. Kawaler Orderu Orła Białego.

Urodził się 21 sierpnia 1926 we Lwowie. Kształcił się w rodzinnym mieście, w VI Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica i w X Państwowym Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza. W 1945 uzyskał świadectwo dojrzałości i został przyjęty do Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego we Lwowie, które w tym samym roku zostało przeniesione do Kalwarii Zebrzydowskiej. Tam w latach 1945–1950 odbył studia filozoficzno-teologiczne. Święceń prezbiteratu udzielił mu 25 czerwca 1950 w kaplicy obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej w kościele Matki Bożej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej arcybiskup metropolita lwowski Eugeniusz Baziak. W 1950 na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał magisterium z teologii^[1]. W 1951 na tym samym wydziale rozpoczął studia specjalistyczne ukończone w 1952 doktoratem z teologii na podstawie dysertacji Rozwój poglądów Józefa Geysera na zasadę przyczynowości. Od 1953 pogłębiał wykształcenie na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, gdzie w 1953 uzyskał magisterium z filozofii, a w 1955 doktorat na podstawie pracy Arystotelesowska i tomistyczna teoria przyczyny sprawczej na tle pojęcia bytu^[3].

Jako wikariusz pracował w latach 1950–1951 w parafii św. Andrzeja Boboli w Baszni Dolnej, a w latach 1952–1953 w parafii św. Marii Magdaleny w Poroninie. W latach 1956–1958 był kapelanem i sekretarzem osobistym arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, administratora archidiecezji krakowskiej. W 1971 otrzymał godność kapelana honorowego, a w 1976 prałata honorowego Jego Świątobliwości. W 1974 został kanonikiem gremialnym lwowskiej kapituły archikatedralnej w Lubaczowie^[1].

W 1966 habilitował się w zakresie filozofii religii na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie na podstawie rozprawy Poznanie religijne Boga według Romano Guardiniego. W 1967 został profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Teologicznym w Krakowie, a w 1976 profesorem zwyczajnym. Prowadził zajęcia dydaktyczne w Studium Filozoficzno-Teologicznym w Kalwarii Zebrzydowskiej, w Arcybiskupim Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie, na Wydziale Teologicznym w Krakowie, w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym OO. Dominikanów w Krakowie, w Częstochowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie, na Wydziale Filozoficznym Księży Jezuitów w Krakowie, na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie i w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach. Na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie był w latach 1967–1974 kierownikiem Katedry Filozofii Religii, a w latach 1968–1970 zajmował stanowiska prodziekana. W latach 1974–1982 piastował urząd dziekana Wydziału Teologicznego w Krakowie, następnie w latach 1982–1988 był rektorem nowo erygowanej Papieskiej Akademii Teologicznej. W 1983 wszedł w skład Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa. W latach 1997–2008 sprawował urząd rektora Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie-Brzuchowicach^[3].

W Episkopacie Polski był od 1967 członkiem Podkomisji ds. Studiów, od 1970 sekretarzem Komisji ds. Nauki Katolickiej, a w latach 1973–1989 sekretarzem Rady Naukowej. Wszedł w skład Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Sekcji Profesorów Filozofii w Polsce, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i Polskiego Towarzystwa Teologicznego w Krakowie. W 1990 został przewodniczącym Rady Fundacji im. Królowej Jadwigi dla Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie^[3].

21 maja 1984 został prekonizowany administratorem apostolskim polskiej części archidiecezji lwowskiej z siedzibą w Lubaczowie^[4] i biskupem tytularnym Lambaesis^[1]. Święcenia biskupie otrzymał 23 czerwca 1984 w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu^[1]. Konsekrował go kardynał Franciszek Macharski, arcybiskup metropolita krakowski, w asyście Henryka Gulbinowicza, arcybiskupa metropolity wrocławskiego, i Jerzego Ablewicza, biskupa diecezjalnego tarnowskiego^[5]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Mihi vivere Christus est”^[6] (Dla mnie żyć to Chrystus)^[7]. 29 czerwca 1984 odbył ingres do prokatedry bł. Jakuba Strzemię w Lubaczowie. 16 stycznia 1991 został prekonizowany arcybiskupem metropolitą lwowskim obrządku łacińskiego. Ingres do archikatedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Lwowie odbył 18 maja 1991^[1]. Paliusz metropolitalny odebrał 29 lutego 1992 w katedrze lwowskiej od arcybiskupa Francesca Colasuonna^[8], delegata apostolskiego w ZSRR^[9]. W latach 1987–1990 przeprowadził synod archidiecezjalny^[1]. Dwukrotnie podejmował w archidiecezji papieża Jana Pawła II – w 1991 w Lubaczowie podczas jego IV podróży apostolskiej do Polski^[1] i w 2001 we Lwowie podczas jego podróży apostolskiej na Ukrainę^[10]. W latach 1996–1998 piastował urząd administratora apostolskiego diecezji łuckiej^[11]. 21 października 2008 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity lwowskiego^[12]. Został rezydentem w archidiecezji krakowskiej^[8].

W latach 1992–2008 pełnił funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Ukrainy^[13]. W 1987 został mianowany konsultorem Kongregacji Wychowania Katolickiego, w 1999 członkiem Komitetu Prezydialnego Papieskiej Rady ds. Rodziny^[14], a w 2001 członkiem Kongregacji ds. Duchowieństwa^[15]. W latach 1994 i 2001 uczestniczył w zwyczajnych zgromadzeniach Synodu Biskupów, a w latach 1991 i 1999 w specjalnych zgromadzeniach Synodu poświęconym Europie^[16].

21 lutego 1998 papież Jan Paweł II mianował go kardynałem in pectore^[17]. 28 stycznia 2001 Jan Paweł II ogłosił jego nazwisko^[17], a na konsystorzu 21 lutego 2001 kreował go kardynałem prezbiterem kościoła św. Sykstusa w Rzymie^[18]. 3 maja 2001 odbył kardynalski ingres do katedry lwowskiej^[8]. W kwietniu 2005 brał udział w konklawe, na którym wybrano na papieża Benedykta XVI^[19][20]. 21 sierpnia 2006 w związku z ukończeniem 80 lat utracił prawo do udziału w konklawe^[16]. Konsekrował 10 biskupów, a w roli współkonsekratora uczestniczył w święceniach 11 biskupów^[5].

W 1967 w drodze do Olsztyna, gdzie miał zastąpić kardynała Karola Wojtyłę^[21], doznał obrażeń w wypadku kolejowym pod Działdowem^[22], w wyniku których amputowano mu część lewej ręki^[21][22]. W 2005 towarzyszył umierającemu papieżowi Janowi Pawłowi II i udzielił mu wiatyku^[21].

Zmarł 5 września 2020 w Krakowie^[23]. 11 września 2020^[24] po mszy pogrzebowej w bazylice Matki Bożej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej^[25] został pochowany w krypcie kaplicy cudownego obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej^[24]. W dniu pogrzebu zarządzono żałobę na terenie gminy Lubaczów^[26], jak i w powiecie lubaczowskim^[27].

W 2017 prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Orderem Orła Białego^[28]. Wcześniej, w 2007, prezydent Lech Kaczyński nadał mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[29]. W 2006 prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko uhonorował go Orderem Księcia Jarosława Mądrego IV klasy, w 2002 został wyróżniony tym samym orderem V klasy^[8] przez prezydenta Łeonida Kuczmę^[30]. W 2016 przyznano mu Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[31] (dekoracja medalem miała miejsce w 2019)^[32].

Otrzymał tytuły doktora honoris causa: Uniwersytetu w Bochum (1985)^[3], Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2002)^[33], Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (2006)^[14] i Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (2006)^[34]. Został uhonorowany uroczystym odnowieniem jego doktoratów uzyskanych na Uniwersytecie Jagiellońskim (2005) i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (2008). Medale Bene Merenti przyznały mu Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie (1996) i Polskie Towarzystwo Teologiczne (2009)^[3].

Nadano mu honorowe obywatelstwa: Lubaczowa (1996)^[35], Krakowa (2006)^[36] i Puszczykowa (2013)^[37]. Otrzymał także odznakę honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego” (2017)^[38] i Złotą Odznakę Honorową Województwa Małopolskiego – Krzyż Małopolski (2019)^[39].

• Nota biograficzna Mariana Jaworskiego na stronie archidiecezji lwowskiej. [dostęp 2017-03-14].
• Marian Jaworski w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy  [dostęp 2020-06-28] (ang.)
• Marian Jaworski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2011-06-08]  (ang.).