Mowa matczyna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Mowa matczyna (ang. motherese, baby talk, caregiver register, child-directed speech^[1] ) – specjalny typ mowy, uproszczony rejestr językowy preferowany przez użytkowników danego języka jako środek komunikacji z małymi dziećmi^[1]  lub niemowlętami^[2].

Od zwykłej mowy odróżnia się specyficznym słownictwem, a także swoistymi cechami w zakresie fonologii, morfologii i składni. W zakres leksyki baby talk zwykle wchodzi słownictwo związane z opieką nad dzieckiem, w tym wyrazy pokrewieństwa, nazwy części ciała i funkcji oraz podstawowe słowa wyrażające cechy. Dla mowy matczynej typowe są: połączenia wyrazowe z wykorzystaniem prostych czasowników (typu „robić”), słowa dźwiękonaśladowcze i zdrobnienia. Na poziomie fonologii dochodzi m.in. do uproszczenia zbitek spółgłosek, reduplikacji sylab w wyrazach i elizji sylab nieakcentowanych^[1] .

Pewna forma mowa matczynej jest spotykana w większości społeczności językowych na świecie^[1] . Mowa matczyna bywa też określana jako „mowa nianiek”.

W przekonaniu użytkownika mowy matczynej użycie takiego rejestru sprzyja procesowi przyswajania języka przez dziecko, na co wskazuje mnogość uproszczeń strukturalnych i elementów parajęzykowych, przyciągających uwagę dziecka i ułatwiających komunikację. Z drugiej strony część form należących do tego rejestru (np. zdrobnienia) to formy bardziej złożone niż wyrazy nienacechowane. Użycie powszechnych elementów mowy matczynej może powodować problemy komunikacyjne w interakcji z dziećmi dotkniętymi autyzmem^[1] .

Zauważa się, że mowa matczyna pełni funkcję nie tylko porozumiewawczą, ale również afektywną, dydaktyczną i socjalizacyjną^[1] .

Pojęcie zostało wprowadzone przez Anne Fernald^[2].

• Pavel Kubaník: Baby talk. W: Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová: Nový encyklopedický slovník češtiny. 2017. (cz.).