Niemieckie obozy jenieckie 1939–1945 – Wikipedia, wolna encyklopedia

**1 marka**,
pieniądz obozowy używany
w obozach jenieckich
2 marki 10 fenigów

W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli sieć około 12 tys. obozów i więzień, zarówno na terenie własnego kraju, jak i krajów podbitych. Do niewoli wzięli około 18 mln osób z 30 krajów. Część z nich była jeńcami wojennymi, osadzonymi w różnych obozach koncentracyjnych, bądź w specjalnych obozach jenieckich.

Niemiecki system obozów jenieckich

Kgf-Lager (Kriegsgefangenenlager) – obóz jeniecki
- Frontstalag (Frontstammlager für Kriegsgefangene) – obóz frontowy
- Dulag (Durchgangslager für Kriegsgefangene) – obóz przejściowy (filtracyjny)
  - Dulag Luft (Durchgangslager für kriegsgefangene Luftwaffenangehörige) – obóz przejściowy dla lotników
- Oflag (Offizierslager für kriegsgefangene Offiziere) – dla oficerów
- Stalag (Stammlager für kriegsgefangene Mannschaften und Unteroffiziere) – dla podoficerów i szeregowych
  - Stalag Luft (Stammlager für kriegsgefangene Luftwaffenangehörige) – dla podoficerów i szeregowych lotnictwa
- Marlag (Marinekriegsgefangenenlager für Marineangehörige) – dla marynarzy
- Milag (Marineinterniertenlager für Angehörige der Handelsmarine) – dla marynarzy marynarki handlowej
szpitale jenieckie
- Kgf-Laz (Lazarett für Kriegsgefangene) – szpital dla jeńców wojennych
- Res-Laz (Reserve-Lazarett) – szpital rezerwowy
dla osób cywilnych
- Heilag (Heimkehrerlager) – przesiedlanych przez wojsko
- Ilag (Internierungslager für Zivilpersonen) – internowanych przez wojsko

Schattenlager (Lager ohne eigene Gefangenenunterkünfte) („obóz w cieniu”) obóz w którym nie wydzielono części dla jeńców wojennych
Arb-Kdo (Arbeitskommando) – komando pracy

Nazewnictwo

Terytorium III Rzeszy zostało podzielone na Okręgi Wojskowe (Wehrkreis), którym podlegały także okręgowe dowództwa obozów jenieckich (Wehrmachtsauskunftstelle für Kriegerverluste und Kriegsgefangene).

Przykładowy zapis:

Oflag VII A Murnau

oznaczał:

obóz jeniecki dla oficerów (Oflag) utworzony jako pierwszy (A) w VII Okręgu Wojskowym (Bawaria) w miasteczku Murnau

Rozbudowane obozy jenieckie dodatkowo nosiły oznaczenia:

H (Hauptlager) – obóz główny
- N (Nebenlager) – podobozy
- Z (Zweiglager) – podobozy

Lista obozów według podziału na wojskowe okręgi

Uwaga: W nawiasach podano lokalizację obozu na aktualnej mapie politycznej świata.

Okręg Wojskowy I

Okręg Wojskowy II

Stalag II A Neubrandenburg
Stalag II B Hammerstein/Schlochau (Polska) (link (fr.))
Stalag II C Greifswald
Stalag II D Stargard/Pom. (Polska)
Stalag II E Schwerin
Stalag II H Raderitz (Polska)
Stalag Luft I Barth (mapa)
Stalag Luft II Litzmannstadt (Polska)
Stalag Luft IV Gr. Tychow (Polska)
Oflag II A Prenzlau
Oflag II B Arnswalde (Polska)
Oflag II C Woldenberg (Polska)
Oflag II D Gross Born (Polska)
Oflag II E Neubrandenburg

Okręg Wojskowy III

Stalag III A Luckenwalde
Stalag III B Fuerstenberg/Oder
Stalag III C Alt-Drewitz (Polska)
Stalag III D Berlin
Oflag III A Luckenwalde
Oflag III B Wehrmachtlager Tibor/Züllichau (Polska)
Oflag III C Lübben/Spree

Okręg Wojskowy IV

Okręg Wojskowy V

Okręg Wojskowy VI

Stalag VI A Hemer/Iserlohn
Stalag VI B Neu-Versen
Stalag VI C Oberlangen/Emsland
Stalag VI D Dortmund
Stalag VI F Bocholt
Stalag VI G Bonn-Duisdorf
Stalag VI H Arnoldsweiler/Düren
Stalag VI J S.A. Lager Fichtenhein/Krefeld i Dorsten
Stalag VI K Senne
Oflag VI A Soest
Oflag VI B Dössel-Warburg
Oflag VI C Eversheide/Osnabrück
Oflag VI D Münster
Oflag VI E Dorsten

Okręg Wojskowy VII

Okręg Wojskowy VIII

Stalag VIII A Görlitz (na terenie obecnego Zgorzelca – Polska)
Stalag VIII B Lamsdorf (Polska)
Stalag VIII C Sagan (Polska)
Stalag VIII D Teschen (Czechy)
Stalag VIII E Neuhammer
Stalag VIII F Lamsdorf (Polska)
Stalag Luft III Sagan (Polska) (mapa)
Stalag Luft VIII B Lamsdorf (Polska)
Oflag VIII A Kreuzburg/Oppeln (Polska)
Oflag VIII B Silberberg (Polska)
Oflag VIII C Juliusburg (Polska)
Oflag VIII D/Tittmoning Castle
Oflag VIII E Johannisbrunn
Oflag VIII F Mährisch-Trübau
Oflag VIII G Weidenau/Freiwaldau
Oflag VIII H/H Oberlangendorf/Sternberg
Oflag VIII H/Z Eulenberg/Roemerstadt
Stalag Luft 7 Bankau (obecnie Bąków blisko Kluczborka, Polska)

Okręg Wojskowy IX

Stalag IX A Ziegenhain
Stalag IX B Wegscheide/Bad Orb
Stalag IX C Bad Sulza
Oflag IX A/H Burg Spangenberg
Oflag IX A/Z Rotenburg an der Fulda
Oflag IX B Weilburg/Lahn
Oflag IX C Molsdorf obecnie dzielnica miasta Erfurt

Okręg Wojskowy X

Okręg Wojskowy XI

Okręg Wojskowy XII

Okręg Wojskowy XIII

Stalag XIII A Bad Sulzbach
Stalag XIII B Weiden/Oberpfalz
Stalag XIII C Hammelburg/Mainfranken
Stalag XIII D Nürnberg/Langwasser
Oflag XIII A Nürnberg
Oflag XIII B Hammelburg
Oflag XIII D Nürnberg/Langwasser

Okręg Wojskowy XVII

Stalag XVII A Kaisersteinbruch
Stalag XVII B Krems-Gneixendorf, wcześniej używano nazwy: Dulag Gneixendorf
Stalag XVII C Döllersheim, wcześniej nazywany: Dulag Döllersheim
Stalag XVII D Pupping, początkowo obóz nosił nazwę Zweiglager Pupping, następnie zmienił nazwę na Stalag 237, Stalag 397 i ostatecznie Stalag 398 Pupping
Oflag XVII A Edelbach

Odnotowane fikcyjne obozy jenieckie

Obozy jenieckie z okresu II wojny światowej pojawiają się również w literaturze i filmach przygodowych. Część z nich są to jednostki stworzone tylko i wyłącznie na potrzeby scenariusza i nie mają nic wspólnego z faktami i historią. Są to m.in.

Stalag 13 – miejsce akcji amerykańskiego sitcomu Hogan’s Heroes
Stalag 17 – nazwa obozu i jednocześnie tytuł filmu z 1953 produkcji USA

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Lietz 1982 ↓, s. 219.
↑ Lietz 1982 ↓, s. 106.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Lietz 1982 ↓, s. 100.
↑ ^a ^b Lietz 1982 ↓, s. 101.

Bibliografia

Zygmunt Lietz: Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06814-3.

Linki zewnętrzne

Wykaz obozów, oraz mapy rozmieszczenia okręgów militarnych (ang. • niem. • fr.)

[CITEREFLietz1982219-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Lietz 1982 ↓, s. 219.

[CITEREFLietz1982106-2] Lietz 1982 ↓, s. 106.

[CITEREFLietz1982100-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Lietz 1982 ↓, s. 100.

[CITEREFLietz1982101-4] Lietz 1982 ↓, s. 101.

[1]

[2]

[3]

[4]