Ogórecznikowate – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ogórecznikowate
	; Pokrój roślin z rodziny ogórecznikowatych
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	ogórecznikowce
Rodzina	ogórecznikowate
	Nazwa systematyczna
	Boraginaceae Juss.; Gen. Pl.: 128. 4 Aug 1789
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ogórecznikowate, szorstkolistne (Boraginaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych i krzewów z rzędu ogórecznikowców (Boraginales). Należy do niej w zależności od ujęcia od blisko 1800 gatunków z 94 rodzajów^[2] do ponad 2500 gatunków z 135 rodzajów^[3]. Występują one głównie w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej^[4], ale obecne są na wszystkich kontynentach od Arktyki po wyspy Subantarktyki^[2].

Morfologia

Pokrój: Rośliny pokryte są sztywnymi włoskami.
Liście: Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, zwykle szorstko owłosione.
Kwiaty: Kwiaty przeważnie promieniste, tylko rzadko niewyraźnie grzbieciste, np. u żmijowca. Korona kwiatu najczęściej z osklepkami (łuskami zamykającymi jej gardziel). Występuje tu pięć pręcików. Słupek górny, zalążnia dwukomorowa, podzielona już w czasie kwitnienia przez fałszywą przegrodę na 4 jednonasienne, wypukłe gniazda, pomiędzy którymi pośrodku, we wgłębieniu, osadzona jest szyjka słupka. Korona barwna. Kwiaty zebrane są w spiralne sierpiki lub skrętki.
Owoc: Czterodzielna rozłupnia, rozpadająca się na 4 pojedyncze owocki.

Systematyka

Pozycja systematyczna według systemu APG IV z 2016

Jedyna rodzina w rzędzie ogórecznikowców (Boraginales). Obejmuje w randze plemion wszystkie rodziny wyodrębniane w obrębie rzędu w innych ujęciach^[3]^[5]. We wcześniejszym systemie APG III z 2009 rodzina także ujmowana była szeroko, ale jej pozycja w systemie określana była jako nieznana (incertae sedis)^[6]^[7]. Szerokie ujęcie rodziny było konsekwencją konsultacji poprzedzających publikację klasyfikacji, w czasie których pozostawiono taksonomom decyzję, czy wyróżniać jedną szeroko ujmowaną rodzinę, czy 8 mniejszych. Pierwsze rozwiązanie poparło 68% respondentów, a drugie tylko 15%^[8]. Wobec poparcia dla wąskiego ujęcia rodzin w obrębie Boraginales przez ekspertów specjalizujących się w badaniach tej grupy roślin, kwestia jej klasyfikacji stała się powodem sporów co do słuszności uwzględniania szerokich konsultacji w procesie tworzenia klasyfikacji roślin^[9].

Pozycja systematyczna według APweb i podział rodziny

Wąsko ujmowana w odróżnieniu od systemu APG IV – jedna z 9 rodzin w rzędzie ogórecznikowców (Boraginales), siostrzana w stosunku do Wellstediaceae^[2].

ogórecznikowce

Codonaceae

	Wellstediaceae

	Boraginaceae – ogórecznikowate

Hydrophyllaceae – faceliowate

Namaceae

Heliotropiaceae

	Cordiaceae

	Ehretiaceae

+ incertae sedis: Lennoaceae

Podrodzina Echiochiloideae Weigend

Antiphytum Meisn.
Echiochilon Desfontaines
Heterocaryum A. de Candoll
Ogastemma Brummitt

Podrodzina Boraginoideae Arnott

Plemię Boragineae Reichenbach

Anchusa L. – farbownik
Anchusella Bigazzi et al.
Borago L. – ogórecznik
Brunnera Steven – brunera
Cynoglottis (Gusul.) Vural & Kit Tan
Gastrocotyle Bunge
Hormuzakia Gusul.
Melanortocarya Selvi et al.
Moritzia Meisner
Nonea Medikus – zapłonka
Pentaglottis Tausch
Phyllocara Gusul.
Pulmonaria L. – miodunka
Symphytum L. – żywokost
Thaumatocaryon Baillon
Trachystemon D. Don

Plemię Lithospermeae Dumortier

Aegonychon Gray
Alkanna Tausch – alkanna
Arnebia Forsskåhl – arnebia
Buglossoides Moench
Cerinthe L. – ośmiał
Cystostemon Balfour f.
Echiostachys Levyns
Echium L. – żmijowiec
Glandora D. C. Thomas, Weigend & Hilge
Halacsya Dörfl.
Lithodora Grisebach – litodora
Lithospermum L. – nawrot
Lobostemon Lehmann
Macromeria D. Don
Maharanga A. de Candolle
Mairetis I. M. Johnston
Megacaryon Boissier
Moltkia Lehmann – moltkia
Moltkiopsis I. M. Johnston
Neatostema I. M. Johnston
Onosma L. – rumianica
Paramoltkia Greuter
Podonosma Boissier
Pontechium Böhle & Hilger
Stenosolenium Turczanowicz

Podrodzina Cynoglossoideae Weigend

Adelinia J. I. Cohen
Afrotysonia Rauschert
Amsinckia Lehmann – opiołek, amsinkia
Ancistrocarya Maximowicz
Andersonglossum J. I. Cohen
Anoplocaryum Ledebour
Antiotrema Handel-Mazzetti
Asperugo L. – lepczyca
Bothriospermum Bunge
Brachybotrys Oliver
Caccinia Savi – kacynia^[10]
Chionocharis I. M. Johnston
Craniospermum Lehmann
Cryptantha G. Don
Cynoglossum L. – ostrzeń
Dasynotus I. M. Johnston
Decalepidanthus Riedl
Eritrichium Gaudin – wełnisz
Gyrocaryum Valdés
Hackelia Opiz
Harpagonella A. Gray
Iberodes Serrano et al.
Lappula Moench – lepnik
Lasiocaryum I. M. Johnston
Lepechiniella Popov
Lindelofia Lehm. – lindelofia
Memoremea Otero et al.
Mertensia Roth – mertensja
Microcaryum I. M. Johnston
Microparacaryum (Popov ex Riedl) Hilger & Pod
Microula Bentham
Mimophytum Greenman
Myosotidium Hooker
Myosotis L. – niezapominajka
Nesocaryum I. M. Johnston
Nihon Otero et al.
Omphalodes Miller – ułudka
Oncaglossum Sutorý
Paracaryopsis (Riedl) R. R. Mill
Pectocarya Meisner
Plagiobothrys Fischer & C. A. Meyer
Rochelia Reichenbach – roszelia
Selkirkia Hemsley
Suchtelenia Meisner
Thyrocarpus Hance
Trichodesma R. Brown
Trigonotis Steven

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-25] (ang.).
↑ ^a ^b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 529-532. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 215. ISBN 83-7079-779-2.
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
↑ Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.
↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
↑ Maarten J.M.M.J.M. Christenhusz Maarten J.M.M.J.M. i inni, Results from an online survey of family delimitation in angiosperms and ferns: recommendations to the Angiosperm Phylogeny Group for thorny problems in plant classification, „Botanical Journal of the Linnean Society”, 178 (4), 2015, s. 501–528 .
↑ Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 25.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-25] (ang.).

[maarten-3] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 529-532. ISBN 978-1-84246-634-6.

[encyk-4] Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 215. ISBN 83-7079-779-2.

[apgIV-5] The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.

[cole-6] Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.

[7] Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.

[8] Maarten J.M.M.J.M. Christenhusz Maarten J.M.M.J.M. i inni, Results from an online survey of family delimitation in angiosperms and ferns: recommendations to the Angiosperm Phylogeny Group for thorny problems in plant classification, „Botanical Journal of the Linnean Society”, 178 (4), 2015, s. 501–528 .

[9] Cole TCH.. Angiosperm Phylogeny Group (APG) in jeopardy – Where have the flowers gone?. „PeerJ PrePrints 3:e1517”, 2015.

[ludmila-10] Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 25.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]