Rondo op. 1 (Chopin) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Początek utworu

Rondo c-moll op. 1 – utwór w formie ronda na fortepian skomponowany przez Fryderyka Chopina w 1825[1][2][3]. Wydany w tym samym roku w Warszawie przez Andrzeja Brzezinę[3][4][5]. Opublikowany został później jako opus pierwsze[6][7]. Rondo utrzymane jest w stylu brillant[8][9].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Kompozycja powstała w okresie nauki Chopina w Liceum Warszawskim[10], do którego wstąpił w 1824[11]. Chopin uczył się wtedy jednocześnie u Józefa Elsnera[2], wymagającego od ucznia poznania różnych form muzycznych[12]. Utwór dedykowany został Luizie Linde („à Mme de Linde”)[a], żonie Samuela Linde, dyrektora szkoły[2][4][6].

Rondo ukazało się drukiem 2 czerwca 1825 nakładem księgarza Andrzeja Brzeziny (wydawnictwo działało wtedy od trzech lat[3]; w 1828 w tej samej oficynie opublikowano rondo op. 5[14])[5][7][15]. W tym samym dniu w Kurierze Warszawskim ukazała się informacja na ten temat[b]. Wydanie zawiera liczne nieścisłości merytoryczne[3].

10 czerwca w warszawskim konserwatorium Chopin wykonał utwór na eolomelodikonie podczas koncertu na rzecz Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności[5] zorganizowanego przez Józefa Jawurka[17], przyjaciela rodziny Chopinów[18]. Było to powtórzenie koncertu, który odbył się 27 maja w kościele ewangelickim. Na obu zagrali ci sami muzycy[5]. Po pierwszym koncercie w Allgemeine musikalische Zeitung opublikowano doniesienia anonimowego korespondenta, w których m.in. zachwalano zdolności improwizacyjne Chopina[17]. Była to pierwsza wzmianka o kompozytorze w prasie zagranicznej[19].

W Berlinie utwór ukazał się jako op. 1 w 1835 nakładem Adolpha Schlesingera[20][21]. W Warszawie wydanie miało być dostępne u Brzeziny[21]. W Londynie utwór ukazał się w marcu 1836 nakładem Wessel & Co. Strona tytułowa informowała o nowym wydaniu poprawionym przez „jego ucznia J. Fontanę[22]. Brytyjski wydawca samowolnie opatrzył utwór tytułem „Adieu à Varsovie”[23][24]. W październiku 1836 kompozycję wydał w Paryżu Maurice Schlesinger[25]. W maju 1839 w Lipsku opus 1 wydał Hofmeister (wydanie poprawione częściowo przez kompozytora[3]). W Warszawie nuty miały być dostępne u Sennewalda[26]. Wydania opierano prawdopodobnie na warszawskim pierwodruku, korygując niektóre błędy (lub popełniając inne). Strony tytułowe informowały o dostępnych wersjach na 4 ręce[3][21][22][25][26]. Prawdopodobnie powielały one to samo skrócone opracowanie (brak taktów 100–129) nieznanego autora (dokonane bez udziału Chopina)[3].

Rękopis utworu zaginął[3]. Rękopis incipitu (dwóch pierwszych taktów)[c] przechowywany jest w Bibliotece Narodowej Francji[28].

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Utwór rozpisany w 357 taktach[29][30] rozpoczyna się skokami między dźwiękami C i G granymi staccato. Refren (temat I) nawiązuje do rond Ludwiga van Beethovena[8]. Między refrenami występują po dwa kuplety[1], przy czym pierwszy kuplet pełni funkcję tematu II[8]. Według Fredericka Niecksa „tematy zbyt luźno są ze sobą powiązane”[31]. Zdaniem Mieczysława Tomaszewskiego „tematom brak (...) jeszcze owej typowo chopinowskiej wyrazistości melodycznej i śpiewności”[1]. Czas trwania utworu wynosi ok. 7,5 minuty[8].

Recepcja

[edytuj | edytuj kod]

W liście z 11 stycznia 1832 Robert Schumann polecał Friedrichowi Wieckowi nauczenie ronda op. 1 swojej córki Clary (późniejszej żony Schumanna)[31]. Zdaniem Fredericka Niecksa „indywidualność kompozytora jest tu jeszcze słabo widoczna, jednak nie możemy zarzucić mu naśladowania jakiegokolwiek mistrza”[31]. Mieczysław Tomaszewski pisał: „Do badań nad twórczością Chopina (...) utwór ten ma szczególne znaczenie. Widoczne są tam wzory muzyki klasycznej, zarówno w strukturowaniu refrenu, tematu podstawowego jak i części wewnętrznych (...). Język harmoniczny tego utworu odpowiada zasadom muzyki klasycznej. (...) Natomiast stosunki harmoniczne zachodzące pomiędzy tematami zdradzają już wzory późniejsze”[6].

Nagrania

[edytuj | edytuj kod]

Rondo op. 1 nagrali m.in. Ludwik Stefański (ok. 1960)[d] i Adam Harasiewicz (ok. 1965)[e][32].

  1. Chopin dedykował jej również autograf Mazurka As-dur op. 24 nr 3 (1835)[13].
  2. „Nowe Rondo na Pjanoforte, skomponowane i dedykowane JW. JPani Linde przez Freder. Chopin, wyszło z Litografji A. Brzeziny. Cena zł: 3”[16].
  3. Pochodzący ze spisu incipitów przygotowanych przez Chopina wraz z Augustem Franchomme’em i Sigismundem Neukommem na potrzeby indeksu zbiorowego wydania dzieł Chopina, które ostatecznie się nie ukazało[27].
  4. Muza, SX 0077. Na tym samym albumie w wykonaniu Stefańskiego Rondo à la Mazur F-dur op. 5, Rondo Es-dur op. 16 oraz Rondo na dwa fortepiany C-dur op. 73 (wspólnie z Haliną Czerny-Stefańską)[32].
  5. Philips Records, PH 6747 017. Na tym samym albumie w wykonaniu Harasiewicza m.in. Rondo à la Mazur F-dur op. 5[32].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Tomaszewski ↓.
  2. a b c Łukaszewski 2014 ↓, s. 210.
  3. a b c d e f g h Ekier, Kamiński, Raczkiewicz 2005 ↓, s. 4.
  4. a b Tomaszewski 2022 ↓, s. 45.
  5. a b c d Zamoyski 1985 ↓, s. 25.
  6. a b c Chomiński 1978 ↓, s. 40.
  7. a b Rondeau composé pour le Pianoforte [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
  8. a b c d Łukaszewski 2014 ↓, s. 211.
  9. Tomaszewski 2022 ↓, s. 344–345.
  10. Chomiński 1978 ↓, s. 36, 40.
  11. Niecks 2011 ↓, s. 54.
  12. Chomiński 1978 ↓, s. 44, 184.
  13. Luiza Linde. [w:] Chopin.nifc.pl [on-line]. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. [dostęp 2023-09-17].
  14. Tomaszewski 2022 ↓, s. 271.
  15. Tomaszewski 2022 ↓, s. 45, 271.
  16. NOWOŚCI WARSZAWSKIE, „Kurjer Warszawski” (129), 1825, s. 1 [dostęp 2023-09-19].
  17. a b Niecks 2011 ↓, s. 60.
  18. Niecks 2011 ↓, s. 56.
  19. Zamoyski 1985 ↓, s. 25–26.
  20. Tomaszewski 2022 ↓, s. 272.
  21. a b c Rondo pour le Pianoforte, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
  22. a b Adieu à Varsovie, Rondeau, pour le Piano forte, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
  23. Niecks 2011 ↓, s. 334–335.
  24. Chomiński i Turło 1990 ↓, s. 415.
  25. a b Rondo Pour Le Piano, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
  26. a b Premier Rondo Pour Le Pianoforte, Op. 1 [online], Chopin.edu.pl [dostęp 2023-09-19].
  27. Tomaszewski 2022 ↓, s. 273.
  28. Rondo c-moll. [w:] Chopin.nifc.pl [on-line]. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. [dostęp 2023-09-17].
  29. Incypity dzieł Fryderyka Chopina w układzie alfabetycznym [online], Chopin.pl [dostęp 2023-09-19].
  30. Chomiński i Turło 1990 ↓, s. 187.
  31. a b c Niecks 2011 ↓, s. 62.
  32. a b c Kański 1986 ↓, s. 62.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]