Samuel Lanckoroński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Samuel Lanckoroński
Herb
Zadora
Rodzina

Lanckorońscy herbu Zadora

Data urodzenia

ok. 1579

Data śmierci

1638

Ojciec

Hieronim Lanckoroński,
łowczy sandomierski

Matka

Anna Drohiczyńska (zm. po 1605),
kasztelanka lubaczowska

Żona

Zofia Firlejówna z Dąbrowicy h. Lewart, podskarbianka koronna (zm. 1645)

Dzieci

siedmiu synów:
Pakosław Kazimierz
Wespazjan
Zbigniew Jan
Stanisław
Henryk
Zygmunt
Przedbór (Przecław)[1]
siedem córek, m.in.:
Katarzyna
Jadwiga
Elżbieta
Anna

Samuel Lanckoroński z Brzezia herbu Zadora (zm. 1638) – dworzanin królewski, kasztelan wiślicki, kasztelan sądecki, starosta małogoski, dziedzic dóbr włodzisławskich.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z zasłużonego dla historii Polski i kultury narodowej rodu Lanckorońskich, z gałęzi osiadłej na Włodzisławiu. Był synem Hieronima na Włodzisławiu Lanckorońskiego (zm. ok. 1605), łowczego sandomierskiego i Anny Drohiczyńskiej[2], kasztelanki lubaczowskiej (zm. po 1605). Stryjem Samuela był Krzysztof Lanckoroński.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]
  • otrzymuje staranne wychowanie w domu rodzinnym, w którym dużą wagę przywiązywano do nauki[3],
  • wychowany w kalwinizmie, po rokoszu Zebrzydowskiego przechodzi na katolicyzm,
  • 1611 – poślubia Zofię z Dąbrowicy, córkę Jana Firleja, podskarbiego wielkiego koronnego,
  • 1613 – odbiera różnowiercom kościół w Wodzisławiu[4]; za zezwoleniem biskupa Piotra Tylickiego Samuel Lanckoroński dał prezentę na trzy lata komendarzowi, księdzu Bartłomiejowi[5]
  • 1616 – zostaje dworzaninem króla Zygmunta III Wazy, co umożliwiło mu szybką karierę urzędniczą
  • 1618 – otrzymuje od króla nominację na kasztelana wiślickiego oraz starostwo małogoskie; jest dobrodziejem szpitala dla ubogich w Małogoszczu zwanego Betanią i kościoła,
  • 16 lutego 1620 – czyni zapis, na mocy którego ubodzy dostawali kwartalnie 1 złoty polski, uposaża też szkołę małogoską[6]
Kościół św. Marcina w Wodzisławiu
  • 1621 – wyjeżdża do Padwy i zapisuje się na uniwersytet; jednakże jeszcze w tym samym roku stawia się do Lwowa na pospolite ruszenie zbierające się przeciw Turkom[7]; w tym samym roku z fundacji Samuela Lanckorońskiego rozpoczęto w Wodzisławiu budowę nowego, murowanego kościoła pw. św. Marcina. W jego podziemiach wybudowano kryptę z przeznaczeniem na rodową nekropolię[8]
  • 1624 – otrzymuje dla żony prawo wspólności na starostwie małogoskim; wśród żon Lanckorońskich Zofia Firlejówna należała do kobiet o wielkiej powadze i autorytecie, była m.in. fundatorką Bractwa Różańcowego w Wodzisławiu[9]
  • 1631 – wysłuchuje skarg Koniecpolskich na służbę, która miała dokonać jakiegoś napadu
  • 1632 – jako poseł[potrzebny przypis] uczestniczy w sejmie elekcyjnym, popierając królewicza Władysława; był elektorem Władysława IV Wazy z województwa sandomierskiego w 1632 roku[10], sprawuje opiekę nad dziećmi swego stryjecznego brata Zbigniewa, podkomorzego sandomierskiego, dziedzica Kurozwęk[11]
  • 1637 – procesuje się z proboszczem małogoskim[12]
  • ok. 1638 – wznosi nową rezydencję starosty małogoskiego w Cieślach i utrzymuje chorągiew jazdy[13]
  • 16 kwietnia 1638 – otrzymuje kasztelanię sądecką
  • umiera w 1638 roku, prawdopodobnie mając 59 lat[14].

Ze związku z Zofią z Dąbrowicy Firlejówną Samuel Lanckoroński pozostawił liczne potomstwo, bo aż siedmiu synów i siedem córek.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. poległ w obronie Zbaraża w roku 1649
  2. Anna Drohiczyńska była drugą żoną Hieronima (pierwszą była Zofia Dembińska h. Rawicz, kasztelanka krakowska)
  3. w domu Zadorów panował kult do książek i dzieł sztuki, a zwłaszcza obrazów
  4. W roku 1551 Jan Lanckoroński (pradziad Samuela) zmienił kościół na zbór kalwiński
  5. obowiązkiem jego było utrzymywanie wikarego, nauczyciela szkoły i dzwonnika oraz sprawowanie opieki nad szpitalem dla ubogich. Ze swej strony Samuel Lanckoroński obiecał 200 złotych rocznie dla komendarza oraz zgodę na utrzymywanie przez niego zagrody przy domu i ogrodu przy gościńcu jędrzejowskim
  6. Rektorowi szkoły i jego pomocnikowi, z obowiązkiem śpiewania w kościele parafialnym, zapisał 2 złote kwartalnie
  7. na wieść o zawarciu pokoju pod Chocimiem szlachta rozjechała się do domów
  8. Budowa trwała 43 lata. Kościół konsekrował w roku 1664 biskup Mikołaj Oborski, sufragan krakowski
  9. zachowały się opisy jej umartwień a szczególnie długich i ciężkich postów
  10. Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., s. A3.
  11. w 1636 jest mediatorem i świadkiem przy ostatecznym podziale majątku Zbigniewa
  12. w sądzie grodzkim zarzucano mu, że pobierał podatek z domów stojących na gruncie kościelnym i że zabronił plebanowi i jego poddanym wyrębu lasu należącego do kościoła, a także że dziesięciny ze wsi Cieśle zabrał i oddać nie chce
  13. Podczas lustracji w 1775 dwór starosty w Cieślach przedstawiony był już w złym stanie technicznym, chociaż nazwany był pałacem z 4 oficynami. Złożony był z czterech pokoi i dwóch komnat. Niedaleko niego znajdowały się budynki gospodarcze, stajnia, dwie stodoły, obora
  14. pochowany został w rodowej nekropolii w Wodzisławiu, a kazanie podczas pogrzebu wygłosił przeor opatowskich dominikanów, ksiądz Tomasz Purzecki

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • S. Cynarski, Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego, PWN, Warszawa-Kraków 1996, s. 162-164

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]