Sauli Niinistö – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sauli Niinistö
Pełne imię i nazwisko	Sauli Väinämö Niinistö
Data i miejsce urodzenia	24 sierpnia 1948 ; Salo
	Prezydent Republiki Finlandii
Okres	od 1 marca 2012; do 1 marca 2024
Przynależność polityczna	Kok.
Poprzednik	Tarja Halonen
Następca	Alexander Stubb
	Przewodniczący Eduskunty
Okres	od 24 kwietnia 2007; do 27 kwietnia 2011
Przynależność polityczna	Kok.
Poprzednik	Timo Kalli
Następca	Ben Zyskowicz
	Minister finansów Finlandii
Okres	od 2 lutego 1996; do 16 kwietnia 2003
Przynależność polityczna	Kok.
Poprzednik	Iiro Viinanen
Następca	Antti Kalliomäki
	Wicepremier Finlandii
Okres	od 13 kwietnia 1995; do 30 sierpnia 2001
Przynależność polityczna	Kok.
Poprzednik	Pertti Salolainen
Następca	Ville Itälä
	Minister sprawiedliwości Finlandii
Okres	od 13 kwietnia 1995; do 1 lutego 1996
Przynależność polityczna	Kok.
Poprzednik	Anneli Jäätteenmäki
Następca	Kari Häkämies
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews

Sauli Väinämö Niinistö (ur. 24 sierpnia 1948 w Salo) – fiński polityk i prawnik. Deputowany do parlamentu i od 2007 do 2011 jego przewodniczący, były minister i wicepremier, kandydat w wyborach prezydenckich w 2006, 2012 i 2018. Prezydent Finlandii w latach 2012–2024.

Życiorys

W 1967 zdał egzamin maturalny w Salo, w 1974 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Turku^[1]. Prowadził następnie w rodzinnym Salo kancelarię prawniczą. W latach 1977–1992 zasiadał w samorządzie lokalnym tej miejscowości. W 1987 uzyskał mandat posła do Eduskunty, w kolejnych wyborach parlamentarnych ubiegał się z powodzeniem o reelekcję z ramienia Partii Koalicji Narodowej. W 1994 został przewodniczącym tego ugrupowania. Rok później wszedł do koalicyjnego rządu Paava Lipponena jako minister sprawiedliwości. W 1996 po rekonstrukcji tego gabinetu objął urząd ministra finansów, który sprawował do 2003. Jednocześnie w latach 1995–2001 pełnił funkcję wicepremiera.

W 2000 odmówił ubiegania się o prezydenturę, rok później na pozycji lidera Kok. zastąpił go Ville Itälä. W 2003 wycofał się z działalności politycznej, odszedł z rządu i parlamentu, obejmując stanowisko w zarządzie Europejskiego Banku Inwestycyjnego. W marcu 2005 ogłosił jednak zamiar kandydowania w wyborach prezydenckich w styczniu następnego roku. W pierwszej turze wyborów zajął drugie miejsce (zdobył 24,1% głosów)^[2]. Przed drugą turą otrzymał wsparcie ze strony rządzących centrystów premiera Mattiego Vanhanena, jednak przegrał z ubiegającą się o reelekcję socjaldemokratyczną prezydent Tarją Halonen (uzyskał 48,2% głosów).

Na skutek wyborów w 2007 Sauli Niinistö powrócił do sprawowania mandatu poselskiego, uzyskując najwyższe w skali kraju indywidualne poparcie, obejmując następnie urząd przewodniczącego fińskiego parlamentu. W 2009 został prezesem Fińskiego Związku Piłki Nożnej^[3], z tego stanowiska zrezygnował po wyborze na urząd prezydenta Finlandii w 2012^[4].

W 2011 nie kandydował na kolejną kadencję parlamentu. Ponownie został natomiast kandydatem swojego ugrupowania w wyborach prezydenckich w 2012. W pierwszej turze głosowania otrzymał 37,0% głosów, zajmując 1. miejsce i przechodząc do drugiej tury^[5]. W drugiej turze wyborów dostał poparcie na poziomie 62,6%, wygrywając z Pekką Haavisto^[6]. Urząd prezydenta Finlandii objął 1 marca 2012.

W 2017 Sauli Niinistö zapowiedział ubieganie się o reelekcję w wyborach prezydenckich w 2018 jako kandydat niezależny. We wrześniu ogłosił zebranie 156 tysięcy podpisów pod swoją kandydaturą^[7]. Oficjalnego poparcia udzieliły mu Partia Koalicji Narodowej^[8] oraz partia Chrześcijańscy Demokraci^[9]. Sauli Niinistö w pierwszej turze głosowania otrzymał 62,7% głosów, zapewniając sobie już wówczas reelekcję na drugą kadencję^[10]. 1 marca 2024 zakończył urzędowanie^[11].

Życie prywatne

Jego pierwszą żoną od 1974 była Marja-Leena Alanko, która zginęła w wypadku drogowym w 1995; z tego związku ma dwóch synów (ur. 1975 i ur. 1980). W 2009 zawarł związek małżeński z Jenni Haukio^[12], z którą ma syna (ur. 2018)^[13].

Znany jest m.in. jako wrotkarz. W czasie pełnienia funkcji ministerialnych w mediach komentowano jego związek z deputowaną opozycyjnych wówczas centrystów Tanją Karpelą^[14] (późniejszą minister kultury), zakończony zerwaniem zaręczyn w 2004^[15]. W tym samym roku Sauli Niinistö był w gronie osób, które przeżyły azjatycki kataklizm tsunami^[16].

Odznaczenia

Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Białej Róży Finlandii (z urzędu, 2012)
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wolności (z urzędu, 2012)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (z urzędu, 2012)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2008)^[17]
Order Słonia (2013)^[18]
Order Sokoła Islandzkiego I klasy (2013)^[19]
Krzyż Wielki Order Witolda Wielkiego (2013)^[20]
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (2014)^[21]
Order Orła Białego (2015)^[22]^[23]
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (2021)^[24]

Przypisy

↑ Martti Häikiö: Niinistö, Sauli. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2018-04-10]. (fiń.).
↑ PRESIDENTINVAALI 15.1.2006: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).
↑ Niinistö Palloliiton puheenjohtajakilpaan. mtv.fi, 24 sierpnia 2009. [dostęp 2014-12-21]. (fiń.).
↑ Przestał rządzić piłką, bo został prezydentem. tvn24.pl, 7 lutego 2012. [dostęp 2012-09-09].
↑ PRESIDENTINVAALI 22.1.2012: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).
↑ PRESIDENTINVAALI 5.2.2012: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-02-05]. (fiń.).
↑ Sauli Niinistölle huimat 156 000 kannattajakorttia: Vanhin allekirjoittanut on 105-vuotias. aamulehti.fi, 25 września 2017. [dostęp 2018-06-17]. (fiń.).
↑ Petteri Orpo twiittasi heti Niinistön jatkokausi-ilmoituksen jälkeen: „Kokoomus on täysillä mukana”. yle.fi, 29 maja 2017. [dostęp 2017-11-10]. (fiń.).
↑ Kristillisdemokraatit tukee presidentinvaaleissa Sauli Niinistöä. yle.fi, 19 sierpnia 2017. [dostęp 2017-11-10]. (fiń.).
↑ Presidentinvaali 2018, 1. vaali. vaalit.fi. [dostęp 2018-01-28]. (fiń.).
↑ Silja Laitinen: Sauli Niinistö piti vavahduttavan jäähyväispuheen – Lue sanasta sanaan. iltalehti.fi, 1 marca 2024. [dostęp 2024-03-01]. (fiń.).
↑ Niinistö, Sauli. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
↑ Hanna Hanhinen: Sauli Niinistölle ja rouva Jenni Haukiolle syntynyt poika – IS: Presidentti poistui Naistenklinikalta puolen päivän jälkeen lauantaina. yle.f, 2 lutego 2018. [dostęp 2018-02-23]. (fiń.).
↑ Tässä ovat kaikki Tanjan miehet – katso kuvat!. mtv3.fi, 3 lutego 2009. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).
↑ Tanja Karpela kihloihin viidennen kerran. v2.fi, 4 listopada 2008. [dostęp 2014-12-20]. (fiń.).
↑ Mika Lehto: Niinistö puhuu nyt tsunamista. iltasanomat.fi, 20 września 2007. [dostęp 2014-12-20]. (fiń.).
↑ Niinistö S.E. Sauli. quirinale.it. [dostęp 2024-06-17]. (wł.).
↑ Modtagere af danske dekorationer. kongehuset.dk. [dostęp 2024-06-17]. (duń.).
↑ Fálkaorðan 2013. forseti.is. [dostęp 2024-06-17]. (isl.).
↑ Cooperation with Finland is beneficial for the people of Lithuania. lrp.lt, 14 maja 2013. [dostęp 2024-06-17]. (ang.).
↑ Teenetemärkide kavalerid – Sauli Niinistö – Maarjamaa Risti ketiklassi teenetemärk. president.ee. [dostęp 2024-06-17]. (est.).
↑ M.P. z 2015 r. poz. 455.
↑ „Polska i Finlandia za pogłębioną współpracą”. prezydent.pl, 31 marca 2015. [dostęp 2017-10-24].
↑ Указ Президента України № 396/2021 Про нагородження С. Нііністьо орденом князя Ярослава Мудрого. president.gov.ua, 23 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-24]. (ukr.).

Bibliografia

Profil na stronie Eduskunty. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).

[1] Martti Häikiö: Niinistö, Sauli. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2018-04-10]. (fiń.).

[2] PRESIDENTINVAALI 15.1.2006: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).

[3] Niinistö Palloliiton puheenjohtajakilpaan. mtv.fi, 24 sierpnia 2009. [dostęp 2014-12-21]. (fiń.).

[4] Przestał rządzić piłką, bo został prezydentem. tvn24.pl, 7 lutego 2012. [dostęp 2012-09-09].

[5] PRESIDENTINVAALI 22.1.2012: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).

[6] PRESIDENTINVAALI 5.2.2012: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-02-05]. (fiń.).

[7] Sauli Niinistölle huimat 156 000 kannattajakorttia: Vanhin allekirjoittanut on 105-vuotias. aamulehti.fi, 25 września 2017. [dostęp 2018-06-17]. (fiń.).

[8] Petteri Orpo twiittasi heti Niinistön jatkokausi-ilmoituksen jälkeen: „Kokoomus on täysillä mukana”. yle.fi, 29 maja 2017. [dostęp 2017-11-10]. (fiń.).

[9] Kristillisdemokraatit tukee presidentinvaaleissa Sauli Niinistöä. yle.fi, 19 sierpnia 2017. [dostęp 2017-11-10]. (fiń.).

[10] Presidentinvaali 2018, 1. vaali. vaalit.fi. [dostęp 2018-01-28]. (fiń.).

[11] Silja Laitinen: Sauli Niinistö piti vavahduttavan jäähyväispuheen – Lue sanasta sanaan. iltalehti.fi, 1 marca 2024. [dostęp 2024-03-01]. (fiń.).

[12] Niinistö, Sauli. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).

[13] Hanna Hanhinen: Sauli Niinistölle ja rouva Jenni Haukiolle syntynyt poika – IS: Presidentti poistui Naistenklinikalta puolen päivän jälkeen lauantaina. yle.f, 2 lutego 2018. [dostęp 2018-02-23]. (fiń.).

[14] Tässä ovat kaikki Tanjan miehet – katso kuvat!. mtv3.fi, 3 lutego 2009. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).

[15] Tanja Karpela kihloihin viidennen kerran. v2.fi, 4 listopada 2008. [dostęp 2014-12-20]. (fiń.).

[16] Mika Lehto: Niinistö puhuu nyt tsunamista. iltasanomat.fi, 20 września 2007. [dostęp 2014-12-20]. (fiń.).

[17] Niinistö S.E. Sauli. quirinale.it. [dostęp 2024-06-17]. (wł.).

[18] Modtagere af danske dekorationer. kongehuset.dk. [dostęp 2024-06-17]. (duń.).

[19] Fálkaorðan 2013. forseti.is. [dostęp 2024-06-17]. (isl.).

[20] Cooperation with Finland is beneficial for the people of Lithuania. lrp.lt, 14 maja 2013. [dostęp 2024-06-17]. (ang.).

[21] Teenetemärkide kavalerid – Sauli Niinistö – Maarjamaa Risti ketiklassi teenetemärk. president.ee. [dostęp 2024-06-17]. (est.).

[22] M.P. z 2015 r. poz. 455.

[23] „Polska i Finlandia za pogłębioną współpracą”. prezydent.pl, 31 marca 2015. [dostęp 2017-10-24].

[24] Указ Президента України № 396/2021 Про нагородження С. Нііністьо орденом князя Ярослава Мудрого. president.gov.ua, 23 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-24]. (ukr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

W dniu zaprzysiężenia	Paavo Lipponen (SDP) Sauli Niinistö (Kok.) Tarja Halonen (SDP) Johannes Koskinen (SDP) Kari Häkämies (Kok.) Jan-Erik Enestam (SFP) Suvi-Anne Siimes (Vas) Maija Rask (SDP) Kalevi Hemilä Olli-Pekka Heinonen (Kok.) Erkki Tuomioja (SDP) Maija Perho (Kok.) Eva Biaudet (SFP) Sinikka Mönkäre (SDP) Satu Hassi (Vihr.) Suvi Lindén (Kok.) Martti Korhonen (Vas) Kimmo Sasi (Kok.)
Późniejsi członkowie rządu	Ville Itälä (Kok.) Raimo Tammilehto Jari Koskinen (Kok.) Osmo Soininvaara (Vihr.) Tarja Filatov (SDP) Jouni Backman (SDP) Kaarina Dromberg (Kok.) Jari Vilén (Kok.)