Martti Ahtisaari – Wikipedia, wolna encyklopedia

Martti Ahtisaari
Data i miejsce urodzenia	23 czerwca 1937 ; Viipuri
Data i miejsce śmierci	16 października 2023 ; Helsinki
	Prezydent Republiki Finlandii
Okres	od 1 marca 1994; do 1 marca 2000
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Finlandii
Poprzednik	Mauno Koivisto
Następca	Tarja Halonen
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Martti Oiva Kalevi Ahtisaari (ur. 23 czerwca 1937 w Viipuri^[1], zm. 16 października 2023 w Helsinkach^[2]) – fiński polityk i dyplomata, zastępca sekretarza generalnego ONZ, w latach 1994–2000 prezydent Finlandii. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2008.

Życiorys

W 1959 ukończył studia na Uniwersytecie w Oulu. W 1965 dołączył do fińskiego ministerstwa spraw zagranicznych, a w 1972 wstąpił do Fińskiej Partii Socjaldemokratycznej.

W latach 1973–1976 był ambasadorem Finlandii w Tanzanii, Zambii, Somalii i Mozambiku. Od 1977 pełnił funkcję komisarza Organizacji Narodów Zjednoczonych i następnie specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego ONZ ds. Namibii. Z ramienia ONZ był odpowiedzialny za przygotowanie pierwszych wolnych wyborów w Namibii^[3]. Reprezentował Finlandię w Afrykańskim Banku Rozwoju, Azjatyckim Banku Rozwoju i Międzynarodowym Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Kierował radą dyrektorów fińskiego funduszu wsparcia industrializacji krajów rozwijających się. W latach 1987–1991 zajmował stanowisko zastępcy sekretarza generalnego ONZ. Pozostał następnie w strukturach tej organizacji na stanowisku doradcy.

Wystartował jako kandydat socjaldemokratów w wyborach prezydenckich w 1994. Zwyciężył w drugiej turze głosowania, pokonując Elisabeth Rehn wynikiem 53,9% głosów^[4]. Sześcioletnią kadencję zakończył 1 marca 2000, nie ubiegał się o reelekcję.

Po odejściu z urzędu powrócił do dyplomacji. W latach 2000–2004 był przewodniczącym Międzynarodowej Grupy Kryzysowej (ICG) w Brukseli. Wszedł w skład rady dyrektorów think tanku IDEA. Zajmował się kwestiami dotyczącymi Kosowa, w tym w 2005 powołany na specjalnego przedstawiciela sekretarza generalnego ONZ.

Odznaczenia i wyróżnienia

Ordery i odznaczenia

Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Białej Róży Finlandii (z urzędu, 1994)
Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wolności (z urzędu, 1994)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (z urzędu, 1994)
Łańcuch Orderu Wyzwoliciela San Martina (Argentyna)^[5]
Order Słonia (Dania)^[6]
Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania)^[7]
Krzyż Wielki Orderu Witolda Wielkiego (Litwa)^[8]
Order Orła Białego (Polska)^[9]
Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (RPA)^[10]
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina)^[11]

Nagrody i wyróżnienia

W 2008 został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla, którą przyznano za działania w celu rozwiązania konfliktów międzynarodowych na kilku kontynentach (w szczególności w Namibii, Kosowie i prowincji Aceh)^[12].

Przypisy

↑ Elizabeth Sleeman: Who's who in international affairs 2003. Wyd. 3. Londyn: Europa Publications, 2002. ISBN 1-85743-156-1. OCLC 50526266. (ang.).
↑ Markku Sandell, Merja Niilola, Pirjo Auvinen: Presidentti Martti Ahtisaari on kuollut. yle.fi, 16 października 2023. [dostęp 2023-10-16]. (fiń.).
↑ The Order of the Companions of OR Tambo in Gold. thepresidency.gov.za. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).
↑ Presidentinvaalit 1919–2000. tpk.fi. [dostęp 2015-12-09]. (fiń.).
↑ Menem recibió al primer mandatario de Finlandia. lanacion.com.ar, 4 marca 1997. [dostęp 2024-06-17]. (hiszp.).
↑ Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2016-09-20]. (duń.).
↑ Real Decreto 174/1999, de 29 de enero, por el que se concede el Collar de la Orden de Isabel la Católica a su excelencia señor Martti Ahtisaari, Presidente de la República de Finlandia. boe.es, 1 lutego 1999. [dostęp 2024-06-17]. (hiszp.).
↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė. lrp.lt. [dostęp 2024-06-17]. (lit.).
↑ M.P. z 1997 r. nr 38, poz. 378
↑ 1997 National Orders awards. info.gov.za. [dostęp 2024-06-17]. (ang.).
↑ „ОРДЕН ПОДАНО, ВАША ВИСОКОПОВАЖНОСТЕ!” Практика вживання посадових титулів очільників іноземних держав у нагородній практиці сучасної України. vgo-kraina.org. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).
↑ The Nobel Peace Prize 2008: Martti Ahtisaari. nobelprize.org. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

Bibliografia

Martti Ahtisaari. clubmadrid.org. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

[1] Elizabeth Sleeman: Who's who in international affairs 2003. Wyd. 3. Londyn: Europa Publications, 2002. ISBN 1-85743-156-1. OCLC 50526266. (ang.).

[2] Markku Sandell, Merja Niilola, Pirjo Auvinen: Presidentti Martti Ahtisaari on kuollut. yle.fi, 16 października 2023. [dostęp 2023-10-16]. (fiń.).

[3] The Order of the Companions of OR Tambo in Gold. thepresidency.gov.za. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

[4] Presidentinvaalit 1919–2000. tpk.fi. [dostęp 2015-12-09]. (fiń.).

[5] Menem recibió al primer mandatario de Finlandia. lanacion.com.ar, 4 marca 1997. [dostęp 2024-06-17]. (hiszp.).

[6] Ordensdetaljer. borger.dk. [dostęp 2016-09-20]. (duń.).

[7] Real Decreto 174/1999, de 29 de enero, por el que se concede el Collar de la Orden de Isabel la Católica a su excelencia señor Martti Ahtisaari, Presidente de la República de Finlandia. boe.es, 1 lutego 1999. [dostęp 2024-06-17]. (hiszp.).

[8] Apdovanotų asmenų duomenų bazė. lrp.lt. [dostęp 2024-06-17]. (lit.).

[9] M.P. z 1997 r. nr 38, poz. 378

[10] 1997 National Orders awards. info.gov.za. [dostęp 2024-06-17]. (ang.).

[11] „ОРДЕН ПОДАНО, ВАША ВИСОКОПОВАЖНОСТЕ!” Практика вживання посадових титулів очільників іноземних держав у нагородній практиці сучасної України. vgo-kraina.org. [dostęp 2021-08-25]. (ukr.).

[12] The Nobel Peace Prize 2008: Martti Ahtisaari. nobelprize.org. [dostęp 2016-09-20]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]