Solomon Bandaranaike – Wikipedia, wolna encyklopedia

Solomon Bandaraniake
Data i miejsce urodzenia	8 stycznia 1899 ; Kolombo
Data i miejsce śmierci	26 września 1959 ; Kolombo
	4. Premier Cejlonu
Okres	od 1956; do śmierci
Przynależność polityczna	Cejlońska Partia Wolności
Poprzednik	John Kotelawala
Następca	Wijeyananda Dahanayake
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Solomon West Ridgeway Dias Bandaranaike (syng. සොලමන් වෙස්ට් රිජ්වේ ඩයස් බණ්ඩාරනායක, tamil. சாலமன் வெஸ்ட் ரிட்ஜ்வே டயஸ் பண்டாரநாயக்கா, ur. 8 stycznia 1899 w Kolombo, zm. 26 września 1959 w Kolombo) – polityk cejloński, działacz niepodległościowy, premier, mąż Sirimavo Bandaranaike.

Życiorys

Młodość i początek kariery

Bandaranaike urodził się w Kolombo na Cejlonie. Pochodził z chrześcijańskiego, anglikańskiego rodu syngaleskiego. Jego ojcem był Solomon Dias Bandaranaike, zastępca gubernatora prowincji podczas brytyjskich rządów kolonialnych. W późniejszym okresie życia aby uczestniczyć w polityce dokonał konwersji na buddyzm^[1]. Wykształcenie otrzymał w kolegium St. Thomas' College, następnie udał się na studia prawnicze do Oxfordu. W czasie studiów został wybrany na sekretarza Oxford Union. Po ukończeniu studiów pracował w Anglii jako adwokat. Jako młody prawnik włączył się w działalność Cejlońskiego Kongresu Narodowego (CNC). Od 1925 zajmował różne stanowiska w brytyjskiej administracji na Cejlonie, w 1926 roku został wybrany do Rady Miejskiej Colombo. Od 1931 do 1947 roku pracował w Radzie Państwowej Cejlonu. W celu promocji kultury syngaleskiej w 1936 roku zorganizował Sinhala Maha Sabha. W 1946 roku poparł Zjednoczoną Partię Narodową (UNP). Po uzyskaniu przez Cejlon statutu dominialnego, w latach 1947–1951 ministrem zdrowia oraz przewodniczącym Izby Reprezentantów (1948-51).

W 1951 roku razem ze swoją frakcją partyjną Sinhala Maha Sabha odszedł z ukierunkowanego na prawo UNP i utworzył niepodległościową Partię Wolności Sri Lanki (SLFP)^[2]^[3]. Frakcja popierała wprowadzenie zarówno syngaleskiego i tamilskiego jako języków narodowych, jednak w latach 50. przyjęła kurs w stronę języka syngaleskiego który miał stać się językiem urzędowym Sri Lanki^[4]. Partia odwoływała się do religii buddyjskiego^[5] którą wyznawała znaczna większość Syngalezów przez co w epoce kolonialnej była ofiarą ataków miejscowych chrześcijan i Tamilów. Politycznie i społecznie na partię wpływały poglądy duchownych buddyjskich. Frakcja a następnie partia głosiła nierewolucyjne poglądy socjalistyczne. SLFP zyskała duże poparcie wśród wiejskiej ludności syngaleskiej.

Urząd premiera

Bandaranike został premierem po wygranych przez jego partię wyborach w 1956 roku. Stanął na czele koalicji czterech partii z których największymi partnerami koalicyjnymi były Lanka Sama Samaja Party i Komunistyczna Partia Sri Lanki. Objął też stanowisko ministra spraw zagranicznych i obrony. Był zwolennikiem współistnienia państw o różnych ustrojach i polityki neutralności. Za jego kadencji nastąpiła likwidacja obcych baz na Cejlonie (1957), zlikwidował on brytyjskie bazy lotnicze Katunayake i Zatoce China oraz bazę morską w Trincomalee.

Pod jego rządami Sri Lanka przyjęła socjalistyczną ścieżkę rozwoju, dokonał szeregu zmian gospodarczych, jak nacjonalizacja portu Kolombo w 1957 roku^[6]^[7], opracowanie 10-letniego planu rozwoju gospodarczego i innych. W czasie swojej kadencji obniżył oficjalny status języka angielskiego, promował język syngaleski jako urzędowy. Rządowi Bandaranaike nie udało się zapobiec rosnącym po uzyskaniu niepodległości konfliktom etnicznym, w czasie jego kadencji doszło do zamieszek między Sygnlazami a Tamilami z 1958 roku.

Zamach na premiera

25 września 1959 w prywatnej rezydencji premiera, odwiedził go mnich buddyjski Talduwe Somarama(inne języki). Somarama jako duchowny, nie został przeszukany i miał swobodny dostęp do premiera, gdy ten zaczął swoje rutynowe spotkanie z publicznością. Gdy Bandaranaike chciał powitać mnicha w tradycyjny buddyjski sposób, zabójca wyciągnął ukryty w szatach rewolwer i strzelił w leżącego premiera. Bandaranaike trafił do szpitala w Kolombo, gdzie zmarł następnego dnia^[8]. Somarama został skazany i stracony w 1962 przez powieszenie^[9].

Po morderstwie Bandaranaike premierem został minister edukacji Wijeyananda Dahanayake. Popadł on jednak w niełaskę członków rządu po usunięciu wszystkich ministrów sprawujących swoje funkcje rok wcześniej. Ostatecznie kierowanie Partią Wolności Sri Lanki zostało powierzone wdowie po premierze, Sirimavie Bandaranaike, która wkrótce została senatorem. Po wygranych przez SLFP wyborach w lipcu 1960 roku została ona pierwszą na świecie kobietą premierem.

Rodzina

W 1940 roku ożenił się ze Sirimavie Ratwatte, mieli troje dzieci^[10]. Żona Solomona została później pierwszą w historii świata kobietą premierem, a jego druga córka Chandrika Kumaratunga w została w 1994 roku na krótki czas premierem, a następnie pierwszą w historii kraju kobietą prezydentem. Jego najmłodszy syn Anura Bandaranaike w latach 1999–2001 pełnił funkcję przewodniczącego parlamentu Sri Lanki i ministra w latach 2004–2008. Starsza córka Bandaranaike Sunethra jest filantropką.

Przypisy

↑ Nyrop, Richard (1982). Sri Lanka, a Country Study. Supt. of Docs., U.S. G.P.O. s. 197
↑ Richardson, John (2005) Paradise poisoned: learning about conflict, terrorism, and development from International Center for Ethnic Studies, Kandy, Sri Lanka, s. 145, ISBN 955-580-094-4
↑ Tomasz Leszkowicz, Pół wieku temu po raz pierwszy kobieta została premierem (opublikowany 21 lipca 2010)
↑ P. Sahadevan, Neil DeVotta Politics of Conflict and Peace in Sri Lanka 2006 s. 42
↑ John Richardson Paradise Poisoned: Learning About Conflict, Terrorism and Development from Sri Lanka's Civil Wars s. 221
↑ Lucy M. Jacob Sri Lanka from dominion to republic:a study of the changing relations with the United Kingdom National [Pub. House; overseas distributors: Books from India, London, 1973 s. 81
↑ Navaratna Dissanayake Samarawickreme Industrial Accumulation in Sri Lanka: Impact of Policy Shifts 2005 s. 183
↑ A Prime Minister's assassination trial (udostępniony 11 maja 2008, ang.)
↑ 1962: Talduwe Somarama, Ceylon assassin [online], www.executedtoday.com, 7 lipca 2014 [dostęp 2024-03-23] (ang.).
↑ Guida Myrl Jackson-Laufer Women Rulers throughout the Ages: an illustrated guide 1999 s. 223

Linki zewnętrzne

The Bandaranaike Ancestry
The Ratwatte Ancestry
Golden memories of a political prodigy. dailynews.lk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-08)].
Commemorating the Bandaranaikes: The emergence of the political middle-class. dailynews.lk. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-02)].
The Pensive Premier. dailynews.lk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-21)].
49 years after S.W.R.D. Bandaranaike. dailynews.lk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-05)].
Trail-Blazing Leader. island.lk. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-26)].
Website of the Parliament of Sri Lanka
Sri Lanka Freedom Party's official Website. srilankafreedomparty.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-02)].

Bibliografia

Nyrop, Richard (1982). Sri Lanka, a Country Study. Supt. of Docs., U.S. G.P.O.

[1] Nyrop, Richard (1982). Sri Lanka, a Country Study. Supt. of Docs., U.S. G.P.O. s. 197

[2] Richardson, John (2005) Paradise poisoned: learning about conflict, terrorism, and development from International Center for Ethnic Studies, Kandy, Sri Lanka, s. 145, ISBN 955-580-094-4

[3] Tomasz Leszkowicz, Pół wieku temu po raz pierwszy kobieta została premierem (opublikowany 21 lipca 2010)

[4] P. Sahadevan, Neil DeVotta Politics of Conflict and Peace in Sri Lanka 2006 s. 42

[5] John Richardson Paradise Poisoned: Learning About Conflict, Terrorism and Development from Sri Lanka's Civil Wars s. 221

[6] Lucy M. Jacob Sri Lanka from dominion to republic:a study of the changing relations with the United Kingdom National [Pub. House; overseas distributors: Books from India, London, 1973 s. 81

[7] Navaratna Dissanayake Samarawickreme Industrial Accumulation in Sri Lanka: Impact of Policy Shifts 2005 s. 183

[8] A Prime Minister's assassination trial (udostępniony 11 maja 2008, ang.)

[9] 1962: Talduwe Somarama, Ceylon assassin [online], www.executedtoday.com, 7 lipca 2014 [dostęp 2024-03-23] (ang.).

[10] Guida Myrl Jackson-Laufer Women Rulers throughout the Ages: an illustrated guide 1999 s. 223

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Premierzy Dominium Cejlonu (1947–1972)	Don Stephen Senanayake (1947–1952) Dudley Shelton Senanayake (1952–1953) John Lionel Kotelawala (1953–1956) Solomon Bandaranaike (1956–1959) Wijeyananda Dahanayake (1959–1960) Dudley Shelton Senanayake (1960) Sirimavo Bandaranaike (1960–1965) Dudley Shelton Senanayake (1965–1970) Sirimavo Bandaranaike (1970–1972)
Premierzy Wolnej, Suwerennej i Niepodległej Republiki Sri Lanki (1972–1978)	Sirimavo Bandaranaike (1972–1977) Junius Richard Jayewardene (1977–1978)
Premierzy Demokratyczno-Socjalistycznej Republiki Sri Lanki (od 1978)	Ranasinghe Premadasa (1978–1989) Dingiri Banda Wijetunge (1989–1993) Ranil Wickremesinghe (1993–1994) Chandrika Kumaratunga (1994) Sirimavo Bandaranaike (1994–2000) Ratnasiri Wickremanayake (2000–2001) Ranil Wickremesinghe (2001–2004) Mahinda Rajapaksa (2004–2005) Ratnasiri Wickremanayake (2005–2010) D.M. Jayaratne (2010–2015) Ranil Wickremesinghe (2015–2018) Mahinda Rajapaksa (2018) Ranil Wickremesinghe (2018–2019) Mahinda Rajapaksa (2019–2022) Ranil Wickremesinghe (2022) Dinesh Gunawardena (2022–2024) Harini Amarasuriya (od 2024)