Władysław Wagner – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy polskiego żeglarza. Zobacz też: Władysława Wagnera - polskiego inżyniera odlewnika.

Władysław Wagner (ur. 17 września 1912 w Krzyżowej Woli (obecnie dzielnicy Starachowic), zm. 15 września 1992 w Orlando w stanie Floryda) – polski żeglarz, pierwszy Polak, który opłynął kulę ziemską na jachcie żaglowym, pisarz, publicysta^[1][2][3].

Władysław Wagner urodził się 17.09.1912 w Krzyżowej Woli, obecnie dzielnicy Starachowic. W roku 1927 jego rodzice przeprowadzili się do Gdyni, założył tam pierwszą w mieście drużynę harcerską im. Jana III Sobieskiego i został jej drużynowym. Początkowo uczęszczał do gimnazjum Teofila Zegarskiego w Orłowie^[4][5]. W 1929 roku ukończył kurs żeglarski. W roku 1931 znalazł w pobliżu portu zagrzebany wrak łodzi rybackiej. Od tej pory myślał o wyprawie dookoła świata. Wraz z kolegą Rudolfem Korniowskim przeprowadził remont kadłuba, postawił maszt, założył takielunek i ożaglowanie, a 19 marca 1932 r. jacht Zjawa został zwodowany.

Rejs dookoła świata rozpoczął się w piątek 8 lipca 1932 roku. Pożegnanie było krótkie, bowiem Wagner i Korniowski zapewnili przyjaciół i bliskich, że chodzi o wakacyjny rejs po Bałtyku.

Obaj żeglarze zamierzali opłynąć Bornholm i dotrzeć do Zelandii, ale ręczna busola, stanowiąca całe ich wyposażenie nawigacyjne, zawiodła i dotarli do wybrzeży Olandii, 200 km na północ od Bornholmu. Zdecydowali się więc trzymać linii brzegowej i tak dotarli wkrótce do Kopenhagi i Göteborga, gdzie naprawiono pęknięty bom, dobudowano bukszpryt i zwiększono powierzchnię żagli.

Następnie, w trudnych jesiennych warunkach pogodowych, kierując się przez Morze Północne, kanał La Manche i wzdłuż brzegów Zatoki Biskajskiej Zjawa zawinęła do Lizbony, a w styczniu 1933 roku do Casablanki. Po pokonaniu Atlantyku 3 czerwca przybił do portu Belém, gdzie zszedł z pokładu Korniowski, a 4 lutego 1934 roku Wagner wodował nową Zjawę II. W grudniu, holowany przez Dar Pomorza pokonał Kanał Panamski.

Po utracie Zjawy II, którą – jak się okazało w Suva w archipelagu Fidżi – stoczyły świdraki, udał się statkiem handlowym do Australii serdecznie witany przez tamtejszą Polonię. W Sydney spędził kilka miesięcy, ale gdy okazało się, że ceny jachtów w Australii są za wysokie, zawrócił do Ekwadoru, gdzie w stoczni w Guayaquil zbudował, według własnego projektu, Zjawę III.

W lipcu 1937 roku wyruszył w dalszą drogę przez Polinezję Francuską, Australię i Dżakartę, gdzie otrzymał patent kapitański wydany przez Polski Związek Żeglarski. We wrześniu 1937 roku, podczas pobytu na Bora-Bora, spotkał się z francuskim żeglarzem-samotnikiem, który okrążył Ziemię – Alainem Gerbaultem^[6].

4 lipca 1939 roku o godzinie 16.20 jacht przeciął trawers portugalskiego przylądka Faro, (który na Zjawie I mijał 4 stycznia 1933 r.) po sześciu i pół roku okrążając Ziemię^[7].

Źródło^[5].

• 1932–1933, Zjawa: Gdynia (wypłynięcie: 8 lipiec) – Lizbona (18^[8]/19 grudzień, wypł. 1 styczeń 1933^[9]) – Dakar (15 marzec, wypł. 21 kwiecień^[9]) – Belém (4 czerwiec^[8]) – Colón, Panama (3^[9]/4^[10] grudzień 1933, Ameryka Centralna)
• 1934–1935, Zjawa II: Colón/Cristóbal (wypł. 1 grudzień^[11]) – Kanał Panamski (wypł. 4 grudzień^[11]) – Suva^[8], Fidżi (11 lipiec^[12] 1935)
• 1937–1939, Zjawa III: Guayaquil, Ekwador (19 lipiec) – wyspy Polinezji (Tahiti^[13] – Bora-Bora^{[potrzebny przypis]}) – Sydney (4 listopad, wypłynięcie: 10 lipiec 1938) – Dżakarta – Kanał Sueski – Egipt (wypłynięcie: połowa maja 1939) – Gibraltar (2 lipiec) – Faro, Portugalia (4 lipca 1939, zamknięcie kręgu wokół ziemi) – Southampton, Anglia (21 lipiec)

Źródło^[5].

• Rudolf Korniowski (z Polski), do Belém^[4]
• Olaf Frydson^[4] (z Portugalii), Lizbona–Panama^[13]
• Józef Szczypta (Pawlica), Panama–Fidżi^[12]
• Władysław Kondratowicz (z Ekwadoru)
• David Walsch, od Sydney
• Sidney Smith^{[potrzebny przypis]}
• Bernard Plowright (wszyscy trzej z Australii), od Sydney

Wagner nigdy nie powrócił do Gdyni (za życia^[14]). Co prawda chciał wypłynąć z Great Yarmouth, gdzie wcześniej zakończył rejs dookoła świata, jednak w tym czasie w Polsce trwały już działania wojenne i polski konsul odradził dalszą podróż.

W czasie II wojny światowej wstąpił do polskiej marynarki handlowej. Po wojnie ożenił się z Mabel Olpin, przez jakiś czas był rybakiem. W 1948 wraz z żoną wyruszył do Australii, zatrzymując się na Beef Island(inne języki) (Brytyjskie Wyspy Dziewicze). Utrzymywał się głównie z rejsów czarterowych. W 1960 przeniósł się do San Juan na Portoryko. W 1972 zamieszkał w Winter Park na Florydzie. Dziesięć lat później dostał udaru mózgu, został prawostronnie sparaliżowany. Zmarł 15 września 1992 w Orlando (Floryda)^[5].

Statki, na których pływał^[5][15]:

• 1930 – Włóczęga
• 1932–1933 – Zjawa (ożaglowanie typu slup, powierzchnia żagli 30 m²; dług. 9,3 m, szer. 2,3 m)
• 1934–1935 – Zjawa II (jol, pow. żagli ok. 120 m²; dług. 17 m, szer. 4,2 m)
• 1937–1939 – Zjawa III (jol, pow. żagli ok. 120 m²; dług. 15,6 m, szer. 3,8 m; po wybuchu wojny została wcielona do brytyjskiej marynarki, zwrócona wiosną 1944)
• II wojna światowa – s/s Zbaraż, s/s Zagłoba, s/s Narocz^[16]
• 1944–1947 – Zjawa III (przerobiona na kuter rybacki)
• 1947–? – Rubikon (kecz, pow. żagli ok. 300 m²; dług. ok. 25 m)

Część źródeł podaje, że Zjawa była uprowadzonym harcerskim jachtem Zorza. W 1988 Komisja Historii Żeglarstwa Polskiego Związku Żeglarskiego uznała to za mało prawdopodobne^[16].

15 września 2012 roku Odyseja Wagnera została symbolicznie dokończona przez harcerzy zorganizowanych przy Centrum Wychowania Morskiego ZHP. 5 września 2012 roku z Great Yarmouth, gdzie 73 lata wcześniej zakończył swój rejs Władysław Wagner, wypłynął s/y Zjawa IV ze swoim kapitanem Piotrem Cichym. Symboliczną zgodę na odbycie rejsu do Gdyni wyraził Konsul Generalny RP.

• Podług słońca i gwiazd (1934); By the Sun and Stars (1987)
• Pokusa horyzontu (1937)^[17]

W 1989 uhonorowany odznaką Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego^[5].

W 2012 odsłonięto trzy tablice upamiętniające Wagnera i jego rejs: jedną na Beef Island(inne języki) (Brytyjskie Wyspy Dziewicze) i dwie w Gdyni (przed budynkiem Centrum Wychowania Morskiego ZHP i na południowym falochronie basenu jachtowego im. Mariusza Zaruskiego)^[5].

W 2013 został pośmiertnie uhonorowany Conradem, zaś w 2019 otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Oba wyróżnienia odebrała wnuczka brata Wagnera, Olimpia Dębska^[18][19].

W 2022 z okazji 110. rocznicy urodzin nadano nazwę ul. Władysława Wagnera w Starachowicach w okolicy Zbiornika Lubianka^[20]. Symboliczny „Port” na Zbiorniku Lubianka w Starachowicach nosi nazwę im. Władysława Wagnera.

• Leonid Teliga
• Henryk Jaskuła

• Władysław Wagner. Żeglarz spod szczęśliwej gwiazdy - Historia [online], Polskie Radio, 17 września 2022 [dostęp 2023-04-12]  (pol.), cała audycja (z przerywnikami muzycznymi).
• ZbigniewZ. Porajoski ZbigniewZ., Władysław Wagner – Starachowiczanin Wszech Mórz i Oceanów, Starachowice: Towarzystwo Przyjaciół Starachowic, 2018 . Brak numerów stron w książce