Wirginia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy amerykańskiego stanu. Zobacz też: Wirginia (imię) i Wirginia (postać legendarna).

Wirginia

Commonwealth of Virginia

stan
10. stan od 25 czerwca 1788
Pieczęć Flaga
Dewiza: Sic semper tyrannis (Taki los spotyka zawsze tyranów)
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Richmond
Kod ISO 3166-2	US-VA
Gubernator	Glenn Youngkin (R)
Powierzchnia	110 786 km²[1]
Populacja (2020) • liczba ludności	8 631 393
• gęstość	79,8 os./km²
Strefa czasowa	UTC-05:00 UTC-04:00
Języki urzędowe	angielski
Położenie na mapie USA
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Wirginia (ang. Virginia) – stan w Stanach Zjednoczonych na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Prawie dwie trzecie Wirginii jest zalesione, a branże związane z lasami zapewniają 17 mld dolarów rocznego przychodu dla gospodarki Wirginii (2% PKB), oraz ponad 100 tys. miejsc pracy^[2].

Największy obszar metropolitalny Virginia Beach–Norfolk–Newport News położony jest nad wybrzeżem, wykracza poza granice stanu i obejmuje 1,8 mln mieszkańców^[3].

Z Wirginii pochodziło czterech spośród pierwszych pięciu prezydentów USA: George Washington, Thomas Jefferson, James Madison i James Monroe. Określa się ich mianem dynastii wirginijskiej^[4].

Symbolami Wirginii są ptak kardynał i kwiat derenia.

• 1606 – wydanie Pierwszej karty Wirginii.
• 1607 – przywiezienie przez statki londyńskiej Kompanii Wirginii (nazwa pochodziła od przydomka królowej Anglii Elżbiety I Tudor) na wyspę u ujścia rzeki James do zatoki Chesapeake grupy osadników i założenie Jamestown, pierwszej osady angielskiej w Nowym Świecie w nowej kolonii Wirginii.
• 1608 – sprowadzenie do osady grupy polskich rzemieślników.
• 1619 – sprowadzenie pierwszych murzyńskich niewolników; strajk polskich rzemieślników.
• 1781 – oblężenie Yorktown podczas wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
• 25 czerwca 1788 – ratyfikacja amerykańskiej konstytucji.
• 1861 – przystąpienie do konfederacji stanów południowych. Richmond staje się stolicą konfederacji; hrabstwa zajęte przez wojska Unii oddzieliły się i przystąpiły w 1863 do Unii jako nowy stan Wirginia Zachodnia. Do 1865 obszar stanu był terenem walk wojny secesyjnej, nakierowanych na zdobycie Richmond.
• 1870 – Wirginia ponownie oficjalnie przystąpiła do Unii.

Wirginia znajduje się w środkowej części wschodniego wybrzeża USA. Na północy graniczy z Wirginią Zachodnią i Marylandem oraz z Dystryktem Kolumbii, na zachodzie z Kentucky, a na południu z Tennessee i Karoliną Północną. Granicę wschodnią wyznaczają Ocean Atlantycki oraz zatoka Chesapeake. Administracyjnie stan podzielony jest na 95 hrabstw oraz 39 miast niezależnych, niewchodzących w skład żadnego z hrabstw.

We wschodniej części stanu występują tereny nizinne, a w zachodniej wyżynne i górzyste (Appalachy). Najwyższy szczyt, Mount Rogers, wznosi się 1746 m n.p.m.^[5] Klimat jest podzwrotnikowy morski.

• 
  Mapa stanu
• 
  Park Narodowy Shenandoah

Na terenie stanu Wirginia znajduje się 228 miast (city lub town), w tym 7 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 39 powyżej 10 000 mieszkańców, a 139 powyżej 1000 mieszkańców (2022 rok)^[6].

Virginia Beach

Chesapeake

Norfolk

Richmond

Newport News

Alexandria

Hampton

Suffolk

Roanoke

Portsmouth

Lynchburg

Harrisonburg

Leesburg

Blacksburg

Charlottesville

Manassas

Danville

Największe miasta w stanie Wirginia, powyżej 40 000 mieszkańców (2022)^[6]

Lista miast zamieszkanych przez 2500 lub więcej osób (2022 r.)^[6]:

Na podstawie spisu ludności z roku 2020 stwierdzono, że stan Wirginia liczył 8 631 393 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 630 369 (7,9%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010^[7]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 5,9% populacji, 21,8% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,9% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,8% ludności stanu stanowiły kobiety^[8].

W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były^[9]:

• język angielski – 85,87%,
• język hiszpański – 6,41%,
• język koreański – 0,77%,
• język wietnamski – 0,63%,
• język tagalog – 0,56%.

Według danych z 2018 roku 68% mieszkańców stanowiła ludność biała (62,2% nie licząc Latynosów), 19,2% to Afroamerykanie, 6,3% to Azjaci, 3,7% było rasy mieszanej, 0,3% to rdzenna ludność Ameryki i 0,07% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowili 9,2% ludności stanu^[10].

Poza grupą afroamerykańską, do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (11%), „amerykańskiego” (9,6%), angielskiego (9,5%) i irlandzkiego (9,3%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia włoskiego (331,1 tys.), afrykańskiego (190,5 tys.), francuskiego (181,9 tys.), szkockiego (175,2 tys.), meksykańskiego (173 tys.), salwadorskiego (168,1 tys.), polskiego (156 tys.), hinduskiego (141,7 tys.), szkocko-irlandzkiego (132,6 tys.), portorykańskiego (99,9 tys.), chińskiego (76,7 tys.), holenderskiego (75,1 tys.), arabskiego (74,7 tys.), filipińskiego (73,3 tys.) i koreańskiego (71,7 tys.)^[10].

Struktura religijna w 2014^[11]:

• protestanci – 58%:
  • baptyści – 26%,
  • metodyści – 6%,
  • zielonoświątkowcy – 6%,
  • bezdenominacyjni – 5%,
  • pozostali – 15% (głównie: kalwini, anglikanie, campbellici, luteranie, uświęceniowcy, anabaptyści i adwentyści dnia siódmego^[12]),
• bez religii – 20% (w tym: 4% agnostycy i 2% ateiści),
• katolicy – 12%,
• pozostałe religie – 10% (w tym: muzułmanie, mormoni, żydzi, buddyści, świadkowie Jehowy, prawosławni, hinduiści, unitarianie uniwersaliści, bahaiści i sikhowie^[12]).

Sektor usług jest obecnie największym segmentem gospodarki stanu Wirginia. Do głównych pracodawców należą handel detaliczny i hurtowy, usługi zdrowotne i socjalne, oraz sektor publiczny (rząd federalny, stanowy i samorządowy). Znaczącym źródłem zatrudnienia są także usługi profesjonalne, naukowe i techniczne^[13].

Wirginia ma ponad 50 aktywnych kopalń węgla, a jej porty są wiodącymi eksporterami amerykańskiego węgla. Jednak większość energii elektrycznej w Wirginii wytwarza gaz ziemny, który sprowadzany jest głównie z wybrzeża Zatoki Perskiej i z regionów Appalachów. Znaczącym źródłem energii elektrycznej są także elektrownie jądrowe^[14].

Stan nie posiada znaczących rezerw ropy naftowej. Jedyna rafineria ropy naftowej w Wirginii, zlokalizowana w Yorktown, zawiesiła operacje rafinacji w 2010 roku^[14].

Wirginia ma trzecią co do wielkości sieć transportową w kraju, w tym sześć głównych autostrad międzystanowych. Kilkanaście linii kolejowych liczy razem ponad 5,5 tys. kilometrów. Wirginia ma także kilka lotnisk komercyjnych, w tym dwa w pobliżu Waszyngtonu, które są jednymi z najbardziej ruchliwych w kraju, oraz jeden z największych portów morskich w kraju – Port Virginia^[14].

Rolnictwo stanowi obecnie zaledwie niewielką część bogactwa stanu. Drób, bydło i produkty mleczne są głównymi produktami rolnymi. W XVII wieku osadnicy europejscy nauczyli się od rdzennej ludności uprawy tytoniu. Chociaż obecnie dominują inne produkty, tytoń nadal występuje w południowym regionie Piedmontu^[13]. Do innych produktów przynoszących największy zysk należą: soja, kukurydza, siano, jajka i jabłka^[15].

• Cmentarz Narodowy w Arlington