Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
United Kingdom of Great Britain and Ireland
	1801–1922
Herb	Flaga
	Dewiza: Dieu et mon droit; (Bóg i moje prawo)
	Hymn: God Save the King; (Boże chroń Króla);
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Stolica	Londyn
Data powstania	1 stycznia 1801
Data likwidacji	6 grudnia 1922
Władca	Jerzy V
Premier	Stanley Baldwin
Powierzchnia	315 093 km²
Populacja (1921); • liczba ludności	; 42 769 196
• gęstość	135,7 os./km²
Waluta	funt szterling (GBP)
Język urzędowy	angielski
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii (ang. United Kingdom of Great Britain and Ireland) – historyczne państwo, utworzone 1 stycznia 1801 roku poprzez połączenie Królestwa Wielkiej Brytanii (które samo powstało z połączenia Królestwa Szkocji i Królestwa Anglii w 1707 roku) oraz Królestwa Irlandii aktem unii z 1800 roku^[1].

Za czasów istnienia tego państwa, w XIX wieku, kulminację miała trwająca nieprzerwanie od końca XVI wieku angielsko-brytyjska ekspansja kolonialna – skupione wokół Zjednoczonego Królestwa imperium kolonialne objęło jedną czwartą zamieszkałych lądów na świecie (m.in. Indie, Kanadę, Australię oraz Wschodnią i Południową Afrykę), osiągając tym samym największe rozmiary w swych dziejach. Symbolem tej epoki stała się panująca w latach 1837–1901 królowa Wiktoria^[2].

Poważnym zagrożeniem dla jedności Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii były emancypacyjne dążenia katolickich Irlandczyków na początku XX wieku^[2]^[1]. Przerodziły się one w konflikt zbrojny, w wyniku którego 6 grudnia 1922 roku, na mocy traktatu angielsko-irlandzkiego na obszarze 26 hrabstw położonych na południu wyspy Irlandii powstało Wolne Państwo Irlandzkie, co stanowiło kres istnienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii. Pozostałe 6 hrabstw irlandzkich pozostało pod zwierzchnictwem Londynu jako terytorium prowincji Irlandia Północna, będącej częścią Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej^[1].

Władcy

Chociaż Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii oficjalnie przestało istnieć w 1922 roku, monarchowie brytyjscy w dalszym ciągu używali tytułu Króla lub Królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii, aż do 1927 roku. Wtedy to, pod wpływem królewskiego i parlamentarnego aktu w sprawie tytułów królewskich (Royal and Parliamentary Titles Act 1927), zostały ustanowione nowe tytuły dla brytyjskich monarchów, którzy panowali teraz jako Królowie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Wielkiej Brytanii, oraz Królowie Irlandii w Irlandii.

1801–1820 – Jerzy III
1820–1830 – Jerzy IV
1830–1837 – Wilhelm IV
1837–1901 – Wiktoria
1901–1910 – Edward VII
1910–1922/1927 – Jerzy V

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Bogusław Przywora: Status sędziego w państwie demokratycznym. Tom I. Państwa europejskie, Tom 1. books.google.pl, 2019. [dostęp 2022-05-11]. (pol.).
↑ ^a ^b Wielka Brytania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-11] .

[swp-1] Bogusław Przywora: Status sędziego w państwie demokratycznym. Tom I. Państwa europejskie, Tom 1. books.google.pl, 2019. [dostęp 2022-05-11]. (pol.).

[wb-2] Wielka Brytania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-11] .

[1]

[2]

Mocarstwa	Austro-Węgry Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii III Republika Francuska Cesarstwo Niemieckie Królestwo Włoch Imperium Rosyjskie Cesarstwo Wielkiej Japonii
Traktaty	Pokój frankfurcki Sojusz Trzech Cesarzy Traktat w San Stefano Traktat berliński Dwuprzymierze Trójprzymierze Traktat reasekuracyjny Dwuporozumienie Entente cordiale Sojusz brytyjsko-japoński Układ z Björkö Porozumienie rosyjsko-angielskie Układ z Racconigi Ententa
Wydarzenia	Wojna francusko-pruska Zjednoczenie Niemiec Zjednoczenie Włoch Wojna rosyjsko-turecka Kongres berliński Wyścig o Afrykę Wielka Gra Wojna chińsko-francuska Wojna chińsko-japońska I wojna włosko-abisyńska Incydent w Faszodzie Powstanie bokserów Wojny burskie Wojna rosyjsko-japońska Konflikty marokańskie (kryzys tangerski i kryzys agadirski) Rewolucja młodoturecka Kryzys bośniacki Wojna włosko-turecka Wojny bałkańskie (I, II)
Ruchy, idee i procesy	Koncert mocarstw Panslawizm Jugoslawizm Bałkanizacja Ruch młodobośniacki Ruch młodoturecki Splendid isolation Weltpolitik Pax Britannica

Kaledończycy Kaledonia Wał Antonina Piktowie Piktawia Dumnonie Strathclyde Dalriada Królestwo Alby Królestwo Mann i Wysp Królestwo Szkocji Auld Alliance I wojna o niepodległość Szkocji Powstanie rojalistów w Szkocji Powstania szkockie Akt unii (1707) Szkocja
Kalendarium historii Szkocji
Język gaelicki szkocki Język scots Naród szkocki Lista królów piktyjskich Władcy Dalriady Władcy Szkocji

Irlandia prehistoryczna Irlandia celtycka Dalriada Irlandia feudalna Królestwo Irlandii Ulster Republika Irlandzka Wolne Państwo Irlandzkie Irlandia Północna Konflikt w Irlandii Północnej
Kalendarium historii Irlandii
Język irlandzki Naród irlandzki Angielscy władcy Irlandii Gubernatorzy Irlandii Północnej

Deheubarth Królestwo Gwynedd Królestwo Dyfed Królestwo Powys Cantref Walia
Prehistoria Walii
Język walijski Naród walijski Książę Walii

Anglosasi Anglowie Sasi Jutowie Heptarchia Anglia Wschodnia Essex Kent Mercja Nortumbria (Bernicja, Deira) Sussex Wessex Danelagh Królestwo Anglii Inwazja Normanów na Anglię w 1066 Dynastia normandzka Powstanie Wata Tylera Wojna Dwóch Róż Akt supremacji Angielska wojna domowa Republika Angielska Kampania Cromwella w Irlandii Restauracja Stuartów Chwalebna rewolucja Akt unii (1707) Anglia
Historia Anglii (V–VII wiek) Historia Anglii (VIII–XI wiek) Historia Anglii (XI–XV wiek) Anglia Tudorów Epoka elżbietańska Panowanie Stuartów
Język angielski Naród angielski Władcy Anglii Władcy Anglii Wschodniej Władcy Królestwa Essex Władcy Kentu Władcy Mercji Władcy Nortumbrii Władcy Susseksu Władcy Wesseksu