پکن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

پکن 北京
کلان‌شهر شهر در سطح استان
شهر ممنوعه نیایشگاه آسمان تالار بزرگ خلق (چپ) و مرکز ملی هنرهای نمایشی چین (راست)
نقشه تقسیمات کشوری چین و جایگاه کلان‌شهر پکن
کشور	چین
حکومت کلان‌شهر
• شهردار	گو جیلونگ
مساحت
• کل	۱۶۸۰۱ کیلومتر مربع (۶۴۸۷ مایل مربع)
ارتفاع	۱۴۳ متر (۴۶۹ فوت)
جمعیت  (۲۰۱۴)	۲۱۵۱۶۰۰۰
منطقهٔ زمانی	یوتی‌سی ۸+ (CST)
کد پستی	۱۰۰۰ ۰۰–۱۰۲۶ ۲۹
کد منطقه	۱۰ ۰۸۶
HDI	۰٫۸۹۱ (۲ام)
GDP	تریلیون رنمینبی
ترکیب نژادی	هان ۹۶ درصد منچو ۲ درصد هوئی ۲ درصد مغول ۰٫۳ درصد

پِکَن (به فرانسوی: Pékin) (به چینی: 北京) (تلفظ در زبان ماندارین: بِیچینگ) پایتخت کشور جمهوری خلق چین و یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان است. این شهر در سال ۲۰۱۴ بیش از ۲۱٬۵۱۶٬۰۰۰ میلیون نفر سکنه داشته‌است. پکن دومین شهر پرجمعیت چین پس از شانگهای و مرکز سیاسی، فرهنگی و آموزشی کشور است. فرودگاه بین‌المللی پکن دومین فرودگاه شلوغ جهان از نظر ترافیک مسافران است. بر مبنای آخرین داده‌های دقیق جغرافیایی بیشترین درازای شهر پکن ۲۰۴ کیلومتر می باشد که از آن حدوداً یک سوم کوهستان‌های سرسبز و خالی از سکنه هستند. ^[۱] سابقه تاریخی شهر به حدود سه هزار سال پیش می‌رسد و در هشت قرن اخیر در اغلب دوره‌ها پایتخت چین بوده‌است. کمتر شهرهایی در دنیا هستند که برای دوره‌ای چنین دراز مرکز سیاسی، فرهنگی و آموزشی باقی مانده باشند به همین جهت آثار تاریخی زیادی در شهر وجود دارد.

پکن میزبان بازی های المپیک تابستانی ۲۰۰۸ و بازی های المپیک زمستانی ۲۰۲۲ بود و به این ترتیب اولین شهری است که هم المپیک تابستانی و هم المپیک زمستانی در آن برگزار شده است.

پایتخت چین یکی از قدیمی ترین شهر های جهان است و قدمت آن به سه هزار سال پیش باز می گردد.

می‌توان گفت که سلسله هان (۲۰۶ قبل از میلاد - ۲۲۰ پس از میلاد) روح چینی را تراشیده است. چینی‌ها خود را قوم هان می‌نامند و زبان خود را زبان هان می‌نامند. در غرب از اصطلاح چین استفاده می‌کنیم که از سلسله کین گرفته‌شده است.

طی چهار قرن بعدی، پکن تغییرات زیادی را تجربه کرد، از تجزیه امپراتوری به سه پادشاهی ، اشغال بربرهای استپ و پیروزی سلسله سویی و سپس دودمان تانگ.

سلسله تانگ (۶۱۸-۹۰۷ م‍) که توسط امپراطور لیانگ تأسیس شد، دوره‌ای از بزرگترین قدرت را در فرهنگ و هنر چین رقم زد. همچنین در سلسله تانگ، نام شهر جیچنگ تغییر کرد و آن را یوژو یا یانجینگ نامیداند.

پس از سقوط تانگ سال (۹۳۸ م‍)، دوره آشفته دیگری آغاز شد. یک قبیله شمالی به نام خیتان در سال ۳۱۷ پکن را پایتخت خود قرار دادند و به یکی از مهم‌ترین شهرهای آسیا تبدیل شدند.

خیتان سلسله لیائو را تأسیس کرد و پکن را یانجینگ نامید. قدرت آنها در سراسر آسیا گسترش یافت و امپراتوری وسیع به نام کاتای شناخته شد.

در قرن دوازدهم، جورچن‌ها خیتان را شکست دادند و سلسله جین را با پایتختی پکن تأسیس کردند که اکنون آن را ژونگدو می‌نامند.

در سال ۱۲۱۳ م‍ پکن توسط امپراتوری چنگیزخان ویران شد. چند سال بعد، کوبیلای کان تمام چین را فتح کرد و دستور بازسازی پکن را داد تا پایتخت سلسله یوان شود.

پکن در زبان مغولی به نام دادو، "پایتخت بزرگ" معروف شد، چینی‌ها آن را خانبالیق نامیدند. در این زمان بود که مارکوپولو از شهری که کامبالو نام داشت بازدید کرد.

در سال ۱۳۶۸ م‍، چینی‌ها به فرماندهی ژو یوانژانگ، توغان تمور، آخرین حاکم مغولستان در چین را اخراج کردند و قدرت گروه قومی هان را احیا کردند و سلسله مینگ را تأسیس کردند.

سلسله مینگ تا سال ۱۶۴۴ م‍ ادامه داشت. مینگ پایتخت را به نانکینگ منتقل کرد و پکن به نام بیپینگ یا "صلح شمال" نام گرفت.

در اوایل قرن پانزدهم، امپراتور یونگل، قدرتمندترین فرمانروای سلسله مینگ، تصمیم گرفت پایتخت را از نانکینگ به بیپینگ منتقل کند ، که نام آن را پکن گذاشت. او برای تطبیق دربارش دستور ساخت شهر ممنوعه را داد.

سلسله مینگ، آخرین سلسله چینی واقعی که بر کشور حکومت کرد، توسط مانچوها که سلسله چینگ را تأسیس کردند (۱۶۴۴-۱۹۱۱ م‍) شکست خورد.

در سال ۱۶۴۴ م‍ مانچوها پکن را به آتش کشیدند. آنها از بازسازی آن برای انجام اصلاحات بزرگ استفاده کردند و پکن با آثاری مانند دروازه صلح بهشتی، کاخ عالی هارمونی و کاخ تابستانی آراسته شد.

اولین امپراتور سلسله چینگ کانگشی بود که دوران سلطنت او دوره شکوهمندی را رقم زد. او به چینی‌ها دستور داد که دم اسبی بپوشند، که نماد ظاهری تسلیم بود و ازدواج مختلط بین چینی‌ها و مانچوها را ممنوع کرد.

در اوایل قرن نوزدهم، قدرت‌های غربی چشم‌انداز خود را به چین معطوف کردند. انگلیسی‌ها برای پرداخت کسری تجاری خود، تریاک را وارد چین کردند.

تریاک عامل دو جنگ خواهد بود. در طول جنگ اول تریاک (۱۸۳۹-۱۸۴۲)، دولت چین مجبور شد جزیره هنگ‌کنگ را به بریتانیا واگذار کند و شانگهای را به عنوان بندر تجارت آزاد اعلام کند.

در سال ۱۸۶۰، در طول جنگ دوم تریاک ، نیروهای بریتانیا و فرانسه به پکن حمله کردند، کاخ تابستانی را ویران کردند و محله دیپلماتیک را برپا کردند.

نارضایتی مردم از بیگانگان و سلسله مانچو منجر به تولد بسیاری از انجمن‌های مخفی شد که یکی از آنها انجمن "پرستندگان خدا" بود. به نشانه شورش علیه مانچوها، به اعضا دستور دادند که دم خود را قطع کنند.

در سال ۱۹۱۲ امپراتوری منچو سقوط کرد، جمهوری تأسیس شد و جنگ‌سالاران پایتخت را به نانکین منتقل کردند.

در سال ۱۹۲۰، حزب کمونیست چین در شانگهای متولد شد و نقش اساسی در آینده چین ایفا خواهد کرد.

در سال ۱۹۲۸ نیروهای چیانگ کای شک پکن را تصرف کردند و او به‌عنوان رئیس‌جمهور چین معرفی شد.

در سال ۱۹۳۷ و تا سال ۱۹۴۵، پایان جنگ جهانی دوم، پکن توسط ژاپنی‌ها اشغال شد.

در سال ۱۹۴۹ کمونیست‌ها قدرت را به دست گرفتند و پکن دوباره پایتخت چین شد.

امروزه پکن شهر بزرگی از تضادها است که در آن مدرن‌ترین آسمانخراش‌ها با شهر قدیمی و بناهای تاریخی بازسازی شده امپراتوری همزیستی دارند. شهری شگفت‌انگیز و سرزنده که گردشگران را مجذوب خود می‌کند.

در جای شهر کنونی پکن در ابتدا شهری به نام چونگدو بود که مغول ها آن را سوزاندند و ویران‌کردند. قوبیلای قاآن، در جای پکن کنونی، شهری را ساخت و آن را پایتخت خود کرد. آن شهر را در مغولی خان بالِق (به معنای شهرِ خان) و در چینی دادو (به معنای پایتخت بزرگ) می‌خواندند.^[۲] در متون فارسی دوران مغول نیز این شهر به صورت خان بالق و خان بالغ ذکر شده‌است. پس از برپایی سلسلهٔ مینگ در سال ۱۳۶۸ میلادی، این شهر نام بِیپینگ (به معنای صلح شمالی) گرفت و در سال ۱۹۴۹ در نخستین کنفرانس حزب کمونیست چین نامش به بِیجینگ (به معنای پایتخت شمالی) تغییر کرد. پکینگ به انگلیسی و پکن به فرانسوی، گونه‌های دیگری از نگارش همان واژهٔ چینی بیجینگ اند. در واقع، روش‌های متفاوتی برای نوشتن واژه‌های چینی به خط لاتین وجود دارد. در لاتین‌نویسی نقشهٔ پستی چین، این نام به صورت پکینگ نوشته می‌شود و در روش پینیین، این نام به شکل Beijing نشان داده می‌شود. تلفظ معیار این واژه (در گویش معیار چینی ماندارین) نزدیک به بِیچینگ است.

در زبان چینی غالباً از کلمه 首都 برای «پایتخت» استفاده می‌شود و کلمه 京 غیر معمول است و منحصراً برای شهر پکن به کار می‌رود. ریشه‌شناسی قوی این است که این شهر توسط مغولان مناطق شمال دور تأسیس شده‌است و شهر را بیگین به معنای «شهر بیگ» نامیده‌اند.

متروی پکن در سال ۱۹۶۹ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۲۷ خط و ۴۷۸ ایستگاه می‌باشد^[۳]. این مترو پر رفت‌وآمد ترین و شلوغ ترین مترو در جهان است.

به دلیل اینکه شهر پکن، ناحیه نیز محسوب می‌شود بنابراین برخی از خواهر خواندگان پکن نیز از نواحی و استان‌های دیگر کشورها نیز می‌باشند.

شهرها خواهر پکن

توکیو، ژاپن (۱۹۷۹) ° نیویورک، ایالات متحده (۱۹۸۳) ° بلگراد، صربستان (۱۹۸۰) ° لیما، پرو (۱۹۸۳) ° واشینگتن دی‌سی، ایالات متحده (۱۹۸۴) ° مادرید، اسپانیا (۱۹۸۵) ° کلن، آلمان (۱۹۸۷) ° ایل-دو-فرانس، فرانسه (۱۹۸۷) ° الجزیره، الجزایر (۱۹۸۹) ° آنکارا، ترکیه (۱۹۹۰) ° قاهره، مصر (۱۹۹۰) ° اسلام‌آباد، پاکستان (۱۹۹۲) ° جاکارتا، اندونزی (۱۹۹۲) ° بانکوک، تایلند (۱۹۹۳) ° بوئنوس آیرس، آرژانتین (۱۹۹۳) ° سئول، کره جنوبی (۱۹۹۳) ° کی‌یف، اوکراین (۱۹۹۳) ° برلین، آلمان (۱۹۹۴) ° بروکسل، بلژیک (۱۹۹۴)° اخیصار، ترکیه (۱۹۸۸) ° آمستردام، هلند (۱۹۹۴)° تل‌آویو، اسرائیل (۱۹۹۵) ° مسکو، روسیه (۲۰۰۳) ° پاریس، فرانسه (۱۹۹۷)° رم، ایتالیا (۱۹۹۸) ° گاتنگ، آفریقای جنوبی (۱۹۹۸) ° اتاوا، کانادا (۱۹۹۹)° تهران، ایران (۱۹۹۹) ° کانبرا، استرالیا (۲۰۰۰) ° بخارست، رومانی (۲۰۰۵) ° هاوانا، کوبا (۲۰۰۵)° مانیل، فیلیپین (۲۰۰۵) ° آتن، یونان (۲۰۰۵) ° لندن، بریتانیا (۲۰۰۶) ° ولینگتون، (۲۰۰۶) ° مکزیکوسیتی، مکزیک ° جینجو، کره جنوبی

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای پکن دارد.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پکن موجود است.

Wikipedia contributors, "Beijing," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Beijing&oldid=184641182 (accessed January 16, 2008). بررسی چین و شهر پکن از نظر تاریخی و اقتصادی تاریچه پکن در ویکی پدیا انگلیسی History of Beijing