Ługańsk – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ługańsk

Луганськ

Herb flaga Ługańska↗
Państwo	Ukraina
Obwód	ługański
Burmistrz	Manolis Piławow
Powierzchnia	269,61 km²
Wysokość	105 m n.p.m.
Populacja (2020) • liczba ludności	401 297[1]
Nr kierunkowy	+380 642
Kod pocztowy	91000-91479
Tablice rejestracyjne	BB
Położenie na mapie Ukrainy Ługańsk
Położenie na mapie obwodu ługańskiego Ługańsk
48°34′N 39°20′E/48,566667 39,333333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Ługańsk (ukr. Луганськ, Łuhansk; ros. Луга́нск, Ługansk) – miasto we wschodniej części Ukrainy, przy granicy z Rosją. Stolica obwodu ługańskiego. Leży w Donieckim Zagłębiu Węglowym. W latach 1935–1958 i 1970–1991 nosił nazwę Woroszyłowgrad. Od 2014 miasto okupowane przez prorosyjskich separatystów, w 2022 anektowane przez Federację Rosyjską, co nie zostało uznane międzynarodowo.

14 listopada 1795 r. caryca Katarzyna II wydała ukaz nakazujący budowę pierwszej huty żelaza na południu imperium. Zadanie to zostało powierzone szkockiemu architektowi i mechanikowi Charlesowi Gascoigne. Pierwszy wielki piec uruchomiono 4 października 1800 r. W 1812 roku, podczas wojny z Napoleonem, Zakłady Ługańskie były ważnym ośrodkiem produkcji armat i amunicji. Wokół zakładów metalurgicznych zaczęła rozwijać się osada rzemieślniczo-handlowa. Rozwinięty był zwłaszcza drobny przemysł tłuszczowy^[2]. Duży impuls dla intensywnego rozwoju przemysłu dało otwarcie linii kolejowej do Debalcewa w 1878 roku (Kolej Jekateryninska)^[2]. 3 września 1882 r. imperator Aleksander III zatwierdził postanowienie rosyjskiej rady ministrów o utworzeniu miasta Ługańsk na bazie osady wokół zakładów oraz wsi Kamjanyj Brid (ros. Kamiennyj Brod). W 1896 r. niemiecki przedsiębiorca Gustaw Hartmann otworzył w Ługańsku fabrykę parowozów, a Belgowie otworzyli fabrykę wyrobów emaliowanych^[2]. W 1897 miasto liczyło 20,4 tysiące mieszkańców, z tego około połowa pracowała w przemyśle^[2].

Po rewolucji październikowej miasto weszło w skład Doniecko-Krzyworoskiej Republiki Radzieckiej, której na krótko zostało stolicą w kwietniu 1918 r. Ciężkie walki o Ługańsk toczyły się podczas walk o Donbas między marcem a majem 1919 r., opanowane przez czerwonych w marcu 1919 r. miasto zostało zdobyte przez białych 4 maja 1919 r. po zaciętej walce^[3]. Czerwoni odzyskali Ługańsk w toku operacji donbaskiej 27 grudnia tego samego roku^[4].

Pod rządami radzieckimi nastąpił dalszy rozwój przemysłu, zwłaszcza w postaci znacznie rozbudowanej fabryki parowozów, noszącej teraz nazwę zakładów im. Rewolucji Październikowej, uruchomionej ponownie w 1933^[2]. W 1926 ludność liczyła 71,8 tysiąca, a w 1934 – 196 tysięcy^[2]. W 1931 roku w Ługańsku pojawiły się autobusy miejskie, a w 1934 roku uruchomiono linię tramwajową^[2]. Od 1938 roku miasto zostało stolicą obwodu ługańskiego.

Pomiędzy 17 lipca 1942 a 14 lutego 1943 Ługańsk znajdował się pod okupacją niemiecką^[2]. Po 1945 roku w mieście istniały dwa obozy dla jeńców niemieckich. W latach 1935–1958 i 1970–1991 miasto nazywało się Woroszyłowgrad, na cześć Klimienta Woroszyłowa, któremu wzniesiono również w mieście konny pomnik.

6 kwietnia 2014 Ługańsk został faktycznie opanowany przez prorosyjskich separatystów, będących przeciwnikami rządu w Kijowie. Stanowił stolicę istniejącej do 2022 roku nieuznawanej międzynarodowo Ługańskiej Republiki Ludowej.

W mieście jest kilka uczelni, między innymi Państwowy Uniwersytet Rolniczy, Uniwersytet Pedagogiczny, Uniwersytet Medyczny.

Największą liczbę ludności Ługańsk miał w 1995 r. – 535 800 osób. Według spisu powszechnego z roku 2001 Ługańsk liczył 463 tys. osób. Narodowość ukraińską deklarowało 50% mieszkańców, a rosyjską – 47%. Dla 84,73% ludności językiem ojczystym był rosyjski, a dla 14,33% ukraiński^[5]. W 2013 roku w Ługańsku mieszkało 425 848 osób.

Historyczny skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:

• 1897^[6]

• 1926^[7]

• 1939^[8]

• 2001

Ługańsk dzieli się na 4 rejony:

• rejon artemiwski (ukr. Артемівський район) – w jego skład wchodzi miasto Aleksandrowsk (ukr. Олександрівськ) oraz osiedla Tepłyczne (ukr. Тепличне) i Dzerżynśke (ukr. Дзержинське), a także osiedle typu miejskiego Juwiłejne (ukr. Ювілейне)
• rejon żowtnewy (ukr. Жовтневий район) – w jego skład wchodzi miasto Szczastia (ukr. Щастя). Rejon ten jest pod względem obszaru największym rejonem miejskim Ukrainy.
• rejon kamjanobridski (ukr. Кам'янобрідський район)
• rejon łeninski (ukr. Ленінський район)^[9]

Duży ośrodek przemysłu ciężkiego, znany między innymi z największej w Europie fabryki lokomotyw spalinowych (Łuhanśkyj Tepłowozobudiwnyj Zawod) oraz dużej fabryki amunicji.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Ługańsk.

• Zoria Ługańsk

• Serhij Bubka (ur. 1963) – ukraiński tyczkarz, 35-krotny rekordzista świata
• Władimir Dal (1801–1872) – największy rosyjski leksykograf
• Wiaczesław Hłazkow (ur. 1984) – ukraiński bokser kategorii ciężkiej
• Aleksandr Małygin (ur. 1979) – rosyjski piłkarz
• Michaił Matusowski (1915-1990) – rosyjski poeta
• Aleksandr Połukarow (ur. 1959) – rosyjski piłkarz
• Klimient Woroszyłow (1881–1969) – radziecki działacz polityczny i dowódca wojskowy

• Wirtualny Łuhańsk
• Ługański Portal
• Mapa topograficzna 1:100 000. sunsite.berkeley.edu:8085. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-16)].
• Ługańsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 803 .