Batalion Elektrotechniczny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Batalion Elektrotechniczny

Odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1925
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	5 sierpnia
Rodowód	Batalion Maszynowy
Dowódcy
Pierwszy	mjr Patryk O’Brien de Lacy
Ostatni	ppłk dypl. Ryszard Włodzimierz Zyms
Organizacja
Dyslokacja	Nowy Dwór Mazowiecki
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	saperzy
Podległość	Dowództwo Saperów
Multimedia w Wikimedia Commons

Batalion Elektrotechniczny – oddział saperów Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Batalion podlegał Dowództwu Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był pododdziałem całkowicie zmotoryzowanym. Eksploatowano w nim między innymi ciągniki Citroën-Kegresse B2 10CV i C4P.

W sierpniu 1919, w garnizonie Warszawa, sformowany został batalion maszynowy saperów. W marcu 1921 Jednostka dyslokowana została do Nowego Dworu Mazowieckiego, a w 1925 przemianowana na batalion elektrotechniczny.

 Osobny artykuł: batalion maszynowy.

Wiosną 1933 batalion sformował morską kompanię reflektorów przeciwlotniczych, która przeniesiona została do Gdyni i podporządkowana dowódcy morskiego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej. Do nowego pododdziału zostali przeniesieni z batalionu: kpt. Stefan Mustafa Hurko-Romeyko na stanowisko dowódcy kompanii, porucznicy Stanisław Włoga i Stanisław Nowicki oraz ppor. Mieczysław Strąk^[1]. Kompania wyposażona była w reflektory Breguet 120 cm przewożone na ciągnikach Citroën-Kegresse. W kampanii wrześniowej 1939 pododdział walczył w obronie wybrzeża przy czym jeden pluton wszedł w skład załogi Rejonu Umocnionego „Hel”.

Z dniem 1 maja 1939 kompania hydrotechniczna pod dowództwem kpt. Aleksandra Gawina weszła w skład batalionu silnikowego^[2].

9 sierpnia 1939 batalion (bez kompanii reflektorów plot. nr 14) liczył 34 oficerów i 100 podoficerów zawodowych^[3].

Od 24 lutego 2004 tradycje batalionów: maszynowego (1919–1925), elektrotechnicznego (1925–1934) i silnikowego (1930–1939) kontynuuje 5 Ośrodek Przechowywania Sprzętu im. ppłk. Adama Szugajewa w Nowym Dworze Mazowieckim.

Batalion był jednostką mobilizującą. Dowódca batalionu zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie całości mobilizacji jednostek, wpisanych na tabelę mob. batalionu elektrotechnicznego^[4]. W okresie zagrożenia, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym, podgrupa 2, mobilizowane był trzy kompanie reflektorów przeciwlotniczych (nr 11, 14 i 17). Natomiast w I rzucie mobilizacji powszechnej miało zostać zmobilizowanych dziewięć samodzielnych plutonów elektrotechnicznych (nr 11, 12, 13, 17, 19, 21, 22, 24 i 29) oraz pięć plutonów elektrotechnicznych specjalnych (nr 1, 4, 5, 7 i 8)^[5]. Wszystkie jednostki zmobilizowane przez batalion elektrotechniczny należały, pod względem ewidencyjnym, do Ośrodka Zapasowego Saperów typ spec. nr 1 w Modlinie^[5].

Wspomniany ośrodek zapasowy był mobilizowany, w II rzucie mobilizacji powszechnej, przez 1 batalion saperów. Dowódca ośrodka zapasowego w czasie mobilizacji wykorzystywał między innymi koszary batalionu elektrotechnicznego w Nowym Dworze^[6]. Z nadwyżek mob. batalionu elektrotechnicznego w składzie ośrodka zapasowego miały być zorganizowane: jedna kompania elektrotechniczna, dowódca grupy reflektorów i jedna kompania reflektorów^[6].

Kompanie reflektorów przeciwlotniczych były formowane według organizacji wojennej L.3111/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3111/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3111/mob./mat., natomiast jednostki elektrotechniczne były formowane według organizacji wojennej L.3110/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3110/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3110/mob./mat.^[7]

Specjalnymi plutonami elektrotechnicznymi (wysokiego napięcia^[8]) dysponował Naczelny Wódz, zależnie od potrzeb frontu przydzielając je do dyspozycji armii. Zadaniem plutonu była budowa różnego rodzaju przeszkód wysokiego napięcia, badanie, przeciwdziałanie i niszczenie linii wysokiego napięcia nieprzyjaciela oraz prace z zakresu innych robót elektrotechnicznych^[9]. Stan etatowy plutonu z drugiej połowy lat 20. XX w. stanowiło 3 oficerów, 70 szeregowców, 31 koni, 8 wozów (2 generatorowe, 2 transformatorowe, 2 techniczne i 2 bagażowo-żywnościowe)^[10]. Według majora Edwarda Bałtusisa zmobilizowany w 1939 pluton liczył 1 oficera oraz około 40 podoficerów i saperów. Pluton posiadał dwie elektrownie polowe wysokiego napięcia, przeznaczone dla elektryzacji przeszkód^[11].

Armia posiadała organicznie jeden pluton elektrotechniczny (oświetleniowy lub świetlny^[8]). Zadaniem plutonu był:

• napęd elektryczny maszyn roboczych, używanych przez kompanie, plutony i parki saperskie,
• oświetlanie kwater głównych wielkich jednostek,
• naprawa zniszczonych zakładów przemysłowych o znaczeniu wojennych jak: elektrownie, tartaki, młyny itp.,
• współpraca ze specjalnymi plutonami elektrotechnicznymi przy budowie przeszkód wysokiego napięcia, względnie samodzielna budowa tych przeszkód,
• niszczenie zakładów i instalacji elektrycznych,
• obsługa małych reflektorów żarowo-elektrycznych dla potrzeb piechoty^[10].

Stan etatowy plutonu z drugiej połowy lat 20. XX w. stanowił 1 oficer, 28 szeregowców, 2 samochody ciężarowe (3 tonowe). Pluton składał się z dowódcy plutonu (z pocztem), taboru i dwóch stacji elektrycznych. Pluton posiadał 3 zespoły elektryczne „Winton” (dwa zespoły z obsługą, jeden zespół zapasowy)^[10]. Według majora Edwarda Bałtusisa zmobilizowany w 1939 pluton liczył 1 oficera oraz około 35 podoficerów i saperów. Pluton posiadał cztery elektrownie polowe, mogące służyć tak dla celów oświetleniowych (ok. 250 punktów świetlnych) jak i dla celów warsztatowych^[11].

Wszystkie plutony elektrotechniczne (9 świetlnych i 5 wysokiego napięcia) zostały całkowicie przeorganizowane oraz otrzymały unowocześniony i odnowiony sprzęt^[12]. Jeden z plutonów świetlnych został całkowicie zmotoryzowany (dar Elektrowni Warszawskiej)^[13].

Elektrownie Polowe (E.P.) występujące na wyposażeniu zmobilizowanych kompanii i plutonów elektrotechnicznych specjalnych:^[14]

• prądu zmiennego Adler,
• prądu zmiennego Adler, przebudowana,
• prądu zmiennego E.P.Z.

Zmobilizowane jednostki planowano przydzielić następująco:

• Armii „Kraków” – plutony elektrotechniczne specjalne nr 5 i 7 oraz samodzielne plutony elektrotechniczne nr 12 i 13^[15],
• Armii „Łódź” – jeden specjalny plutony elektrotechniczny,
• Armii „Poznań” – samodzielne plutony elektrotechniczne nr 21 i 22^[16],
• Armii „Pomorze” – dwa specjalne plutony elektrotechniczne,
• Armii „Modlin” – jeden specjalny i dwa samodzielne plutony elektrotechniczne,
• Odwód NW - 1 kompania elektrotechniczna specjalna,
• OPL Kraju – kompanie reflektorów plot. nr 11, 14 i 17.

Batalion elektrotechniczny miał zmobilizować w 1939:

• kompanię reflektorów przeciwlotniczych nr 14, wyposażoną w: 12 sztuk reflektorów zdalnie sterowanych 150 cm Sautter-Harlè wz.1928 przewożonych na przyczepkach jednoosiowych ciągnionych przez ciągniki C4P, 4 nasłuchowniki Goerz z teletransmisją przekaźnikową, 3 aparaty obserwacyjne Sautter-Harlè Mle.37, 1 aparat SIA do reflektorów kierunkowych, 8 regulatorów ruchu Sautter-Harlè Mle.37 do reflektorów towarzyszących, 12 przyczepkowych elektrowni E.P.II. Oraz nie mniej niż 36 ciągników C4P^[17].
• kompanie reflektorów przeciwlotniczych nr 11 i 17, wyposażone w reflektory 120 cm Maison Breguet wz.1931 przewożone na przyczepkach jednoosiowych ciągnionych przez ciągniki Citroën-Kegresse P.17^[18] oraz reflektory 120 cm Renault-B.B.T. wz.1925/38 przewożone na przyczepkach jednoosiowych ciągnionych przez samochód ciężarowy Renault MV^[19].
• 2 kompanie elektrotechniczne specjalne (przeszkód wysokiego napięcia), trakcja konna, Jeden zaprzęg konny artyleryjski ciągnął jaszcz artyleryjski przy którym był sprzężony agregat prądotwórczy, drugi zaprzęg artyleryjski ciągnął jaszcz artyleryjski, z którym sprzężona była prądnica, 4 wozy taborowe ze sprzętem instalacyjnym i narzędziami, na pozostałych wozach jechała reszta kompanii, dowódca kompanii konno wierzchem^[20].
• 2 (9) samodzielne(ych) plutony(ów) elektrotechniczne(ych),
• 6 (5) plutonów elektrotechnicznych specjalnych.

Wyjaśnienia wymaga faktyczna ilość i wielkość zmobilizowanych przez batalion elektrotechniczny pododdziałów. Zgodna jest ilość jedynie zmobilizowanych kompanii reflektorów przeciwlotniczych. Według różnych źródeł różna była ilość pododdziałów elektrotechnicznych:

Plutony elektrotechniczne specjalne (przeszkód wysokiego napięcia):

• według planu mobilizacyjnego (tabeli)^[5] - miało zostać zmobilizowanych 5 (1, 4, 5, 7, 8),
• według mjr. sap. Edwarda Bałtusisa – 5
• według ustaleń autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - 6^[21][a].

Plutony elektrotechniczne (oświetleniowe):

• według planu mobilizacyjnego (tabeli)^[5] - 9 plutonów,
• według mjr. sap. Edwarda Bałtusisa – 9, w tym jeden całkowicie zmotoryzowany,
• według ustaleń autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - zmobilizowano, dwa plutony^[21][b],

Kompanie elektrotechniczne specjalne (przeszkód wysokiego napięcia):

• według planu mobilizacyjnego (tabeli)^[5] i relacji mjr. Bałtusisa - nie przewidywano sformowania,
• według ustaleń autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - zmobilizowano, dwie^[21][c].

Stacje (plutony) elektrowagonowe^[d].

Batalion w ramach mobilizacji alarmowej w grupie brązowej rozpoczął czynności 24 sierpnia 1939 i zakończył przed upływem 36 godzin. Pozostałe jednostki mobilizowane w ramach I i II rzutu sformowano od 2 do 4 września 1939

kompanie reflektorów przeciwlotniczych nr 11, 14 i 17

27 sierpnia kompanie nr 11 i 17 przybyły do Warszawy i zajęły wyznaczone w planie obrony plot. stanowiska, stacjonująca w koszarach 1 pułku artylerii przeciwlotniczej w Warszawie 14 kompania reflektorów przeciwlotniczych po uzupełnieniu wyposażenia zajęła swój rejon. 1 września dowództwo grupy reflektorów obejmującej trzy kompanie objął mjr Ludwik Gabriel, dotychczasowy dowódca kompanii nr 11. Wszystkie trzy kompanie reflektorów do 4 września zajmowały swoje stanowiska, w tym czasie jedne raz uczestniczyły w odparciu nocnego nalotu lotnictwa niemieckiego na Warszawę^[25]. 4 września wszystkie kompanie zostały dyslokowane do wschodniej części Warszawy na prawy brzeg Wisły oraz do miejscowości podwarszawskich; Jabłonny, Strugi, Marek i Zielonki oraz w pobliżu mostów i dworców kolejowych. 6 września kompanie 11 i 17 otrzymały rozkaz wymarszu do dyspozycji dowódcy OPL Ośrodka Lublin. W tym samym czasie 14 kompania otrzymała rozkaz dowódcy OPL Warszawy płk Kazimierza Barana obsadzenia stanowisk w pobliżu mostów na Wiśle w Warszawie^[26]. Na rozkaz płk Barana 8 września w tym samym kierunku do dyspozycji dowódcy Ośrodka OPL Lublin odjechała kompania 14.

Kompanie wykonywały marsz nocami po zatłoczonych drogach w ciągu dnia biwakowały w lasach w obawie przed nalotami lotnictwa wroga. W okolicach Garwolina 14 kompania została zbombardowana 8 września w trakcie dnia poległo 7 żołnierzy, a 8-10 zostało rannych. 9 i 10 września kompanie dotarły do Lublina. Tam z dowództwa OPL otrzymały rozkaz dalszego marszu do Lwowa przez Zamość i Rawę Ruską^[27]. 11 września kompanie zatrzymały się w rejonie lasów wokół Zamościa i Tomaszowa Lubelskiego. Mjr Gabriel i mjr Niedzielski niezależnie odjechali do Lwowa po rozkazy. W maszerującej w kierunku Lwowa 17 kompanii zabrakło paliwa do ciągników, w okolice jej postoju dołączyła 14 kompania. W okolicy Tomaszowa Lubelskiego pojawiły się zmotoryzowane oddziały niemieckiego XXII Korpusu Armijnego (mot.). W pobliżu zgrupowanych 14 i 17 kompanii zaczęły gromadzić się pododdziały i rozbitkowie. Po uzupełnieniu paliwa 13 września 14 i 17 kompanie podjęły dalszy marsz w kierunku Hrubieszowa, natomiast 11 kompania 12 września pod miejscowością Łabunie natknęła się na niemieckie czołgi i wycofała się w kierunku Włodzimierza Wołyńskiego nazajutrz osiągając jego okolice^[28]. 15 września 14 i 17 kompanie dotarły w okolice Łucka, dołączył mjr Niedzielski do 17 kompanii oraz mjr Gabriel dowódca zgrupowania. Wszystkie kompanie maskując się w okolicznych lasach odpoczywały, konserwowały i naprawiały sprzęt 16 września.

17 września okolice Łucka były bombardowane przez lotnictwo niemieckie, rozpoznawało również lotnictwo sowieckie. Po otrzymaniu informacji o agresji sowieckiej 17 września o godz. 15.00 na pisemny rozkaz gen. bryg. Piotra Skuratowicza w lasach pozostawiono reflektory i inny sprzęt uszkadzając go i obie kompanie na samochodach i ciągnikach nocą 17/18 września podjęły marsz w kierunku „Przedmościa rumuńskiego”^[29]. Ze względu na zajęcie Dubna, podjęto marsz na Horochów poprzez Stojanów, Radziechów, Chołojów, Połoniczna, Busk. 18 września wieczorem w Busku dołączyła 11 kompania. Maszerujące zgrupowanie w kierunku Lwowa we wsi Bałuczyn było ostrzeliwane przez dywersantów ukraińskich, ranny został jeden saper. 19 września po dojechaniu do miejscowości Unterwalden 25 km od Lwowa kolumna 11, 14 i 17 zmotoryzowane kompanii reflektorów przeciwlotniczych zostały ostrzelane przez czołgi sowieckie, w wyniku ostrzału rany odniosło 3 żołnierzy, a pozostali dostali się do niewoli i zostali rozbrojeni. Szeregowych w ilości ponad 600 osób zwolniono, oficerów około 20 osób zabrano do niewoli^[30].

• dowódca grupy reflektorów – mjr sap. Ludwik Gabriel †1940 Charków^[31]

Obsada personalna kompanii reflektorów plot. nr 14

• dowódca kompanii – kpt. sap. inż. Romuald Januszkiewicz^[e]
• oficer techniczny – por. sap. Jerzy Mularski^[f] †1940 Charków^[34]
• dowódca I plutonu – ppor. sap. rez. Franciszek Twarkowski^[g]
• dowódca II plutonu – ppor. sap. Leszek Jaworski^[h] †1940 ULK
• dowódca III plutonu – ppor. sap. rez. Robert Stanisław Przasnyski^[i]
• dowódca IV plutonu – ppor. sap. rez. Walerian Inocenty Zatchej †1940 ULK
• dowódca plutonu łączności – ppor. sap. rez. pdsc. Ludgard Minakowski^[j]
• szef kompanii – sierż. Aleksander Seniuk

Obsada personalna kompanii reflektorów plot. nr 11

• dowódca kompanii – kpt. sap. Józef Żuliński^[k]
• oficer techniczny – por. sap. Jerzy Przemysław Morawicz
• dowódca plutonu – ppor. sap. Mieczysław Stefan Kubiak^[l]
• dowódca plutonu łączności – por. sap. Stanisław Zygmunt Ośródek
• szef kompanii – st. sierż. Florian Kasica
• por. sap. Jerzy Leon Łozina-Łoziński^[m]
• ppor. sap. rez. Stanisław Jezierski^[n]

Obsada personalna kompanii reflektorów plot. nr 17

• dowódca kompanii – mjr sap. Mieczysław Niedzielski
• oficer techniczny – por. sap. Sergiusz Koleda^[o] †1940 Charków^[47]
• dowódca plutonu – por. sap. rez. inż. Stefan Rogoziński^[p]
• dowódca plutonu łączności – por. sap. Jerzy Władysław Oster †1940 Charków^[51]
• szef kompanii – st. sierż. Stefan Podniesiński

1 kompania elektrotechniczna specjalna (przeszkód wysokiego napięcia)

2 września 1939 zakończono formowanie kompanii we wsi Okunin w pobliżu Nowego Dworu Mazowieckiego. Dowódcą kompanii był por. Stefan Gałaszkiewicz, kompania liczyła 60 żołnierzy. 2 września kompania o trakcji konnej przybyła się do Warszawy i na stacji Warszawa-Praga załadowana została do transportu kolejowego, a następnie po kilkakrotnym przetaczaniu po dworach i stacjach węzła warszawskiego wyładowana została 5 września na dworcu Warszawa-Główna. Podjęła marsz po zatłoczonych i bombardowanych drogach do Brześcia nad Bugiem. 6 września osiągnięto Dębe Wielkie, a 8 września kompania zatrzymała się w lasach pomiędzy Siedlcami i Białą Podlaską. Podczas tego postoju wybuchła strzelanina i miały się ukazać czołgi, na powyższe zdarzenia kompania rozbiegła się. Zebrała się jedynie grupa kilkunastu żołnierzy pod dowództwem plut. pchor. Eysmontta, która dotarła 13 września do Brześcia n/Bugiem, a 15 września do Kowla i dołączyła tam do Ośrodka Zapasowego Saperów Specjalnych nr 1^[52].

Obsada personalna 1 kompanii elektrotechnicznej specjalnej

• dowódca kompanii - por. Stefan Gałaszkiewicz
• oficer kompanii - por. rez. Kowalewski

2 kompania elektrotechniczna specjalna

Kompania formowała się i kwaterowała w Bożej Woli koło Nowego Dworu Mazowieckiego. Dowódcą kompanii został kpt. Antoni Siedlecki, stan zmobilizowanej kompanii, to 4 oficerów, 1 podchorąży rezerwy, 4 podoficerów, 60 saperów. 6 września 1939 kompania otrzymała rozkaz wymarszu do Lublina, poprzez Jabłonnę, Warszawę, Garwolin, Ryki. Następnie z uwagi na zmianę sytuacji wojennej kompania około 12 września z okolic Lublina, poprzez Lubartów i Parczew pomaszerowała w kierunku Włodawy, którą osiągnięto 16 września^[53]. Dalszy marsz odbywał się w kierunku „Przedmościa rumuńskiego”, w drodze do Chełma Lub. dotarła do kompanii informacja o agresji sowieckiej. Z uwagi na zajęcie Chełma Lubelskiego przez wojska sowieckie, zniszczono sprzęt, a część wozów i koni sprzedano. Z uwagi na okrążenie od południa, wschodu i zachodu podjęto marsz w kierunku odwrotnym do Warszawy. W trakcie marszu do uzbrojonej kompanii dołączyły grupy żołnierzy w dużej części bez broni, łącznie ok. 1000 żołnierzy, na terenach zamieszkałych przez ludność ukraińską toczono potyczki z licznymi grupami dywersantów, likwidując je. Po dojściu w okolice Lublina 30 września, żołnierze zgrupowani przy kompanii rozproszyli się, a kompania z uwagi na informacje o kapitulacji Warszawy, została rozwiązana. Zakopano broń, zniszczono dokumentację, a żołnierze podzieleni na grupy pomaszerowali w swoje rodzinne strony^[54].

plutony elektrotechniczne

Planowane do Armii „Pomorze”, „Poznań” i „Łódź“ plutony nie dotarły do ich składu, w większości weszły one w skład zorganizowanej w Warszawie 8 września kompanii elektrotechnicznej. Brała ona udział zgodnie ze swoją specjalnością w obronie Warszawy do dnia 28 września. Zmobilizowane plutony dla Armii „Modlin” weszły w większości w skład garnizonu Modlina i wraz z nim skapitulowały 29 września 1939^[55]. Dowódcą plutonu elektrotechnicznego specjalnego w Modlinie był pot. Tadeusz Sanetra^[56]. Dowódcą jednego z samodzielnych plutonów elektrotechnicznych był ppor. sap. Jan Jerzy Cugowski, który 27 września 1939 w rejonie Włodawy dostał się do niewoli niemieckiej^[57].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Oficerowie batalionu elektrotechnicznego.

Dowódcy batalionu

• kpt. Jan Rylke (5 VIII 1919 – 8 II 1921 → kierownik Rejonu Inżynierii i Saperów Modlin † 17 I 1922 Modlin^[58])
• kpt. Tadeusz Kossakowski (9 II 1921 – X 1924)
• mjr Patryk O’Brien de Lacy (X 1924 – X 1926)
• mjr Wacław Szwykowski (X 1926 – 8 IX 1929)
• ppłk sap. Marceli Rewieński (9 IX 1929 – 19 IV 1936)
• mjr Stanisław Michałowski (p.o. 20 IV 1936 – 10 VI 1937)
• ppłk dypl. Ryszard Włodzimierz Zyms (11 VI 1937- IX 1939 → zastępca dowódcy Ośrodka Zapasowego Saperów Specjalnych Nr 1 w Modlinie)

Zastępcy dowódcy batalionu (od 1938 – I zastępca dowódcy)

• mjr sap. Artur Kronenberg (od 23 V 1923^[59])
• mjr sap. Henryk Czyż (od X 1924^[60])
• mjr Zdzisław Podgórski
• mjr Wacław Szpinko (1939)

Kwatermistrzowie (od 1938 – II zastępca dowódcy)

• kpt. Stefan Romeyko (1929)
• kpt. Eugeniusz Szubert (1930^[61])
• mjr adm. (sap.) Władysław Błażejowski (1939)

W dniu 5 sierpnia 1929 obchodzono 10-lecie batalionu, z tej okazji wykonano pamiątkowy album, w którym upamiętniono obsadę batalionu^[62]:

• Dowództwo:
  • mjr Zdzisław Podgórski – p.o. dowódcy batalionu
  • por. Aleksander Karhesy – adiutant
  • kpt. dr Aleksander Ciechanowski – naczelny lekarz
• Kwatermistrzostwo:
  • kpt. Stefan Romeyko – kwatermistrz
  • por. Mieczysław Niedzielski – oficer materiałowy
  • por. Henryk Gołębiewski – oficer ewidencyjny
  • por. adm. Jan Wnęk – płatnik
  • por. Eugeniusz Telszewski – referent „Mob”
• Elektrownie, wodociągi i warsztaty:
  • kpt. Antoni Żarski – kierownik elektrowni i stacji pomp wodociągowych
  • kpt. inż. Stanisław Derejski – zastępca kierownika elektrowni i pomp wodociągowych
  • por. Kazimierz Grüner – kierownik warsztatów elektromechanicznych i elektrowni szkolnej
  • por. Józef Żukowski – oficer warsztatowy

Odznaka pamiątkowa

 Osobny artykuł: Odznaka pamiątkowa jednostki wojskowej.

Odznakę stanowi srebrny, równoramienny krzyż emaliowany jasnoniebieski. W centrum widnieje czarny krzyż z czerwono-żółtym kwadratem. Na odznakę nałożono dużą ozdobną literę „E” opierającą się na górnym i dolnym ramieniu krzyża. Wzdłuż wszystkich ramion krzyża – srebrne błyskawice. Wymiary 42 x 42 mm.
Odznaka miała wiązać odznaczonych z tradycjami oraz stanowić nagrodę za wzorową służbę i umacnianie dobrego imienia batalionu. Odznakę nadawał i odbierał dowódca batalionu. Mógł ją otrzymać każdy żołnierz, który odsłużył 2 lata (w służbie zawodowej) lub rok niezawodowo z wyjątkiem karanych sądownie lub dyscyplinarnie. W szczególnych wypadkach odznaka mogła być przyznana osobom prawnym lub fizycznym zasłużonym dla batalionu. Posiadaczom odznaki wydawano legitymacje. Odznakę należało nosić umocowaną na śrubce, na lewej piersi; u oficerów 4 cm poniżej guzika kieszeni górnej, u szeregowych na wysokości 3 guzika munduru. Prawo do jej noszenia tracili:

• karani sądownie lub dyscyplinarnie za dezercję lub samowolne oddalenie się
• karani sądownie za czyny hańbiące karą więzienia
• oficerowie wykluczeni z korpusu oficerskiego prawomocnym orzeczeniem Oficerskiego Sądu Honorowego
• osoby fizyczne lub prawne na podstawie uchwały zebrania oficerskiego
  .

Ponadto żołnierze batalionu elektrotechnicznego nosili na naramiennikach inicjał „E”, haftowany dla oficerów i starszych podoficerów, a metalowy dla szeregowców i młodszych podoficerów^[71].

Święto batalionu

19 maja 1927 Minister Spraw Wojskowych ustalił i zatwierdził dzień 5 sierpnia świętem batalionu^[72], a 29 listopada 1930 przesunął tę datę na dzień 5 maja^[73].

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Podręcznik dla operacyjnej służby sztabów. Cz. III: Organizacja. Warszawa: Koło Oficerów Sztabu Generalnego, 1928.
• Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Edward Bałtusis: Odpowiedzi na kwestionariusz. [w:] B.I.12c [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-21. [dostęp 2024-05-10].
• Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983. ISBN 83-210-0385-0.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Zdzisław Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Kraków Warszawa Wrocław: PAT, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
• Cutter Zdzisław, Mobilizacja wojsk saperskich we wrześniu 1939, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 3 (184) z 2000
• Alfred Kabata, Kompanie reflektorów przeciwlotniczych z batalionu elektrotechnicznego we wrześniu 1939, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 1-2 (151-152), Warszawa 1995
• Alfred Kabata. Batalion Elektrotechniczny w Nowym Dworze Mazowieckim w latach 1921–1939. „Fakty Nowodworskie”, maj 2014. 
• Alfred Kabata: Batalion elektrotechniczny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1994, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 32. ISBN 8385621383.
• Adam Jońca: Saperzy kolejowi cz. 2. Tabor. Wielki Leksykon Uzbrojenia Wrzesień 1939 tom 75. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2015. ISBN 978-83-7945-049-7.
• Adam Jońca: Batalion elektrotechniczny. Elektrotechnika. Wielki leksykon uzbrojenia wrzesień 1939 tom nr 87. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2016. ISBN 978-83-7945-311-5.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
• Władysław Steblik: Armia „Kraków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07434-8.
• Piotr Zarzycki: Batalion Silnikowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1998, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-87103-63-2.