Citroën C4 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Citroën C4samochód osobowy klasy kompaktowej produkowany pod francuską marką Citroën od 2004 roku. Od 2020 roku produkowana jest trzecia generacja modelu.

Pierwsza generacja

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C4 I
Ilustracja
Citroen C4 I przed liftingiem
Producent

Citroën

Projektant

Donato Coco

Zaprezentowany

Paris Motor Show 2004

Okres produkcji

2004 – 2010

Miejsce produkcji

Francja Miluza

Poprzednik

Citroën Xsara

Następca

Citroën C4 II

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

3 i 5-drzwiowy hatchback

Skrzynia biegów

5 i 6-biegowa manualna
6-biegowa półautomatyczna
4 i 5-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4274 -4260 mm

Szerokość

1769 mm

Wysokość

1458 mm

Rozstaw osi

2608 mm

Masa własna

1050–1256 kg

Liczba miejsc

5

Test Euro NCAP

5 gwiazdek

Bagażnik

coupe: 314–1083 l
hatchback: 320–1023 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

Citroën C4 Picasso
Peugeot 307
Peugeot 308
Citroën C4 WRC

Konkurencja

Fiat Bravo II
Ford Focus
Honda Civic
Opel Astra
Renault Mégane
Volkswagen Golf

Citroën C4 - tył
Citroën C4 I Coupe
Citroën C4 I po liftingu

Citroën C4 I został zaprezentowany po raz pierwszy w 2004 roku.

Pierwsza generacja auta zaprezentowana podczas salonu samochodowego w Paryżu w 2004 roku. Model produkowano w latach 2004–2010. W plebiscycie na Europejski Samochód Roku 2005 zajął 2. pozycję (za Toyotą Prius II)[1].

C4 oferowane było w wersji trzydrzwiowej – coupé i pięciodrzwiowej – berline. W 2008 roku w Hiszpanii, Czechach, Węgrzech, Słowacji i Rumunii oferowano wersja sedan.

C4 I oferował m.in. system obiegu powietrza, który uzupełniono o dozownik oferujący 9 różnych zapachów. Nietypowym rozwiązaniem jest kierownica, w której ruchomy jest tylko wieniec - środek kierownicy pozostaje nieruchomy. Dzięki temu możliwe było zastosowanie prostokątnej poduszki powietrznej kierowcy. Nieruchoma piasta zawiera przyciski sterujące oraz pokrętła - obsługują one dostęp do menu pojazdu, radio, tempomat, ogranicznik prędkości. W lepiej wyposażonych wersjach możliwe było też sterowanie klimatyzacją i podświetleniem z poziomu kierownicy.

Na podstawie tego modelu Citroën zaprezentował nowe rajdowe auto – Citroën C4 WRC na sezon 2007.

W 2008 roku samochód przeszedł delikatny face lifting. Zmienił się nieco przedni zderzak, maska, atrapa chłodnicy, tylne światła(w wersji 3-drzwiowej). Dodatkowo pojawiły się nowe wzory tapicerek, kolory nadwozia i felgi. Samochód został wydłużony o 15 mm. Modernizacja objęła również paletę silników.

Bezpieczeństwo

[edytuj | edytuj kod]

Kompaktowy Citroën otrzymał w teście Euro NCAP pięć gwiazdek, co jest najwyższym możliwym wynikiem. Wyposażenie w zakresie bezpieczeństwa obejmuje system sprawdzający, czy kierowca nie usypia oraz kierunkowe reflektory ksenonowe doświetlające zakręty. C4 posiada również system, który ostrzega kierowcę przed przypadkową zmianą pasa ruchu podczas jazdy na autostradzie (FLIR), a komputer potrafi monitorować ciśnienie w oponach. Standardowo C4 wyposażony jest w kontrolki zapięcia pasów na wszystkich pięciu siedzeniach oraz sygnał dźwiękowy informujący kierowcę i pasażerów o niezapięciu pasów.

Dane techniczne

[edytuj | edytuj kod]

Citroën C4 może być wyposażony w jedną z jednostek benzynowych o pojemności od 1,4 do 2,0 l i mocy od 88 do 180 KM lub jedną z jednostek wysokoprężnych HDi o mocy od 90 do 140 KM. Większość z tych silników spełnia normę Euro 4, a w silnikach HDi można zamontować filtr cząstek stałych. W 2008 roku wprowadzone zostały nowe benzynowe jednostki napędowe opracowane przy współpracy z BMW, mianowicie silnik 1.6 VTi ze zmiennymi fazami rozrządu o mocy 120 KM, oraz turbodoładowany silnik 1.6 THP z bezpośrednim wtryskiem paliwa o mocy 150 KM. Jednostki te zastąpiły dotychczas stosowane silniki 1.6 16V oraz 2.0 16V. Pojawił się także zmodyfikowany silnik Diesla 2.0 HDi o mocy 140 KM, spełniający normę Euro 5.

Silniki benzynowe

[edytuj | edytuj kod]
Silnik Pojemność
skokowa (cm³)
Moc maksymalna
(KM) przy obr/min
Maks. moment obrotowy
(Nm) przy obr/min
Układ i liczba
cylindrów
liczba
zaworów
Przyśpieszenie (0-100 km/h) Prędkość maksymalna Średnie zużycie paliwa na 100 km Lata produkcji
1.4 1360 88/5250 133/3250 R4 16 12,8 s 182 km/h 6,4 l od 2004
1.6 1587 110/5800 147/4000 R4 16 10,6 s 194 km/h 7,1 l 2004–2008
1.6 VTi 1598 120/6000 160/4250 R4 16 10,0 (11,9) s 195 (187) km/h 6,7 (7,0) l od 2008
1.6 THP Auto 1598 140/6000 240/1400 R4 16 9,7 s 202 km/h 7,7 l od 2008
1.6 THP 1598 150/5800 240/1400 R4 16 8,4 s 212 km/h 6,9 l od 2008
2.0 1997 136/6000 190/4100 R4 16 9,2 s 207 km/h 7,8 l 2004–2008
2.0 Auto 1997 140/6000 200/4000 R4 16 10,1 s 206 km/h 8,1 l 2005–2008
2.0 VTS 1997 180/7000 202/4750 R4 16 8,3 s 227 km/h 8,4 l 2004–2008

W nawiasach dane dla automatycznej skrzyni biegów.

Silniki wysokoprężne

[edytuj | edytuj kod]
Silnik Pojemność
skokowa (cm³)
Moc maksymalna
(KM) przy obr/min
Maks. moment obrotowy
(Nm) przy obr/min
Układ i liczba
cylindrów
liczba
zaworów
Przyśpieszenie (0-100 km/h) Prędkość maksymalna Średnie zużycie paliwa na 100 km Lata produkcji
1.6 HDi 90 1560 90/4000 215/1750 R4 16 12,5 s 180 km/h 4,4 l od 2004
1.6 HDi 110 1560 109/4000 240/1750 R4 16 11,2 s 192 km/h 4,5 l od 2004
2.0 HDi 136 1997 136/4000 320/2000 R4 16 10,5 (11,4) s 207 (205) km/h 5,4 (6,6) l od 2004
2.0 HDi 140 1997 140/4000 320/2000 R4 16 9,7 s 207 km/h 5,3 l od 2008

W nawiasach dane dla automatycznej skrzyni biegów.


Citroën C4 I Sedan

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C4 I Sedan
Ilustracja
Citroën C4 I Sedan
Inne nazwy

Citroën C4 Pallas
Citroën C-Triomphe

Producent

Citroën

Zaprezentowany

kwiecień 2006

Okres produkcji

2006 – 2010 (Chiny)
2007 – 2013 (Brazylia)

Miejsce produkcji

Wuhan
Brazylia Porto Real

Następca

Citroën C-Quatre (Chiny)
Citroën C4L (Świat)

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

4-drzwiowy sedan

Silniki

R4 2,0 l

Skrzynia biegów

5-biegowa manualna
4-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4802 mm

Szerokość

1773 mm

Wysokość

1512 mm

Rozstaw osi

2710 mm

Masa własna

1397 kg

Zbiornik paliwa

60 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

Citroën C4

Citroën C4 Sedan - tył

Citroën C4 I Sedan został zaprezentowany po raz pierwszy w 2006 roku.

Odmiana sedan modelu C4 powstała z myślą m.in. o rynku chińskim, a także południowoamerykańskim i wybranych rynkach Europy południowo-wschodniej. Poza m.in. Argentyną czy Węgrami, gdzie samochód oferowano po prostu jako odmianę sedan modelu C4, na większości rynków trójbryłowe kompaktowe auto Citroena nosiło różne nazwy. W Hiszpanii i Portugalii, a także w Brazylii było to C4 Pallas, a w Chinach - C-Triomphe[2]. Samochód produkowano z przeznaczeniem na rynek Ameryki Południowej do 2013 roku, po czym zastąpił je model C4L[3].

Silnik

[edytuj | edytuj kod]
  • R4 2,0 l (1997 cm³), 4 zawory na cylinder, DOHC
  • Układ zasilania: wtrysk
  • Średnica cylindra × skok tłoka: 85,00 mm × 88,00 mm
  • Stopień sprężania: b/d
  • Moc maksymalna: 147 KM (108 kW) przy 6000 obr./min
  • Maksymalny moment obrotowy: 200 N•m przy 4000 obr./min

Osiągi

[edytuj | edytuj kod]


Citroën C-Quatre

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C-Quatre
Ilustracja
Citroën C-Quatre
Producent

Citroën

Zaprezentowany

listopad 2009

Okres produkcji

2010 - 2015

Miejsce produkcji

Wuhan

Poprzednik

Citroën C-Triomphe

Następca

Citroën C4 II Sedan

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

4-drzwiowy sedan
5-drzwiowy hatchback

Silniki

R4 2,0 l

Skrzynia biegów

4-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4588 mm

Szerokość

1773 mm

Wysokość

1512 mm

Rozstaw osi

2710 mm

Zbiornik paliwa

60 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

Citroën C4

Citroën C-Quatre - tył
Citroën C-Quatre Hatchback
Citroën C-Quatre po liftingu

Citroën C-Quatre został zaprezentowany po raz pierwszy w 2010 roku.

Dzieje trójbryłowego C4 pierwszej generacji trwały do 2015 roku, gdzie po zakończeniu produkcji modelu C-Triomphe, samochód zmienił nazwę i przeszedł gruntowną modernizację obejmującą kształt nadwozia. W 2009 roku przedstawiono model C-Quatre[4]. W stosunku do C-Triomphe, pojawił się inny wygląd tylnej części nadwozia i inaczej zarysowano kształt bagażnika. Ofertę wzbogaciła wersja hatchback oparta na pierwszej generacji europejskiego C4 Hatchback.

Gruntowna modernizacja została przeprowadzona w 2012 roku, kiedy to zmodyfikowano wygląd pasa przedniego - reflektorów, zderzaka i atrapy chłodnicy[5]. W połowie 2015 roku chińskie C-Quatre zastąpił opracowany specjalnie dla Chin model C4 Sedan, który jest zmodernizowaną wariacją na temat drugiej generacji C4. Dla innych krajów powstał zupełnie inny sedan, również na bazie drugiej generacji C4 - C4L, który oferowany jest do dziś m.in. Rosji, Brazylii i w Chinach, jako niezależny model względem tamtejszego C4 Sedan[6].


Druga generacja

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C4 II
Ilustracja
Citroen C4 II przed liftingiem
Producent

Citroën

Zaprezentowany

Paris Motor Show 2010

Okres produkcji

2010 – 2018

Miejsce produkcji

Francja Miluza

Poprzednik

Citroën C4 I

Następca

Citroën C4 III

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

5-drzwiowy hatchback

Silniki

Benzynowe:
1.2 12V e-THP 110 i 130 KM
1.4 16V VTi 95 KM
1.6 16V VTi 120 KM
1.6 16V THP 156 KM
Diesla:
1.6 HDi 92, 99, 112, 114 i 120 KM
2.0 HDi 150 KM

Skrzynia biegów

5 i 6-biegowa manualna
6-biegowa półautomatyczna
4 i 6-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4329 mm

Szerokość

1789 mm

Wysokość

1498 mm

Rozstaw osi

2608 mm

Masa własna

od 1280 kg

Liczba miejsc

5

Test Euro NCAP

5 gwiazdek

Bagażnik

hatchback: 408–1183 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

Citroën DS4
Citroën C4 Aircross
DS 4
Peugeot 308

Konkurencja

Ford Focus
Honda Civic
Opel Astra
Renault Mégane
Volkswagen Golf

Citroën C4 II - tył
Citroën C4 II po liftingu
Citroën C4 II - tył po liftingu

Citroën C4 II został zaprezentowany po raz pierwszy w 2010 roku.

Auto oficjalnie zaprezentowano podczas Międzynarodowego Salonu Samochodowego w Paryżu w 2010 roku. Samochód przeszedł gruntowną metamorfozę, zyskując bardziej konserwatywne, kanciaste proporcje nadwozia. Charakterystycznym elementem stały się dwuczęściowe, tylne lampy. C4 stało się wyraźnie większe, szczególnie w tylnym przedziale pasażerskim i pod kątem pojemności bagażnika[7]. Dużo zmieniło się także w kokpicie - zyskał on bardziej tradycyjny projekt, w związku z czym wycofano się z koncepcji kierownicy z nieruchomym środkiem, a zegary znalazły się na wprost przed kierowcą[8].

Oferta nadwoziowa w Europie składała się tylko z 5-drzwiowego hatchbacka. Zabrakło odmiany 3-drzwiowej, argumentując, że nie notowała ona satysfakcjonujących dla producenta wyników sprzedażowych.

Produkcja C4 Hatchback na rynek europejski została zakończona w 2018 roku[9], nie prezentując następcy[10]. Pierwotnie mówiono, że miejsce tego modelu zajmie mniejszy, miejski crossover C4 Cactus[11], jednak w 2020 roku francuska marka zaprezentowała nową generację tego samochodu w formie 5-drzwiowego hatchbacka.[12]

Wersje wyposażeniowe:

  • Attraction
  • Seduction
  • Exclusive
  • Vitamin - seria specjalna
  • Selection - seria specjalna


Citroën C4L

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C4L
Ilustracja
Citroen C4L przed liftingiem
Producent

Citroën

Zaprezentowany

czerwiec 2012

Okres produkcji

od 2012

Miejsce produkcji

Rosja Kaługa
Wuhan
Argentyna El Palomar

Poprzednik

Citroën C4 I Sedan

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

4-drzwiowy sedan

Skrzynia biegów

5 i 6-biegowa manualna
6-biegowa półautomatyczna
4 i 6-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4621 mm

Szerokość

1789 mm

Wysokość

1491 mm

Rozstaw osi

2710 mm

Liczba miejsc

5

Dane dodatkowe
Pokrewne

Citroën C4
Citroën DS4
DS 4

Konkurencja

Honda Civic
Toyota Corolla
Volkswagen Jetta

Citroën C4L - tył
Citroën C4L po liftingu

Citroën C4L został zaprezentowany po raz pierwszy w 2012 roku.

Oficjalna premiera drugiej wersji nadwoziowej C4 miała miejsce w czerwcu 2012 roku. Podobnie jak w przypadku poprzedniego wcielenia, trójbryłowa odmiana zyskała oddzielną nazwę - tym razem, C4L[13]. Dla podkreślenia odrębnego charakteru tego modelu względem hatchbacka, samochód zyskał inny wygląd pasa przedniego - pojawiła się większa atrapa chłodnicy i inaczej stylizowany zderzak. C4L wyróżnia się też wyglądem tylnej części nadwozia, która zyskała charakterystyczną wklęsłą tylną szybę znaną już z modeli C5 i C6[14].

C4L trafiło do sprzedaży m.in. w Chinach, Ameryce Południowej, a także w Rosji i na Białorusi i Ukrainie. W czerwcu 2016 roku przedstawiono model po gruntownej modernizacji, w ramach której zmieniono całkowicie wygląd pasa przedniego - reflektorów, zderzaka i atrapy chłodnicy[15].


Citroën C4 II Sedan

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C4 II Sedan
Ilustracja
Citroen C4 II Sedan
Producent

Citroën

Zaprezentowany

wrzesień 2015

Okres produkcji

2015 – 2020

Miejsce produkcji

Wuhan

Poprzednik

Citroën C-Quatre

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

4-drzwiowy sedan

Skrzynia biegów

6-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4550 mm

Szerokość

1789 mm

Wysokość

1491 mm

Rozstaw osi

2608 mm

Liczba miejsc

5

Dane dodatkowe
Pokrewne

Citroën C4
Citroën DS4
DS 4

Konkurencja

Kia K3
Volkswagen Sagitar

Citroën C4 II Sedan - tył

Citroën C4 II Sedan został zaprezentowany po raz pierwszy w 2015 roku.

We wrześniu 2015 roku chiński oddział Citroëna we współpracy ze spółką Dongfeng Motor, z którą od lat 90. działa we spółce typu joint-venture, przedstawił opracowany specjalnie z myślą o chińskim rynku model C4 Sedan oparty na bazie drugiej generacji znanego w Europie modelu C4[16]. Choć marka oferuje w Chinach już model C4L, to C4 sedan jest plasowane poniżej jego, jako bardziej kompaktowa alternatywa. Z tego powodu, samochód jest krótszy i ma mniejszy rozstaw osi[17].

C4 Sedan odróżnia się od C4, na którym bazuje, wyglądem nadwozia i kokpitu. Inny jest zarówno pas przedni, jak i deska rozdzielcza i wystrój kabiny pasażerskiej. Te same pozostały jedynie drzwi kierowcy, które ukazują pokrewieństwo z C4 i C4L[18].


Trzecia generacja

[edytuj | edytuj kod]
Citroën C4 III/ë-C4
Citroën C4X/ë-C4X
Ilustracja
Citroën C4 III
Producent

Citroën

Zaprezentowany

czerwiec 2020

Okres produkcji

od 2020

Miejsce produkcji

Hiszpania Villaverde

Poprzednik

Citroën C4 II
Citroën C4 Cactus
Citroën C-Elysée

Dane techniczne
Segment

C

Typy nadwozia

5-drzwiowy hatchback
4-drzwiowy sedan

Skrzynia biegów

6-biegowa manualna
8-biegowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4360 mm

Szerokość

1800 mm

Wysokość

1525 mm

Rozstaw osi

2670 mm

Liczba miejsc

5

Bagażnik

380-1250 l

Dane dodatkowe
Pokrewne

DS 3 Crossback
Opel Mokka
Peugeot 2008

Konkurencja

Fiat Tipo
Hyundai i30
Kia Ceed
SEAT León
Toyota Corolla

Citroën C4 III - tył
Citroën C4 III podczas Tour de France 2020

Citroën C4 III został po raz pierwszy zaprezentowany 30 czerwca 2020 roku[19]

W porównaniu z poprzednikami nowy Citroen C4 oparty o platformę CMP nawiązuje stylistycznie do cech crossovera takimi elementami, jak nakładki na progi i zderzaki. Pojazd otrzymał awangardową stylistkę, z mocno zarysowanym przodem i nisko schodzącą linią dachu z tyłu.

W samochodzie zastosowano specjalne komfortowe amortyzatory z ogranicznikami hydraulicznymi oraz nowej generacji fotele. Wnętrze ma być też lepiej wyciszone, w którym zastosowano także m.in. całkowicie płaską konsolę środkową, oraz duży ultrapanoramiczny wyświetlacz dotykowy. Prześwit samochodu wynosi 156 mm[20].

Samochód zadebiutował w polskich salonach marki w lutym 2021 roku, natomiast w Wielkiej Brytanii w styczniu 2021 roku[21]. Ceny samochodu na rynku polskim zaczynają się od 75 800 zł w przypadku wersji spalinowych i od 137 400 zł w przypadku odmian elektrycznych[22].

Do gamy trzeciej generacji C4 trafiła także wersja elektryczną, której ukłąd napędowy rozwija moc 136 KM. Działa on w połączeniu z akumulatorami o pojemności 50 kWh, które mają pozwolić na przejechanie maksymalnie 350 KM na jednym ładowaniu[23]. Pod wizualnym samochód nie zyskał charakterystycznych cech w stosunku do klasycznego wariantu spalinowego.

  • L3 1.2l PureTech 102 KM
  • L3 1.2l PureTech 130 KM
  • L3 1.2l PureTech 156 KM
  • L4 1.5l Blue HDI 110 KM
  • L4 1.5l Blue HDI 130 KM


Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Previous winners - Car of the Year 2005. caroftheyear.org. [dostęp 2013-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-19)]. (ang.).
  2. Citroen C4 Notchback Delayed for Europe. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  3. Citroën C4 Pallas: versões, motores, equipamentos (e espaço interno). [dostęp 2019-11-05]. (port.).
  4. Citroën C-Quatre: sedan z rodziny C4. [dostęp 2019-11-05]. (pol.).
  5. Spy Shots: facelift Citroen c-Quatre in China. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  6. Car Showroom. [dostęp 2019-11-05]. (czam.).
  7. All-new Citroen C4 revealed. [dostęp 2019-10-29]. (ang.).
  8. 2011 Citroen C4 Revealed. [dostęp 2019-10-29]. (ang.).
  9. Citroën : fin de carrière pour la C4. Aufo Moto, 2018-05-31. [dostęp 2018-07-09].
  10. Citroen C4 To Be Axed Soon As Updated Cactus Will Take Its Place. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  11. Citroen C4 axed, C4 Cactus will act as replacement. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  12. Citroen C4 wchodzi do sprzedaży. Wiemy, ile kosztuje - w auto motor i sport [online], auto motor i sport Polska [dostęp 2021-02-24] (pol.).
  13. Citroen launches C4 L and C-Elysée sedans for emerging markets. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  14. Citroen C-Elysee - C4L - małe sedany z Francji. [dostęp 2019-11-05]. (pol.).
  15. Presented updated Citroen C4 L sedan 2017. [dostęp 2019-10-29]. (ang.).
  16. Nowy Citroen C4 Sedan już niebawem pojawi się w Chinach. [dostęp 2019-11-05]. (pol.).
  17. Nowy Citroën C4 na rynek chiński. [dostęp 2019-11-05]. (pol.).
  18. New Citroen C4 sedan unveiled in China. [dostęp 2019-11-05]. (ang.).
  19. Nowy Citroen C4 – miejski crossover coupé dostępny także w wersji elektrycznej [online], iMagazine, 2 lipca 2020 [dostęp 2020-07-20] (pol.).
  20. Kameleon z Francji. Nowy Citroen C4 [online], Auto / Moto, 1 lipca 2020 [dostęp 2020-07-20] (pol.).
  21. Nowy Citroen C4 debiutuje w Wielkiej Brytanii [online], Francuskie.pl - Dziennik Motoryzacyjny, 19 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
  22. Citroen C4: ceny od 73 300 zł. Wersja elektryczna od 125 000 zł [online], Autoblog.pl - blog motoryzacyjny, 15 września 2020 [dostęp 2020-09-18] (pol.).
  23. Tak wygląda nowy Citroen C4 – mamy zdjęcia całego samochodu i wnętrza! [online], Francuskie.pl - Dziennik Motoryzacyjny, 16 czerwca 2020 [dostęp 2020-07-20] (pol.).
  24. Nowy Citroën C4 kontra Volkswagen T-Roc : pierwsze porównanie [online], Francuskie.pl - Dziennik Motoryzacyjny, 18 lipca 2020 [dostęp 2020-07-20] (pol.).