Język awarski – Wikipedia, wolna encyklopedia

авар мацI
магIарул мацI

Obszar	Federacja Rosyjska (Dagestan), Azerbejdżan, Gruzja, Turcja
Liczba mówiących	ok. 767 tys.[1]
Pismo/alfabet	zmodyfikowana cyrylica
Klasyfikacja genetyczna
Języki kaukaskie Języki północno-wschodniokaukaskie Języki dagestańskie Zespół awaro-didojski Język awarski
Status oficjalny
UNESCO	2 wrażliwy↗
Ethnologue	3 środek szerszej komunikacji↗
Kody języka
ISO 639-1	av
ISO 639-2	ava
ISO 639-3	ava
IETF	av
Glottolog	avar1256
Ethnologue	ava
GOST 7.75–97	ава 014
WALS	ava
SIL	AVA
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Wikipedia w języku awarskim Słownik języka awarskiego w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język awarski (aw. авар мацI, магIарул мацI) – język kaukaski używany przez Awarów, głównie na obszarze Dagestanu, w pewnej liczbie także na pozostałym obszarze Federacji Rosyjskiej oraz na terenie Azerbejdżanu, Gruzji i Turcji. Awarski należy do zespołu awaro-didojskiego, tworzącego podgrupę wśród języków dagestańskich w grupie północno-wschodniej (nachsko-dagestańskiej) języków kaukaskich.

Według danych Ethnologue (wyd. 22, 2019) posługuje się nim blisko 767 tys. osób^[1]. Awarowie stanowią największą grupę etniczną Dagestanu^[2]. Głównymi użytkownikami tego języka są Awarowie, choć pełni on także rolę lingua franca oraz standardu literackiego dla wielu dagestańskich plemion, których języki nie wykształciły normy pisanej.

Wyróżnia się kilka głównych dialektów języka awarskiego oraz drobniejsze gwary lokalne. Podstawowy ich podział polega na przeciwstawieniu sobie dialektów północnych i południowych.

Podstawą języka literackiego stał się tzw. bolmaç (awar. болмац), lingua franca, która powstała na potrzeby handlu i komunikacji ponadlokalnej, czerpiąca z północnej odmiany awarskiego^[2]. W tym właśnie wariancie języka powstało najwięcej dzieł ustnej literatury ludowej. Początki piśmiennictwa w języku awarskim sięgają XV w., kiedy to zaczęto zapisywać alfabetem arabskim teksty przeznaczone głównie do celów religijnych. W późniejszym czasie (XVII–XIX w.) zapisywano także awarskie teksty niereligijne, takie jak np. pieśni ludowe, bajki, opowieści. Prace nad stworzeniem współczesnego awarskiego standardu literackiego rozpoczęto na przełomie XIX i XX w., choć intensywniejszy rozwój datuje się dopiero na lata dwudzieste XX w. Początkowo, od 1928 r. awarski był on zapisywany pismem łacińskim, później jednak (1938 r.), na mocy państwowych decyzji wprowadzono jako obowiązujący alfabet formę cyrylicy, opartą na rosyjskiej.

Język awarski należy dziś do najlepiej rozwiniętych literackich języków Dagestanu. Po awarsku ukazują się gazety codzienne, publikuje się literaturę piękną, opracowania naukowe (poświęcone głównie kulturze ludowej Awarów, obyczajom, literaturze). Język ten jest nauczany na poziomie podstawowym, średnim oraz wyższym jako oddzielny przedmiot.

Oprócz swego własnego języka, większość Awarów dagestańskich biegle zna także rosyjski, jako język urzędowy Federacji Rosyjskiej.

Pierwsze materiały naukowe dotyczące języka awarskiego opublikowano w XVIII w., choć poważniejsze i pełniejsze prace wyszły dopiero w drugiej połowie XIX w., opublikowane przez Piotra Uslara i Franza Antona Schiefnera.

Współczesny alfabet awarski składa się z 46 grafemów (33 liter i 13 dwuznaków)^[3].

Zobacz hasło awarski w Wikisłowniku

• Podstawowy kurs języka awarskiego. slowenski.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-21)].
• Gramatyka języka awarskiego (ros.)
• Korpus języka awarskiego
• Latynizator – konwertuje awarską cyrylicę na alfabet łaciński