Mikulińce – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy osiedla w obwodzie tarnopolskim. Zobacz też: część Śniatyna, dawniej wieś.

Mikulińce

Мику́линці

Fragment ruin zamku w Mikulińcach
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	rejon tarnopolski
Prawa miejskie	1595
Powierzchnia	4 km²
Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość	3676[1] 850 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3551
Kod pocztowy	48120
Tablice rejestracyjne	BO
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Mikulińce
Położenie na mapie Ukrainy Mikulińce
49°23′N 25°36′E/49,383333 25,600000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Galeria: rynek, kościół, zamek, cmentarz

Mikulińce (ukr. Мику́линці / Mykułynci) – osiedle typu miejskiego w rejonie tarnopolskim obwodu tarnopolskiego, 18 km na południe od Tarnopola i 13 km na północny zachód od Trembowli^[2], nad rzeką Seret na Podolu na Ukrainie. Mikulińcom administracyjnie podlegają także: Wola (do 1939 r. Wola Mazowiecka), Konopkówka i Krzywki (odpowiednio ukr. Воля, Конопківка, Кривки). W okolicy znajduje się stacja kolejowa Mikulińce-Strusów, na linii z Tarnopola do Kopyczyniec.

Gród Mikulin wymieniany był w źródłach już w 1084 roku^[3]. Po najazdach tatarskich w połowie XIII w. osada upadła, a na jej miejscu powstała wieś Mikulińce.

W 1349 roku Kazimierz Wielki przyłączył miejscowość do Polski, w 1370 znalazła się przejściowo pod panowaniem Węgier, ale już w 1387 roku Jadwiga Andegaweńska przywróciła Mikulińce Koronie Polskiej, w której pozostawały aż do 1772 r. (I rozbiór)^[4].

Pierwsze wzmianki o browarze w miejscowości pochodzą z 1457 roku^[5].

Właścicielem miasteczka był Krzysztof Strzemeski^[6].

Aleksander Walewski, miecznik sieradzki, 1 maja 1723 sprzedał wielu posiadłości, m.in. klucz mikuliniecki, ks. Jerzemu Aleksandrowi Lubomirskiemu. Poprzednimi właścicielami Mikuliniec byli synowie Marianny z Koniecpolskich Walewskiej, wojewodzianki parnawskiej, oraz jej męża Zygmunta, kasztelana rozpirskiego, prawne sukcessorowie Jana Aleksandra Koniecpolskiego^[7].

16 grudnia 1758 król August III potwierdził prawa miejskie, których później austriackie władze zaborcze nie podtrzymały.

Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Mikulińce trafiły pod zabór austriacki.

W 1840 roku hrabia Mieczysław Rey uruchomił browar.

Dokumentalna wzmianka o browarze w Mikulińcach znajduje się w szóstym tomie Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego, wydanym w 1885 roku w Warszawie. W innym dokumencie ,,Mówca Tarnopolskiego Związku Naukowego" z 1895 roku stwierdzono, że w okręgu tarnopolskim istniały trzy browary: we wsi Biała, w Tarnopolu i Mikulińcach. Wśród listy rzemieślników z miasta jest wspomniany właściciel browaru. Z ,,Podręcznika królestwa przemysłowego i handlowego Galicji" z 1906 r. dowiadujemy się o jego nazwisku - hrabia Mieczysław Rey. Lokalne piwo browarnicze było obowiązkowym napojem podczas lunchów, wieczorów i przyjęć dla lokalnej szlachty oraz gości^[8].

W 1903 roku w mikulinieckiej twierdzy wybuchł pożar, wskutek którego ucierpiał także browar, dlatego w następnych latach następuje jego rekonstrukcja.

Na przełomie XIX i XX wieku około połowy – z 4 tysięcy mieszkańców – stanowili Żydzi, resztę głównie Polacy i w mniejszej ilości również Ukraińcy, a ponadto także Niemcy czy Ormianie.

W listopadzie 1918 Mikulińce znalazły się na obszarze proklamowanej przez Ukraińców Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. 27.11.1918 roku podczas wojny polsko-ukraińskiej doszło tu do przegranej przez polski oddział pułkownika Czesława Rybińskiego bitwy. W latach 1920–1939 miasto w powiecie tarnopolskim, województwo tarnopolskie. Liczba ludności spadła, miejscowość miała charakter letniskowy. W ramach reformy administracyjnej 1.08.1934 utworzono Gminę Mikulińce. Po agresji ZSRR na Polskę – obszar ten włączono do Ukraińskiej SRR i pozostawał pod okupacją sowiecką aż do 1941, czyli do momentu rozpoczęcia wojny Niemiec przeciwko ZSRR, po tym czasie aż do 1944 Mikulińce znajdowały się pod okupacją niemiecką. W roku 1942 Niemcy wywieźli miejscowych Żydów do obozów zagłady. Po zakończeniu wojny władze radzieckie wysiedliły większość ludności polskiej na Dolny i Górny Śląsk, a miejscowość włączono w granice Związku Radzieckiego, w którym pozostawały już do jego upadku.

Podczas okupacji pozbawione praw miejskich i włączone do wiejskiej gminy Mikulińce^[9].

Od 1991 roku Mikulińce są częścią państwa ukraińskiego.

Do 2020 w rejonie trembowelskim.

• ruiny zamku^[10] z XVI w. Kiedy przywileje miastu na prawie magdeburskim nadawał w 1595 r. król Zygmunt III, w Mikulińcach istniał już zamek obronny wzniesiony przez Annę z Sieniawskich Jordanową. Potem na tej ziemi panowały słynne polskie rody – Koniecpolskich, Sieniawskich, Lubomirskich, Mniszchów, Konopków, Rejów^[11]
• odrestaurowany barokowy kościół pw. Trójcy Przenajświętszej z 1779 roku wybudowany i uposażony przez Ludwikę z Mniszchów Potocką, będąca wdową po hetmanie wielkim koronnym – Józefie Potockim. Po upadku ZSRR zwrócony rzymskokatolickiej Archidiecezji Lwowskiej
• pałac, dawniej Konopków i Reyów, mieści obecnie sanatorium
• na przykościelnym cmentarzu zachowały się stare polskie nagrobki.

• Jan Misiewicz – polski mieszkaniec Mikuliniec, który w latach 1941–1944 ukrywał 13 Żydów (uznany w 1976 roku za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata)^[12]
• Edward Tabaczkowski – polski ksiądz katolicki
• Marcin Twardowski – „snycerz mikuliniecki”
• Marija Żylinska i Hryńko Bondażuk – ukraińskie rodzeństwo, które w latach 1943–1944 ukrywało w Mikulińcach Żydówkę Bronię Gewurz (Sprawiedliwi wśród Narodów Świata od 2012 roku)^[13][14][15]

Osoby urodzone w Mikulińcach

• Karol Hukan (1888-1958) – polski rzeźbiarz
• Czesław Krzyszowski (1922–2007) – polski doktor inżynier, żołnierz AK, generał dywizji Ludowego Wojska Polskiego
• Janusz Morgenstern (1922-2011) – polski reżyser i producent filmowy
• Bronisław Szczyradłowski (1887-1940) – ppłk WP, kawaler Orderu Virtuti Militari, prawnik, ofiara zbrodni katyńskiej

• Sędziszów^[16]

• Jan K. Ostrowski: Kościół pw. Św. Trójcy i klasztor Misjonarzy w Mikulińcach. [W:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Praca zbiorowa. T. 4. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. Kraków : Międzynarodowe Centrum Kultury, Drukarnia narodowa, 1996, s. 53—64. ISBN 83-85739-34-3.

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Mikulińce

• Mikulińce ''z Wolą mazowiecką i Konopkówką'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 412 .
• Zamek w Mikulińcach
• zdjęcia z Mikuliniec
• strona Browaru Mikulińce
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
• Kościół Św. Trójcy w Mikulińcach na filmie z drona.