Nagroda Sacharowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli
Ilustracja
Wręczenie nagrody Malali Yousafzai w 2013 roku
Nagroda za

walka na rzecz prawa człowieka i wolności

Przyznający

Parlament Europejski

Organizacja

 Unia Europejska

Lokalizacja

Strasburg, Francja

Pierwsze rozdanie

1988

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Nagroda Sacharowa, pełna nazwa: Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli – wyróżnienie przyznawane dla jednej lub kilku osobistości, lub też grupy osób szczególnie zasłużonych w walce na rzecz praw człowieka i wolności. Nagroda ustanowiona w grudniu 1988 przez Parlament Europejski i nazwana na cześć radzieckiego naukowca oraz działacza politycznego Andrieja Sacharowa.

Nagroda Sacharowa przyznawana jest zwykle w październiku. Nominacji może udzielić grupa polityczna lub przynajmniej 40 posłów Parlamentu Europejskiego. Komisja do Spraw Zagranicznych i Komisja Rozwoju poprzez głosowanie wybierają trzech finalistów z listy nominowanych, następnie Konferencja Przewodniczących PE wybiera laureata.

Podczas pierwszej edycji nagroda została przyznana Nelsonowi Mandeli i Anatolijowi Marczenko ex aequo. W 1990 nagrodę przyznano Aung San Suu Kyi, która nie mogła jej odebrać aż do 2013 roku, ponieważ przebywała w więzieniu w Birmie. W 2020 postanowiono odebrać jej to wyróżnienie m.in. „za wspieranie masakry ludności muzułmańskiej Rohindżów w Mijanmie”[1]. Nagrodę przyznaje się również organizacjom. Pierwszą z nich, która została uhonorowana była argentyńska Matki z Plaza de Mayo w 1992. Pięciu laureatów otrzymało później Pokojową Nagrodę Nobla – kolejno: Nelson Mandela, Aung San Suu Kyi, Malala Yousafzai, Denis Mukwege i Nadia Murad.

Laureaci

[edytuj | edytuj kod]
Rok Wyróżniony Kraj Uwagi
1988 Nelson Mandela[2]  Południowa Afryka
Anatolij Marczenko[3]  ZSRR nagroda przyznana pośmiertnie
1989 Alexander Dubček[4]  Słowacja
1990 Aung San Suu Kyi[5]  Mjanma wykluczona z grona laureatów we wrześniu 2020 r.[6]
1991 Adem Demaçi[7]  Kosowo
1992 Matki z Plaza de Mayo[8]  Argentyna
1993 dziennik Oslobođenje[9]  Bośnia i Hercegowina
1994 Taslima Nasrin[10]  Bangladesz
1995 Leyla Zana[11]  Turcja
1996 Wei Jingsheng[12]  Chińska Republika Ludowa
1997 Salima Ghezali[13]  Algieria
1998 Ibrahim Rugova[14]  Kosowo
1999 Xanana Gusmão[15]  Timor Wschodni
2000 ¡Basta Ya![16]  Hiszpania
2001 Nurit Peled[17]  Izrael
Izzat Ghazzawi[18]  Palestyna
Zacarias Kamwenho[19]  Angola
2002 Oswaldo Payá[20]  Kuba
2003 Organizacja Narodów Zjednoczonych[21]
Kofi Annan[21]  Ghana
2004 Białoruskie Stowarzyszenie Dziennikarzy[22]  Białoruś
2005 Kobiety w Bieli[23]  Kuba
Reporterzy bez Granic[24]
Hauwa Ibrahim[25]  Nigeria
2006 Alaksandr Milinkiewicz[26]  Białoruś
2007 Salih Mahmoud Osman[27]  Sudan
2008 Hu Jia[28]  Chińska Republika Ludowa
2009 Stowarzyszenie Memoriał[29]  Rosja
2010 Guillermo Fariñas[30]  Kuba
2011 Mohamed Bouazizi[31]  Tunezja nagroda przyznana pośmiertnie
Asma Mahfuz[32]  Egipt
Ahmad as-Sanusi[33]  Libia
Razan Zajtuna[34]  Syria
Ali Farzat[35]  Syria
2012 Dżafar Panahi[36]  Iran
Nasrin Sotude[37]  Iran
2013 Malala Yousafzai[38]  Pakistan
2014 Denis Mukwege[39]  Demokratyczna Republika Konga
2015 Raif Badawi[40]  Arabia Saudyjska
2016 Nadia Murad[41]  Irak
Lamiya Aji Bashar[41]  Irak
2017 opozycja demokratyczna w Wenezueli[42]  Wenezuela
2018 Ołeh Sencow[43]  Ukraina
2019 Ilham Tohti[44]  Chińska Republika Ludowa
2020 Demokratyczna opozycja na Białorusi[45]  Białoruś Jako reprezentanta opozycji wskazano Radę Koordynacyjną ds. Przekazania Władzy na Białorusi[46].
2021 Aleksiej Nawalny[47]  Rosja
2022 Naród ukraiński[48]  Ukraina
2023 Mahsa Jina Amini i ruch „Kobieta, Życie, Wolność”[49]  Iran nagroda przyznana pośmiertnie
2024 María Corina Machado[50]  Wenezuela
Edmundo González Urrutia[50]  Wenezuela

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Aung San Suu Kyi suspended from the Sakharov Prize Community | News | European Parliament [online], www.europarl.europa.eu, 9 października 2020 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
  2. ↑ First Sakharov Prize Laureate Nelson Mandela 1918 - 2013 [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  3. ↑ Anatoli Marchenko [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-04] (ang.).
  4. ↑ Alexander Dubcek [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25] (ang.).
  5. ↑ Aung San Suu Kyi [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  6. ↑ Aung San Suu Kyi wykluczona spośród laureatów nagrody Sacharowa [online], RMF24, 10 września 2020 [dostęp 2020-09-10] (pol.).
  7. ↑ Adem Demaçi [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-26] (ang.).
  8. ↑ Las Madres de Plaza de Mayo [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  9. ↑ Oslobodjenje [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  10. ↑ Taslima Nasrin [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-21] (ang.).
  11. ↑ Leyla Zana [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-07] (ang.).
  12. ↑ Wei Jingsheng [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-04] (ang.).
  13. ↑ Salima Ghezali [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-31] (ang.).
  14. ↑ Ibrahim Rugova [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  15. ↑ José Alexandre „Xanana” Gusmão [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-06] (ang.).
  16. ↑ ¡BASTA YA! [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  17. ↑ Nurit Peled-Elhanan [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-17] (ang.).
  18. ↑ Izzat Ghazzawi [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  19. ↑ Dom Zacarias Kamwenho [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  20. ↑ Oswaldo José Payá Sardiñas [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  21. ↑ a b UN Secretary General Kofi Annan and all the staff of the United Nations [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  22. ↑ The Belarusian Association of Journalists [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-29] (ang.).
  23. ↑ Ladies in White [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  24. ↑ Reporters without Borders [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  25. ↑ Hauwa Ibrahim [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  26. ↑ Aliaksandr Milinkevich [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  27. ↑ Salih Mahmoud Mohamed Osman [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  28. ↑ Hu Jia [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-23] (ang.).
  29. ↑ Memorial [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  30. ↑ Guillermo Fariñas [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-14] (ang.).
  31. ↑ Mohamed Bouazizi [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  32. ↑ Asmaa Mahfouz [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-03] (ang.).
  33. ↑ Ahmed El Zuber El Senussi [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  34. ↑ Razan Zaitouneh [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-28] (ang.).
  35. ↑ Ali Ferzat [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-16] (ang.).
  36. ↑ Jafar Panahi [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-28] (ang.).
  37. ↑ Nasrin Sotoudeh [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-28] (ang.).
  38. ↑ Malala Yousafzai receives 2013 Sakharov Prize for Freedom of Thought [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-13] (ang.).
  39. ↑ Denis Mukwege [online], Sakharov Prize Network [dostęp 2017-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-07] (ang.).
  40. ↑ Parlament Europejski uhonorował blogera, który „ośmieszył islam”. tvn24.pl, 29-10-2015. [dostęp 2017-11-01]. (pol.).
  41. ↑ a b Aleksandra Gresz (AIP): Nagroda Sacharowa 2016 dla Nadii Murady Basee Tahy i Lamii Aji Baszar - byłych niewolnic ISIS. polskatimes.pl, 27 października 2016. [dostęp 2016-10-27].
  42. ↑ Wenezuelska opozycja z Nagrodą Sacharowa (www.tvn24.pl) [online], TVN24, 26 października 2017 [dostęp 2017-10-26] (pol.).
  43. ↑ Nagroda imienia Sacharowa. W tym roku odznaczono ukraińskiego reżysera Ołeha Sencowa [online], Gazeta.pl, 25 października 2018 [dostęp 2018-10-25] (pol.).
  44. ↑ Ilham Tohti laureatem Nagrody Sacharowa [online], wyborcza.pl, 24 października 2019 [dostęp 2019-11-15] (pol.).
  45. ↑ Białoruska opozycja z Nagrodą im. Sacharowa. Wyróżnienie za „obronę wolności myśli” [online], Wprost, 22 października 2020 [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  46. ↑ Demokratyczna opozycja na Białorusi - 2020, Białoruś [online], Parlament Europejski [dostęp 2020-10-29] (pol.).
  47. ↑ Alexej Nawalny bekommt Menschenrechtspreis der EU, Der Spiegel, 20 października 2021, ISSN 2195-1349 [dostęp 2021-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20] (niem.).
  48. ↑ Wyróżnienie dla narodu ukraińskiego. Przyznano ważną nagrodę [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2022-10-19] (pol.).
  49. ↑ Jina Mahsa Amini i irański ruch protestu kobiet z Nagrodą Sacharowa 2023 [online], PAP MediaRoom, 19 października 2023 [dostęp 2023-11-03] (pol.).
  50. ↑ a b Nagroda im. Sacharowa 2024. Europarlamentarzyści wskazali finalistów [online], PolskieRadio24.pl, 17 października 2024 [dostęp 2024-12-19] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Nagrody Sacharowa
XX wiek
XXI wiek
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Sacharowa&oldid=75581638”