Pałac w Nowiźnie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pałac w Nowiźnie

(niem.) Schloss Neudorf

nr rej. pałac A/4421/769/WŁ z 8.11.1980, park A/4422/832/WŁ z 18.09.1981
Pałac w Nowiźnie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Nowizna
Typ budynku	Pałac
Ukończenie budowy	XVI w.
Ważniejsze przebudowy	XIX w.
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dzierżoniów Pałac w Nowiźnie
Położenie na mapie Polski Pałac w Nowiźnie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pałac w Nowiźnie
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego Pałac w Nowiźnie
50°45′30″N 16°36′31″E/50,758333 16,608611
Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Nowiźnie (niem. Schloss Neudorf) – pałac z XVI w. w Nowiźnie, w powiecie dzierżoniowskim wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego^[1].

Właścicielami w XVII-XVIII w. była rodzina von Gellhorn. W 1870 r. majątek był własnością hr. Friedrich Wilhelm von Perposchar(inne języki) (1819 –1893). Od jego imienia pałac nazwano Wilhelmsburg^[2], marszałka dworu królewskiego w Berlinie, m.in. posła w Hadze. po nim cały majątek dziedziczy jego syn Alexander von Perponcher-Sedlnitzky (1854–1937) żonaty z hr. Różą Zofią Żeleńską de Zelonka^[3] (1867-1933)^[4] herbu Ciołek. Na szczycie spichlerza znajdują się herby Perponcher-Sedlnitzky i Ciołek^[5].

Piętrowy pałac wybudowany w XVII w., kryty dachem mansardowym z lukarnami. Po bokach głównego budynku znajdują się wysunięte do przodu alkierze: po lewej stronie kryty dachem wieżowym, natomiast po prawej stronie renesansowy szczyt alkierza skierowany do frontu kryje dach dwuspadowy. Główne wejście znajduje się w centralnie położonym ganku. Nad wejściem do ganku, we frontonie umieszczony jest kartusz z herbem rodziny von Perponcher-Sedlnitzky, właścicieli pałacu od połowy XIX w. Po bokach wieńczące fronton dwa wazony na postumentach. Na ścianie lewego alkierza, od strony frontu, znajduje się herb rodziny Gellhorn, właścicieli pałacu w XVII-XVIII w., natomiast na ścianie prawego herb Barbary von Nostitz, żony Friedricha von Schelndorf^[6] W pałacu znajduje się replika epitafium Bernharda von Schellendorff (zm. (1593) z kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowiźnie^[7] z napisem: “W roku 1593 w środę po świętach wielkanocnych pomiędzy godziną czwartą a pierwszą w nocy zasnął w Bogu szlachetny pan Bernhard von Schellendorff, pan na Nowiźnie i Mościsku a także na (tekst nieczytelny) oraz Lubowie, który w dniu sądu ostatecznego zmartwychwstanie^[8][9]. Obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzi jeszcze park z 1820.

Nowy właściciel prowadzi remont pałacu^[10].

• XVI w. Bernhard von Schelndorf (zm. 1593)
• 1602 Niclas von Schelndorf
• Friedrich von Schelndorf
• XVII w. von Czettritz
• Friedricha von Czettritz (zm. 1657)
• Ernst; Sigmund i Hans von Czettritz
• 1677 Ernst Albrecht von Czettritz auf Neudorf
• 1770 Charlotte von Gellhorn
• Christian Friedrich hr. Stolberg-Wernigerode
• XVIII w. Christian Friedrich Graf zu Stolberg-Wernigerode
• Ferdynand von Stolberg-Wernigerode
• 1890 Wilhelm i Alexander Perponcher-Sedlnitzky
• 1945 hr. von Perponcher-Sedlnitzki
• 1945-46 Armia Radziecka
• wójt
• Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska"
• 2007 obecny właściciel^[11]

• 
  Herby: von Nostitz
• 
  Schelndorf, XVI-XVII w.
• 
  von Gellhorn, XVIII w.
• 
  von Perponcher-Sedlnitzky, XIX-XX w.
• 
  Herb Ciołek XIX-XX w.

• Historia wsi i pałacu w Nowiźnie

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, Masyw Ślęży, Równina Świdnicka, Kotlina Dzierżoniowska, t. 20, pod red. Marka Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2005, ISBN 83-85773-78-9, s. 340