French
DeutschZamek w Płakowicach – Wikipedia, wolna encyklopedia
 nr rej. A/5505/274 z 11.05.1951 | |
 Widok zamku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Pałacowa 4 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje | 3 |
| Rozpoczęcie budowy | 1550 |
| Ukończenie budowy | 1563 |
| Ważniejsze przebudowy | XVIII i XIX wiek, 1998 |
| Pierwszy właściciel | Rumpold von Talkenberg |
| Kolejni właściciele | Ramfald Talkenberg, Magdalena von Schaffgotsch z domu Raussendorf, August Ludwig von Nostitz |
| Obecny właściciel | 1992 – Chrześcijański Ośrodek „Elim” Kościoła Baptystów |
Plan budynku | |
Położenie na mapie Lwówka Śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego  | |
Położenie na mapie gminy Lwówek Śląski  | |
 51°06′56,084″N 15°36′55,796″E/51,115579 15,615499 | |
Zamek w Płakowicach (niem. Schloss Plagwitz) – zabytkowy[2] zamek w Płakowicach, części Lwówka Śląskiego[3], w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lwówek Śląski.
Jedna z największych renesansowych budowli obronnych na Śląsku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy dwór obronny istniał w miejscu dzisiejszego pałacu w 1480 r.[4]. Budowę większego zamku rozpoczął w 1550 r. Ramphold Talkenberg[5] z Podskala[6][7], który projekt zlecił włoskiemu architektowi Franciszkowi Parrowi[4]. Budowa głównego budynku trwała do 1558 r., a wykończenia do 1563 r.[4]. W trakcie budowy powstała trójskrzydłowa budowla z niewielkim dziedzińcem z krużgankami[4]. Była to największa na Śląsku budowla obronna w XVI w. Na przełomie XV i XVI w. Płakowice stały się własnością rodu von Schaffgotsch, ponieważ Magdalena von Talkenberg (zm. 1605) wyszła za Caspara von Schaffgotscha (zm. 1616)[8] ze Żmigrodu (Trachenberg) i wniosła mu majątek w wianie. Magdalena był córką Rampholda i spadkobierczynią po bracie, Rampholdzie juniorze (zm. 1626), ostatnią przedstawicielką rodu Talkenberg[9]. Przebudowy dokonano dwukrotnie – w XVIII i XIX w. W XVIII w. właścicielem dóbr był Otto von Hochberg. W czasie wojen napoleońskich zamek został uszkodzony[4]. Francuzi ograbili i zniszczyli bibliotekę i cenne zbiory malarstwa[10]. Ostatnim prywatnym właścicielem był August Ludwig von Nostitz-Rieneck, od którego zamek odkupiła w 1824 r. rejencja legnicka z przeznaczeniem na szpital psychiatryczny. W trakcie przebudowy usunięto z wnętrz liczne zdobienia, kominki, kartusze i portale. Szpital funkcjonował do 1945 r. W tym czasie w placówce Niemcy dokonywali eutanazji na chorych w pobliskim pawilonie, a ciała palono w krematorium. Po 1945 r. w zamku mieściła się w pałacu jednostka wojskowa. W latach 1954–1956 zamek był jeszcze w dość dobrym stanie. W latach 1952–1959 na terenie tym znajdował się ogromny ośrodek „Dom Dziecka” w którym było około 1000 dzieci koreańskich i ponad 200 dzieci polskich przywiezionych tu w 1954 r. z całej Polski[11]. W latach 1966–1974 budynek przejmuje batalion wojsk Obrony Terytorialnej Kraju JW 22-23. Do dziś o ich obecności przypominają napisy na ścianach dziedzińca „Do ustępu” i „Dyżurny gospodarczy”. W 1967 r. zamek został częściowo odrestaurowany[4]. Po opuszczeniu przez wojsko zamek zaczął podupadać. Od 1992 r. należy do Chrześcijańskiego Ośrodka „Elim” Kościoła Baptystów i poddawany jest intensywnemu remontowi[12].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Budowla składa się z trzech dwukondygnacyjnych skrzydeł okalających wewnętrzny dziedziniec krużgankami, których arkady wsparte są na jońskich kolumnach[4]. W narożach znajdują się schody. Od czwartej strony zamknięty jest murem kurtynowym[4]. Na dziedziniec prowadzi brama wjazdowa z portalem, przed którą znajduje się kamienny most przerzucony przez fosę obronną[4]. W lewym narożniku portalu znajduje się medalion z podobizną Rampolda von Talkenberg[4]. Zachowały się także renesansowe zdobienia fasad[13].
Portal w bramie
[edytuj | edytuj kod]Bramę na dziedziniec ozdobiono portalem o wysokości sięgającej drugiego piętra. W narożnikach umieszczono medaliony przedstawiające Rampolda von Talkenberg i jego żonę. W części centralnej znajduje się podwójny fryz heraldyczny z kartuszami rodów:
- Górny rząd (od lewej) von: 1. Talckenberg 2. Hochberg 3. Raussendorff 4. Reibnitz
- Dolny rząd (od lewej) von: 1. Liebenthal (Liebdaler) 2. Rechenberg 3. Zedlitz 4. Lest[14].
-
1. von Talckenberg -
2. von Hochberg -
3. von Raussendorff -
4. von Reibnitz -
Portal z fryzem -
Front zamku -
1. von Liebdaler -
2. von Rechenberg -
3. von Zedlitz -
4. von Lest -
Dziedziniec -
.jpg)
Na portalu umieszczono następujące napisy:
- po lewej: Anno 1550 Jor habe ich Rampold von Talkenberg vom Talkenstein und Plagwitz Durch die Gnade Gottes dieses Haus zu erbauen angefangen (W roku 1550 ja Rampold von Talkenberg z Podskala i Płakowic z Łaską Bożą ten Dom zacząłem budować)
- po prawej: Derr Herr segne und behüte uns, der Herr erleuchte sein Angesicht über uns, und sey uns gnädig; – der Herr erleuchte sein Angesicht über uns, und gebeuns seinen Frieden. (Panie błogosław nas i uchowaj nas, Panie bądź miłościwy i niech Twoje oblicze czuwa nad nami i daje nam Twój pokój) (4 Mz 6, 24-26).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Płakowice – zamek renesansowy. [dostęp 2013-02-25].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Obecnie Płakowice są częścią Lwówka Śląskiego
- ↑ a b c d e f g h i j Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 302–306. ISBN 978-83-89102-63-8.
- ↑ Zamek. [dostęp 2025-01-24].
- ↑ Jego popiersie na medalionie znajduje się w lewym narożniku portalu
- ↑ Pałac w Płakowicach. Medalion Rampolda vonTalkenberg. [dostęp 2025-01-24].
- ↑ Lwówek Śląski (Löwenberg in Schlesien). [dostęp 2025-01-24].
- ↑ Roman Sękowski (1931-2023): Herbarz szlachty śląskiej : informator genealogiczno-heraldyczny.. T. T. 11 T.. 2021, s. 19.
- ↑ Lwówek Śląski i okolice – przewodnik historyczny, Mariusz Olczak, Wydawnictwo Oppidium, Warszawa 2000, ISBN 83-9123143-7.
- ↑ Pisemne świadectwo wychowanka domu dziecka w tych latach.
- ↑ Rys historyczny. [dostęp 2013-02-25].
- ↑ Marek Gaworski – „Najpiękniejsze zamki, pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego” Wydawca – Matiang (Strzelce Opolskie 2012) s. 30 ISBN 978-83-932293-6-9.
- ↑ Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 305. ISBN 978-83-89102-63-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
- Marek Gaworski, „Najpiękniejsze zamki i pałace Śląska i pogranicza polsko-czeskiego”, Matiang, Strzelce Opolskie 2012, ISBN 978-83-932293-6-9.
- Romuald Łuczyński, „Renesansowa rezydencja nad Bobrem”, SUDETY, nr 6/51/ czerwiec 2005.
- J.A. Bossowski, „Płakowicki Wawel”. Wydawnictwo „CMYK-ART”, Częstochowa 2002.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Opis zamku
- Zamek w Płakowicach
- Zamek w Płakowicach. ideatur.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-27)].
- Wirtualny spacer po Zamku w Płakowicach
