Zamek w Starej Kamienicy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zamek w Starej Kamienicy

Schloss Alt Kemnitz

nr rej. A/762/1424 z 23 września 1965 roku
Zamek od strony wschodniej (2024)
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Stara Kamienica
Typ budynku	Zamek
Ukończenie budowy	poł. XVI wieku
Zniszczono	1757
Położenie na mapie gminy Stara Kamienica Zamek w Starej Kamienicy
Położenie na mapie Polski Zamek w Starej Kamienicy
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek w Starej Kamienicy
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego Zamek w Starej Kamienicy
50°55′04″N 15°33′49″E/50,917778 15,563611
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Starej Kamienicy (niem. Schloss Alt Kemnitz) – zabytkowy^[1] zamek pochodzący z XVI wieku, położony w Starej Kamienicy, wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Stara Kamienica. Wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych pod nr. A/762/1424^[2].

Przypuszczalnie już w XI lub XII wieku w miejscu późniejszego zamku w Starej Kamienicy mógł istnieć jeden grodów broniących granicy śląsko-czeskiej lub czesko-saskiej, a początku XIII wieku mógł on zostać przekształcony w drewniano-ziemny zamek na potrzeby księcia Henryka II Pobożnego^[3]. Falsyfikat z przełomu XVI i XVII wieku wskazuje, iż został on w 1242 roku przekazany wraz z wsią kasztelanowi Siboto Scofowi, domniemanemu protoplaście rodu Schaffgotschów przez Bolesława II Rogatkę – badania wskazuję, iż rodzina Schaff dopiero w drugiej połowie XIV wieku weszła w posiadanie Starej Kamienicy^[4]. Jeszcze w tym samym wieku znajdujący się tam zamek został rozbudowany, lecz niedługo potem został on zniszczony podczas wojen husyckich^[5].

W 1550 roku Stara Kamienica stała się własnością Kaspara von Schaffgotsch. Za jego panowania w drugiej połowie XVI wieku doszło do przebudowy zamku, zyskując styl renesansowy^[3]. Wskazuje o tym inskrypcja z datą „1562” znajdująca się nad wejściem do zamku. 20 sierpnia 1616 roku doszło do pożaru zamku, w którym spłonął on doszczętnie zachowując jedynie stodoły i stajnie^[4]. Johann Ulrich Schaffgotsch szybko przystąpił do jego odbudowy^[5], którą ukończono około 1630 roku. W 1640 roku zamek zajęły wojska szwedzkie gen. Torstena Stålhandskego, dokonując w nim licznych zniszczeń, a potem odbyły go wojska niemieckie^[3][5].

W 1757 roku doszło do pożaru Starej Kamienicy, w której zniszczeniu uległ także zamek. Nie został on odbudowany i popadł w ruinę. Zamek sukcesywnie rozbierano jako źródło taniego materiału budowlanego, a wieża do końca XIX wieku była wykorzystywana na potrzeby składowania płodów rolnych^[3].

Po zakończeniu II wojny światowej ruiny zamku weszły w zarząd Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. W 2010 roku Fundacja Zamek Chudów rozpoczęła prace porządkowe przy zamku, a w 2015 roku częściową rekonstrukcję polegającą na odbudowę mostu, wieży i adaptację piwnic^[3]. Most został odbudowany w 2016 roku, a w latach 2017–2019 odbudowano około połowę piwnic oraz wieżę^[6].

Zamek w Starej Kamienicy wzniesiono z łamanego kamienia na planie zbliżonym do prostokąta o bokach 37×55 m. Został on otoczony fosą^[3].

Miał on kompozycję dwuskrzydłową z dostawioną od strony zachodniej basztą^[3]. Najbardziej reprezentacyjne było skrzydło południowe z krużgankiem od strony dziedzińca^[4]. Wjazd do niego w czasach nowożytnych odbywał się od strony wschodniej czteroprzęsłowym kamiennym mostem^[3].

Do współczesnych czasów zachowała się ruina wieży z reliktem kamieniarki okiennej, a także fundamenty budynków mieszkalnych z częściowo zasypanymi piwnicami oraz czteroprzęsłowy kamienny most. Założenie zamkowe uzupełniał park o powierzchni 6,5 ha^[3].

Zamek zachowany jest jako trwała ruina i udostępniony jest do zwiedzania^[4].

• 
  Zrekonstruowana wieża zamku (2024)
• 
  Dziedziniec zamku (2024)
• 
  Jedno z wejść do piwnic zamku (2024)