Sztab Generalny Sił Obronnych Izraela – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sztab Generalny

Sił Obronnych Izraela
המטה הכללי

Historia
Państwo	Izrael
Sformowanie	1948
Nazwa wyróżniająca	Matkal
Dowódcy
Pierwszy	Ja’akow Dori
Obecny	Herci Halewi
Działania zbrojne
wojna o niepodległość, kryzys sueski, wojna sześciodniowa, wojna na wyczerpanie, wojna Jom Kipur, wojna libańska, pierwsza intifada, intifada Al-Aksa, II wojna libańska
Organizacja
Dyslokacja	Tel Awiw
Rodzaj wojsk	Sztab Generalny
Podległość	Ministerstwo Obrony
Skład	Siły Obronne Izraela

Sztab Generalny Sił Obronnych Izraela (hebr. המטה הכללי של צה"ל; nazywany w skrócie Matkal, מטכ"ל) – centralna instytucja Sił Obronnych Izraela, utworzona w 1948.^{[potrzebny przypis]}

Na czele sztabu stoi Szef Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela podlegający bezpośrednio ministrowi obrony. W okresie pokoju głównym zadaniem sztabu jest organizowanie szkolenia wojsk i zapewnienie im warunków utrzymania wysokiego stopnia gotowości bojowej. Sztab Generalny ma swój symbol wojskowy oraz banderę^{[potrzebny przypis]}.

Początki Sztabu Generalnego sięgają powstania dowództwa żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana. Początkowo siedzibą tego sztabu był Park Abrahama w Ramat Ganie. Następnie przeniósł się do nieistniejącego już Czerwonego Domu (hebr. הבית האדום) przy plaży w Tel Awiwie. Ewakuowano mieszkańców tego domu, i ustanowiono w nim Sztab Generalny Sił Obronnych Izraela, z którego Dawid Ben Gurion wydawał rozkazy podczas wojny o niepodległość^[1].

Na początku lat 50. XX wieku Sztab Generalny przeniósł się do kampusu wojskowego w dzisiejszym osiedlu Ha-Kirja, w centrum Tel Awiwu. Od 2005 ma swoją siedzibą w nowoczesnym biurowcu Matcal Tower^{[potrzebny przypis]}.

Sztab przeznaczony jest do zapewnienia dowódcy doradztwa i pomocy oraz zapewnienia wsparcia podległym dowódcom. Sztab nie posiada władzy sam z siebie; czerpie władzę od dowódcy i sprawuje ją w jego imieniu^{[potrzebny przypis]}.

Zadaniem sztabu jest przede wszystkim sprawowanie kontroli poprzez spełnianie jej dwóch głównych funkcji: koordynowania i monitorowania. Zastosowane elementy dowodzenia i koordynacji nie mogą ograniczać swobody działania podległych dowódców. Poprzez koordynowanie rozumieć należy wsparcie dowódcy przez sztab w postaci gromadzenia, przetwarzania i przedstawiania informacji w sposób, który pomaga mu wybrać właściwy wariant działania. W związku z tym sztab odpowiedzialny jest za szczegółowe przygotowanie i doprowadzenie do wykonawców elementów dowodzenia i koordynacji działań, które zwykle zawiera się w rozkazach. W ramach drugiej i pokrywającej się (z koordynowaniem) funkcji monitorowania, sztab stwarza warunki niezbędne do terminowego podejmowania decyzji^{[potrzebny przypis]}.

Do szczegółowych zadań sztabu należy: gromadzenie informacji, ocenianie sytuacji, przewidywanie, informowanie, rekomendowanie, wydawanie zarządzeń w imieniu dowódcy, monitorowanie i koordynowanie^{[potrzebny przypis]}.

Siły Obronne Izraela nie mają instytucji naczelnego dowódcy. Jedna z Ustaw Zasadniczych, dotycząca armii z 1976 przeniosła dowództwo nad armią na rząd. Tak więc Minister Obrony Izraela – zawsze cywil, choć często emerytowany oficer – jest najwyższym dowódcą SOI i uosobieniem cywilnej kontroli nad wojskiem. Gabinet musi każdorazowo wyrażać zgodę na główne wojskowe cele i operacje. W normalnych warunkach zajmuje się tym głównie Rada Bezpieczeństwa Narodowego i to na niej spoczywa główna odpowiedzialność. Cykliczne raporty dotyczące stanu wojska podawane są do wiadomości izraelskiego parlamentu – Knesetu, a te zajmujące się sprawami funduszy armii do Rady Finansowej^{[potrzebny przypis]}.

Najwyższy rangą oficer Sił Obronnych Izraela (formalnie uznawany za głównodowodzącego), jedyny wojskowy w stopniu generała-porucznika (raw alluf), jest jednocześnie szefem Sztabu Głównego, bezpośrednio odpowiedzialnym przed Ministrem Obrony. Od 2023 funkcję tę pełni generał Herci Halewi^[2]. Sztab generalny zajmuje się „profesjonalnymi sprawami”, takimi jak organizacją, treningiem, planowaniem oraz wykonywaniem operacji wojskowych. Szef sztabu generalnego mianowany jest przez ministra obrony na okres 3 lat, która to kadencja może być skrócona lub przedłużona. Wewnątrz ministerstwa obrony najwyższy rangą oficer odpowiedzialny jest za produkcję obronną, infrastrukturę, budżet, a pomimo to minister może interweniować we wszystkie dziedziny działalności armii. Wszyscy oficerowie na stanowiskach dowódczych w Sztabie Generalnym posiadają stopnie wojskowe generała-majora (alluf)^{[potrzebny przypis]}.

Sztab Główny Sił Obronnych Izraela składa się z (podano dane osobowe z 2019):

• Dowództwo:
  • Szef Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela – generał porucznik Herci Halewi^[2]
  • Zastępca Szefa Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela – generał major Ejal Zamir^{[potrzebny przypis]}
• Dowódcy Broni:
  • Dowódca Sztabu Sił Lądowych – generał major Jo’el Strick^{[potrzebny przypis]}
  • Dowódca Sił Powietrznych – generał major Amikam Norkin^{[potrzebny przypis]}
  • Dowódca Marynarki – wiceadmirał Eli Szarwit^{[potrzebny przypis]}
• Oddziały:
  • Szef Zarządzania Operacyjnego – generał major Aharon Chaliwa^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Wywiadu – generał major Tamir Hajman^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Zarządzania Technologii i Logistyki – generał major Jicchak Turdżeman^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Dyrekcji Zasobów Ludzkich – generał major Moti Almoz^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Planowania – generał major Tomer Bar^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Zarządzania Usługami Komputerowymi – generał major Li’or Karmeli^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Zarządzania Strategii i Trzeciego Koła – generał major Tal Kalman^{[potrzebny przypis]}
• Dowództwa terytorialne:
  • Szef Dowództwa Północnego – generał major Amir Baram^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Dowództwa Centralnego – generał major Tamir Jadaj^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Dowództwa Południowego – generał major Herci Ha-Lewi^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Dowództwa Wewnętrznego – generał major Uri Gordin^{[potrzebny przypis]}
• Inne:
  • Wojskowy sekretarz premiera – generał brygadier Awi Balut^{[potrzebny przypis]}
  • Dowódca Sztabu głębokości – generał major Moni Kac^{[potrzebny przypis]}
  • Dowódca Generalny Sztabu Korpusu – generał major Moti Baruch^{[potrzebny przypis]}
  • Dowódca Korpusu Północnego i akademii wojskowych – generał major Itaj Weruw^{[potrzebny przypis]}
  • Koordynator działań rządu na terytoriach – generał major Kamil Abu Rukun^{[potrzebny przypis]}
  • Główny rzecznik wojskowy – generał major Szaron Afek^{[potrzebny przypis]}
  • Prezydent Wojskowego Sądu Apelacyjnego – generał major Fajles Doron^{[potrzebny przypis]}
  • Rzecznik prasowy armii – generał brygadier Hidaj Zilberman^{[potrzebny przypis]}
  • Doradca Finansowy szefa sztabu – generał brygadier Ariela Lazarović^{[potrzebny przypis]}
• Cywilne:
  • Dyrektor Generalny w Ministerstwie Obrony Narodowej – generał major (rez.) Amir Eszel^{[potrzebny przypis]}
  • Kontroler obrony – generał brygadier (rez.) Ejtan Dahan^{[potrzebny przypis]}
  • Szef Administracji Rozwoju Przemysłu Zbrojeniowego i Technologii – generał brygadier (rez.) Danny Gold^{[potrzebny przypis]}

Dowódca sił lądowych odpowiedzialny jest za wyszkolenie, taktykę, wyposażenie i rozwój czterech korpusów wojsk naziemnych: piechoty, sił pancernych, artylerii i jednostek inżynieryjnych. Kontrola operacyjna nad wyżej wymienionymi siłami wywodzi się od szefa sztabu, któremu podlegają dowódcy trzech obszarów strategicznych: Północnego (oddziały skierowane do obrony przeciwko ewentualnemu atakowi z terenu Syrii i Libanu), Centralnego (oddziały przeciwko Jordanii) i Południowego (skierowane przeciwko Egiptowi); dowodzą oni dywizjami i brygadami. Marynarka wojenna i siły lotnicze nie są traktowane jako całkowicie autonomiczne rodzaje sił zbrojnych, jednakże zarówno lotnictwo (Hejl ha-Awir) jak i oddziały morskie (Hejl ha-Jam) zawsze cieszyły się większą swobodą, niż jest to zapisane w jakichkolwiek dokumentach. Ich dowódcy mają status najwyższych doradców szefa sztabu. Wraz z dowódcami poszczególnych stref obrony lądowej, posiadają oni rangę dwugwiazdkowych generałów^[3].

• Szef Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela