Województwo ruskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Województwo ruskie
Palatinatus Russiae
	1434–1793
Herb	Chorągiew
	Sentencja: Nunquam quiescit
Państwo	I Rzeczpospolita
Prowincja	Małopolska
Data powstania	1434
Siedziba wojewody	Lwów
Wojewoda	zobacz: wojewodowie ruscy
Siedziba sejmiku	Sądowa Wisznia
Popis	ziemia lwowska pod Glinianami, ziemia przemyska na błoniach Medyki
Powierzchnia	55200 km²
Populacja (1770); • liczba ludności	; 1 495 000
• gęstość	18 os./km²
Podział administracyjny
Liczba powiatów	13
Liczba reprezentantów
Liczba senatorów	4
	Położenie na mapie Rzeczypospolitej;

Ten artykuł od 2024-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Województwo ruskie – województwo Korony Królestwa Polskiego, część prowincji małopolskiej, jednostka administracyjna Królestwa Polskiego (od 1569 w składzie Rzeczypospolitej Obojga Narodów) istniejąca w latach 1434–1793.

Województwo ruskie powstało na mocy przywileju króla Władysława II Jagiełły. Wszystkie województwa polsko-litewskie mają swe źródło w nadaniu w 1347 przez Kazimierza Wielkiego osobnych statutów – występujących w historiografii pod wspólną nazwą „statuty wiślicko-piotrkowskie” – dla Wielkopolski i Małopolski, a jeszcze głębsze – w rozbiciu dzielnicowym. Po unii lubelskiej Rzeczpospolita Obojga Narodów dzieliła się na województwa wchodzące w skład prowincji małopolskiej, wielkopolskiej oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Stolicą województwa był Lwów, sejmiki generalne województwa odbywały się w Sądowej Wiszni. Diecezja przemyska istniała od 1340, diecezję chełmską utworzono w 1375, w 1412 utworzono archidiecezję lwowską na miejsce istniejącej od 1367 metropolii halickiej.

Po I rozbiorze Polski województwo to (z wyjątkiem większości ziemi chełmskiej) przypadło Austrii, obejmując m.in. Lwów, Przemyśl, Rzeszów, Sanok, Jarosław, Bełz, Zamość oraz Tarnopol. Tereny te weszły w skład kraju koronnego Austrii o oficjalnej nazwie Królestwo Galicji i Lodomerii (niem. Königreich Galizien und Lodomerien). Nawiązując do tytułu Rex Galiciae et Lodomeriae, dyplomacja austriacka starała się uzasadnić prawo monarchów austriackich – jako spadkobierców korony węgierskiej – do zajętych ziem.

Granice

Województwo graniczyło od południa z Królestwem Węgierskim (komitaty Zemplén, Ung i Máramaros), od zachodu z województwem krakowskim, od północy z województwem lubelskim i województwem bełskim, a od wschodu z województwami: podolskim i wołyńskim. W skład województwa wchodziły poszczególne ziemie prowincji małopolskiej:

stolica Chełm

rody szlacheckie (magnackie): Reyowie (Rejowie), Zamoyscy, Sobiescy, Ostrogscy

stolica Halicz

stolica Lwów, starostwo grodowe, sejmik deputacki i gospodarski

stolica Przemyśl, starostwo grodowe, sejmik deputacki i gospodarski

stolica Sanok, starostwo grodowe, sejmik deputacki i gospodarski

od 7 czerwca 1734 roku przewodniczył sejmikowi Józef Kanty Ossoliński

System prawny w oparciu o prawo magdeburskie:

Osobny artykuł: Wojewodowie ruscy.

↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 214.
↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648-1772), Kraków 1889, s. 5.
↑ Ogółem obszar prowincji obejmował wg obliczeń Aleksandra Jabłonowskiego 1169,85 mil².
↑ Może chodzi o Borszowice (Ukraina), Borszewyczi
↑ Może chodzi o Brzuchowicze
↑ Może chodzi o Drozdowice (rejon gródecki) lub Drozdowice (rejon starosamborski)
↑ [1], w spisie treści poz. 10
↑ Może chodzi o Wełykosilla (obwód lwowski)
↑ Może chodzi o Wołoszynowa (Волошиново, Wołoszynowo)
↑ Może chodzi o Wołków (rejon przemyślański), (Вовків, Wowkiw)

Akta Grodzkie i Ziemskie
Lustracja województwa ruskiego, podolskiego i bełskiego 1564-1565, Warszawa (I) 2001, 289 stron. ISBN 83-7181-193-4.
Lustracje dóbr królewskich XVI-XVIII wieku. Lustracja województwa ruskiego 1661–1665. Część III ziemie halicka i chełmska. Polska Akademia Nauk – Instytut Historii, 1976;
Lustracje województw ruskiego, podolskiego i bełskiego 1564 – 1565, wyd. K. Chłapowski, H. Żytkowicz, cz. 1, Warszawa – Łódź 1992;
Lustracje województwa ruskiego 1661-1665, wyd. E. i K. Artanowscy, cz. 3, Ziemia halicka i chełmska, Warszawa 1976;
Lustracja województwa ruskiego 1661-1665, cz. 1: Ziemia przemyska i sanocka, wyd. K. Arłamowski i w. Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1970;
Aleksander Jabłonowski, Polska wieku XVI, t. VII, Ruś Czerwona, Warszawa 1901 i 1903.
Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352–1783. Karol Maleczyński, Lwów 1938