ویکی‌پدیا:مدیران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد.

میانبر: وپ:مدیر

این صفحه در یک نگاه: مدیران ویکی‌نویسانی هستند که فقط چهار دسترسی سیستمی (حذف، قطع دسترسی ویرایشی کاربر، محافظت صفحه، و ویرایش در فضای نام مدیاویکی) و دو اختیار (جمع‌بندی نظرخواهی‌ها و رفع اختلاف) بیشتر از کاربران دیگر دارند؛ در نتیجه، یک مدیر برتری‌ای در ویرایش مقاله‌ها ندارد. از مدیران انتظار می‌رود از سطح بالایی از استانداردهای رفتاری پیروی کنند و هرگز از اختیارات خود برای برتری جستن در مناقشه‌ها استفاده نکنند.

مدیران ویکی‌نویسانی هستند که دسترسی‌های فنی بیشتری برای ادارهٔ وبگاه دارند. رسم ویکی‌پدیا بر آن است که این دسترسی به کسانی که برای مدتی مشارکت‌کنندهٔ فعال و دائمی ویکی‌پدیا بوده‌اند، با قوانین ویکی‌پدیا آشنایند و آن را رعایت می‌کنند، و همچنین معتمد بین افراد دیگر هستند، اعطا شود.

در روزهای اولیهٔ ویکی‌پدیا، همهٔ کاربران مانند مدیر عمل می‌کردند و در اصل هم هنوز باید این‌گونه می‌بود. تمام کاربران، حتی اگر توانایی‌های بیشترِ مدیریتی در اختیار نداشته باشند، می‌توانند مانند یک مدیر رفتار کنند. کاربرانی که چنین رفتاری دارند، احتمال بیشتری برایشان وجود دارد که به‌عنوان نامزد مدیریت معرفی شوند و احتمال انتخاب آنها هم بیشتر است. از ابتدا اشاره شده‌است که مدیران نباید همگی از یک زیرگروه از جامعه باشند، اما باید مانند هر فرد دیگر، یک عضو جامعه باشند و تنها تفاوتشان مجهز شدن به برخی ابزارهایی است که بالقوه اگر به هر کسی داده شود می‌تواند خطرناک باشد. در عمل، استانداردهای مدیر شدن روزبه‌روز بالاتر می‌رود، اما هنوز به مدیران جدید نیاز است و هرازچندگاهی بر تعدادشان افزوده می‌شود.

جامعه از مدیران انتظار دارد تا برخی کارهای نگهداری و خانه‌داری را که نیاز به دسترسی‌های بیشتر دارند انجام دهند. در میان این کارها، مراقبت از مقاله‌های نامزد حذف و تشخیص اجماع برای نگه‌داشتن یا حذف این مقالات، نگهبانی از مقالات جدید ایجادشده و حذف سریع مقالاتی که مصداق خرابکاری هستند، و همچنین کمک به کاربران برای انجام کارهایی که به دسترسی مدیریتی نیاز دارند می‌توان اشاره کرد. از آنجایی که انتظار می‌رود مدیران کاربران باتجربه باشند، افرادی که به دنبال کمک می‌گردند برای پرسش، دریافت اطلاعات و تجویزهای گوناگون به نزد آنها می‌روند. در کل، مدیرانی که اینگونه رفتار می‌کنند نقش بی‌طرف دارند و در مسائلی که در آن به دیگران کمک می‌کنند دخالت مستقیم ندارند.

ویکی‌پدیای فارسی در حال حاضر ۳۳ مدیر دارد.

• فهرست کامل

نرم‌افزار ویکی قابلیت‌های مهم محدودشده‌ای دارد. از آن قابلیت‌های محدود، مدیران به موارد اشاره‌شده در زیر دسترسی دارند.

• ویرایش صفحهٔ اصلی، و صفحات محافظت‌شدهٔ دیگر. در مورد صفحهٔ اصلی، کاربران غیرمدیر می‌توانند پیشنهاد تغییرات خود را در بحث:صفحهٔ اصلی بیان کنند. صفحاتی هم که مورد حملات زیاد خرابکارانه یا درگیری ویرایشی واقع می‌شوند، متأسفانه نیاز به محافظت شدن پیدا می‌کنند.
• محافظت کردن یا خارج کردن صفحه‌ای از محافظت. این کار فقط در مواقع اضطراری صورت می‌گیرد.

• حذف صفحات با کمتر از ۵۰۰۰ ویرایش ^[۱]و تاریخچهٔ آنها. در برخی موارد حذف تبدیل به یک موضوع فنی می‌شود، چراکه باید صفحهٔ تغییر مسیر حذف شود تا راه برای انتقال مقاله باز شود یا اینکه صفحه‌ای که تاریخچه‌اش شکسته شده حذف شود و قسمتهای مختلف آن به هم چسبیده شوند. در بعضی موارد هم نیاز به حذف ویرایش‌های ناقض حق تکثیر از تاریخچهٔ مقاله پیدا می‌شود.
• مشاهده و احیای صفحات حذف‌شده و تاریخچهٔ آنها.
• حذف دائم تصاویر.

• مدیران می‌توانند خرابکاری‌ها را از صفحهٔ تغییرات اخیر حذف کنند.

• بستن دسترسی برای یک آدرس آی‌پی، گستره‌ای از آدرس‌های آی‌پی، یا یک یا چند حساب کاربری برای مدتی محدود یا به‌طور نامحدود.
• رفع محدودیت دسترسی اعمال‌شده طبق مورد بالا.

جهت اطلاع بیشتر دربارهٔ ضوابط محدود کردن دسترسی، به ویکی‌پدیا:قطع دسترسی بروید!

• مدیران قادر به تغییر کلمات رابط کاربری نرم‌افزار هستند. برای مثال «ویژه:همهٔ پیغام‌ها» و پیغامی که به کاربران بسته‌شده هنگام تلاش برای ویرایش صفحه نشان داده می‌شود (مدیاویکی:Blockedtext).
• مدیران می‌توانند به تغییر سی‌اس‌اس (CSS) وبگاه در مدیاویکی:Monobook.css بپردازند.

برخی کارهای دیگر هم که نیاز به دسترسی مدیریتی دارند به شرح زیر هستند:

• مشاهده و ویرایش فیلترهای خرابکاری و بستن کاربرهای خرابکار توسط بعضی از پالایه‌ها
• انتقال صفحه‌هایی که انتقال آنها قفل شده‌است.
• انتقال صفحه بدون ایجاد تغییرمسیر از نام قبلی
• انتقال صفحه‌ها به همراه زیرصفحه‌هایشان
• انتقال صفحه‌های کاربری سرشاخه (move-rootuserpages)
• انتقال پرونده‌ها
• تأثیر نپذیرفتن از قطع دسترسی خودکار پروکسی‌ها (proxyunbannable)
• تأثیر نپذیرفتن از قطع دسترسی‌های آی‌پی، خودکار یا فاصله‌ای (ipblock-exempt)
• تأثیر نپذیرفتن از محدودیت سرعت (noratelimit)
• جستجوی صفحه‌های حذف‌شده (browsearchive)
• حذف دسته‌جمعی صفحه‌ها (nuke)
• حذف صفحه‌ها (delete)
• حذف و احیای مدخل‌های خاصی از سیاهه (deletelogentry)
• حذف و احیای نسخه‌های خاصی از صفحه (deleterevision)
• دسترسی خود را باز کنند (unblockself)
• غیرفعال کردن قطع دسترسی‌های سراسری به‌طور محلی (globalblock-whitelist)
• قطع دسترسی دیگر کاربران برای ارسال رایانامه (blockemail)
• قطع دسترسی ویرایشی دیگر کاربران (block)
• مشاهدهٔ سیاههٔ خرابکاری به همراه جزئیات (abusefilter-log-detail)
• مشاهدهٔ متن حذف‌شده و تغییرات بین نسخه‌های حذف‌شده (deletedtext)
• مشاهدهٔ موارد حذف‌شده از تاریخچه، بدون دیدن متن آن‌ها (deletedhistory)
• مشاهدهٔ ویژه:Unwatchedpages برای مراقبت از صفحاتی که احتمال بروز خرابکاری در آنها بیشتر است.
• نادیده گرفتن لیست سیاه عنوان یا نام کاربری (tboverride)
• واگردانی سریع ویرایش‌های آخرین کاربری که یک صفحه را ویرایش کرده‌است (rollback)
• ویرایش صفحه‌های CSS دیگر کاربرها (editusercss)
• ویرایش صفحه‌های JS دیگر کاربرها (edituserjs)
• گذر از بررسی عبارات سردرگم‌کننده (override-antispoof)
• گشت زدن به ویرایش‌های دیگران (patrol)
• گشت زدن خودکار به ویرایش‌های خودش (autopatrol)
• می‌تواند این گروه‌ها را اضافه کند: واگردانان، گشت‌زنان،^[۲] گشت خودکار، استثناهای قطع دسترسی آی‌پی و ویکی‌بان^[۳]
• می‌تواند این گروه‌ها را حذف کند: واگردانان، گشت‌زن، گشت خودکار و استثناهای قطع دسترسی آی‌پی

در صورت کسب دسترسی، مدیران باید در به کار بردن ابزارهای جدید، مخصوصاً حذف صفحات و قطع دسترسی کاربران و آی‌پی‌ها دقت به خرج بدهند (راهنمای مدیران و راهنمای تازه‌مدیران را ببینید). مدیران جدید نیز باید قبل از به کار بردن ابزارهایشان صفحاتی که در راهنمای مدیران آمده را مطالعه کنند. لغزش‌های گاه‌به‌گاه قابل‌قبول است، اما لغزش‌های جدی یا مکرر، یا لغزش‌های توأم با تخطی از مدیر «درگیر» همیشه قابل چشم‌پوشی نیستند.

ابزارهای مدیریتی باید با تشخیص دقیق به کار روند. ممکن است مدتی طول بکشد تا مدیران جدید یاد بگیرند چه موقع استفاده از ابزار درست است، و ممکن است چند ماه طول بکشد تا درک خوبی پیدا کرد از اینکه در موقعیت‌های دشوار قطع دسترسی یا محافظت صفحات را برای چه مدتی انجام داد. قویاً به مدیران جدید توصیه می‌شود که آهسته شروع به کار کنند و در زمینه‌هایی که با آن‌ها آشنایند به کسب تجربه بپردازند، و اگر مطمئن نیستند از دیگران بپرسند.

از مدیران انتظار می‌رود با عمل به سیاست‌ها نمونه و راهبری برای دیگران باشند، و در برخوردهایشان با دیگران به شیوه‌ای احترام‌آمیز و نزاکت‌مندانه رفتار کنند. از مدیران انتظار می‌رود از سیاست‌ها پیروی کرده و وظایف خود را به بهترین نحو ممکن اجرا کنند. اشتباهات گاه به گاه کاملاً با مدیریت سازگارند؛ از مدیران انتظار نمی‌رود بی‌عیب باشند. به هر روی، اخلال ادامه‌دار یا جدی ویکی‌پدیا با جایگاه مدیریتی ناسازگار است، و تشخیص ضعیف به‌طور ادامه‌دار یا فاحش می‌تواند به پس گرفتن دسترسی مدیریتی بینجامد. مدیران باید بکوشند استانداردهای مناسب ادب و نزاکت را برای دیگر کاربران و برای یکدیگر به نمایش بگذارند.

مدیران باید در خاطر داشته باشند که همکاران متعددی دارند؛ بنابراین، هر مدیری که متوجه می‌شود هنگام رسیدگی به موضوعی نمی‌تواند به سیاست‌های دانشنامه پایبند باشد و با نزاکت بماند (حتی در خصوص کاربرانی که رفتار مشکل‌دار از خود نشان داده‌اند)، باید موضوع را به تابلوی اعلانات بیاورد یا به مدیر دیگری بسپارد تا به آن رسیدگی کند، نه اینکه با رفتار ضعیف مشکل را بدتر کند.

مدیران در مقابل اقداماتی که به وسیلهٔ ابزارهای مدیریتی انجام می‌دهند مسئول هستند، اقدامات مدیریتیِ توضیح داده نشده می‌تواند موجب تضعیف روحیهٔ دیگر کاربرانی که از چنان ابزارهایی برخوردار نیستند شود. فقط منوط به قیود نزاکت، اجتناب از حمله شخصی و فرض حسن نیت، ویرایشگران در سؤال کردن یا انتقاد از اقدامات مدیریتی آزاد هستند. از مدیران توقع می‌رود بی‌معطلی و با نزاکت به سؤالات دربارهٔ رفتارهای ایشان در ارتباط با ویکی‌پدیا و اقدامات مدیریتی‌شان پاسخ دهند و به هنگام نیاز آنها را توجیه کنند.

مدیرانی که به‌طور جدی و مکرر، به شیوه‌ای مشکل‌دار عمل کنند و اعتماد یا اطمینان جامعه را از دست داده باشند، ممکن است تحریم شوند یا دسترسی مدیریتی‌شان گرفته شود.

به‌طور کلی، کاربران نباید در موارد اختلافی که در آن درگیرند، به‌عنوان مدیر عمل کنند. دلیلش این است که مدیران درگیر ممکن است در مناقشاتی که بخشی از آن بوده‌اند یا احساسات شدیدی درباره‌اش داشته‌اند، تعارض منافع داشته باشند یا دارای آن تلقی شوند. درگیر بودن به‌طور کلی از سوی جامعه بسیار وسیع (سهل‌گیرانه) تفسیر می‌شود، مناقشات کنونی یا گذشته با یک کاربر (یا کاربران) و مناقشات در خصوص موضوعات را فارغ از ماهیت، سن، یا نتیجهٔ مناقشه در بر می‌گیرد.

نکته مهمی که باید در نظر داشت این است که مدیری که با کاربری یا نوشتاری در مقام انجام وظایف مدیریتی درگیری داشته‌است یا درگیر بودنش جزئی یا ویرایشش آشکارا جهت‌دار نیست، مدیر درگیر محسوب نمی‌شود. چنین مدیری از دخالت در مورد نوشتار، ویرایشگر یا اختلافات ویرایشی منع نمی‌شود و می‌تواند به‌عنوان مدیر یا ویرایشگر درگیر شود. این بخاطر این است که یکی از وظایف مدیران سرو کار داشتن با این موضوعات است. اخطار دادن، بحث آرام و منطقی و توضیح این اخطارها، نصیحت دیگر کاربران در مورد رعایت هنجارهای پروژه، و پیشنهادها در مورد جمله‌بندی مناسب و رویکرد مناسب مدیر را تبدیل به مدیر درگیر نمی‌کند.

در موارد کاملاً مشخص مانند خرابکاری‌های واضح، جامعه ویکی‌پدیا به شکل تاریخی از عملکرد صریح هر کدام از مدیران حمایت کرده‌است حتی اگر مدیر درگیر بوده باشد، بر این اساس که هر مدیر دیگر هم به همین نتیجه می‌رسد. هنوز هم بهترین روش این است که در مواردی که به نظر می‌آید مدیر درگیر محسوب می‌شود موضوع را به سایر مدیران ارجاع دهد.

سوءاستفاده از ابزارهای مدیریتی یک مسئله جدی محسوب می‌شود. ابزارهای مدیریتی برای کاربران مورد اعتماد به جهت تعمیر و نگهداری و سایر وظایف ارائه می‌شود و همیشه باید با تفکر مورد استفاده قرار گیرد. سوءاستفاده جدی ممکن است به تحریم یا حتی بازپس‌گیری دسترسی مدیریتی منجر شود.

موقعیت‌های رایجی که اغلب عدم استفاده از ابزارهای مدیریتی مورد انتظار است:

• تعارض منافع یا عدم بی‌طرفی: مدیران معمولاً نباید از ابزارهای خود در مسائلی که در آن درگیر هستند، استفاده کنند. (مثلاً در بحثی محتوایی که خود یک سوی بحث هستند) وپ:درگیر را مشاهده کنید.
• هنجارهای اجتماع یا سیاست‌های عمومی: هنگامی که طبق یک سیاست یا یک هنجار اجتماع روشن است که ابزار مدیریتی نباید مورد استفاده قرار گیرد، آن ابزار نباید بدون توضیحی در مورد اینکه آن موضوع مورد توجه قرار گرفته و اینکه چرا به یک استثنا (نادر) عمل شده‌است، استفاده شود.
• برگرداندن اقدام مدیران دیگر: تنها به نحوی محترمانه نسبت به مدیری که اقدامش برگردانده شده، و (معمولاً) پس از مشورت با او.
• برگرداندن یک اقدام مدیریتی که پیشتر برگردانده شده‌است: واکنش به این اقدام دخالت هیئت داوری یا برگزاری به نظرخواهی مدیریت مجدد را شامل می‌شود.

جنگ مدیریتی^[۴] یا جنگ قدرت درگیری میان دو یا چند مدیر است و هنگامی اتفاق می‌افتد که مدیران عملِ مدیریتیِ یکدیگر را واگردانی کنند. برای مثال بازکردن دسترسی یک کاربر و مجدداً قطع دسترسی او؛ احیای یک نوشتار یا پرونده و مجدداً حذف آن؛ خارج کردن از حالت محافظت یا محافظت مجدد و… عمل خنثی‌سازی شده مدیریتی را اگر می‌دانید مدیر دیگری مخالف آن است بازنگردانید.

همان‌طور که جنگ ویرایشی را غیرمفید و تفرقه‌انداز می‌دانیم، جنگ مدیریتی هم رفتار نامناسبی برای یک مدیر تلقی می‌شود.

آثار احتمالی جنگ مدیریتی عبارتند از:

• مدیران به سختی دربارهٔ بعضی مسائل گفتگو می‌کنند.
• یک مدیر وظیفهٔ خود می‌بیند که بدون مشورت، عمل مدیر دیگر را واگردانی کند.
• یک مدیر عمداً از شرکت در یک بحث دوری می‌کند و عملی را که از نظر خودش درست است انجام می‌دهد.
• انجام یک عمل مدیریتی تکرار و (توسط شخصی دیگر) واگردانی می‌شود.

اگر مایلید که مدیر شوید، باید ویکی‌پدیا:راهنمای درخواست‌های مدیر شدن را بخوانید. در صورتی که حداقل ۱۰۰۰ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌باشید^[۵] می‌توانید نامزدی خود را در ویکی‌پدیا:درخواست‌های مدیر شدن ثبت نمایید. سپس بحثی مابین کاربران ویکی‌پدیا آغاز خواهد شد تا در مورد دادن یا ندادن اختیارات مدیریتی به شما تصمیم‌گیری شود. بعد از دو هفته، دیوانسالار مشخص می‌کند که آیا اجماعی در این زمینه صورت گرفته‌است یا نه.

شما قبل از این که نامزد مدیریت شوید، می‌بایست مدتی در ویکی‌پدیا ویرایش کرده و با ویکی‌پدیا آشنایی لازم را پیدا کرده باشید. کارهای شما در ویکی‌پدیا باید برای دیگر کاربران شناخته‌شده باشد و دیگر کاربران هم باید شما را بشناسند تا بتوانند برای اعطای اختیارات مدیریتی به شما اعتماد کنند.

اگرچه استفاده از حساب‌های زاپاس در ویکی‌پدیا عموماً مجاز شمرده شده‌است، اما تنها یکی از حساب‌های یک کاربر می‌تواند ابزارهای مدیریتی را داشته باشد.

لطفاً توجه کنید که… اگر اختیارات مدیریتی به شما داده شده‌است، می‌بایست در به کار بردن آن نهایت توجه و دقت را مبذول نمایید، مخصوصاً در بستن حذف کردن صفحات و بستن آدرس‌های IP. شما می‌توانید چگونگی استفاده از اختیارات مدیریتی را در ویکی‌پدیا:راهنمای عملکرد مدیران و ویکی‌پدیا:آموزشگاه مدیران جدید فرا بگیرید. مدیران و سایر کاربران با دسترسی بیشتر از کاربران عادی، می‌بایست دارای رمز ورود طولانی و پیچیده‌ای باشند تا خطر سوءاستفاده احتمالی از رمز عبور آنها کمتر شود.

برای به‌دست آوردن اختیارات مدیریتی ویکی‌پدیا:سیاست ربات‌رانی/درخواست مجوز وجود دارد که از طریق آن ربات می‌تواند اختیارات مدیریتی داشته باشد ولی در ویکی فارسی می‌توان از طریق ویکی‌پدیا:درخواست‌های مدیر شدن اقدام کرد.

ویکی‌پدیای فارسی در حال حاضر دارای ۳۳ مدیر است. فهرست زیر بر پایهٔ فعالیت مدیران در سه ماه اخیر تنظیم می‌شود. ترتیب این فهرست بر پایه حروف الفبا تنظیم شده‌است، فهرستی دیگر نیز بر پایه تاریخ نظرخواهی مدیر شدن آنها وجود دارد.

اگر کاربری تصور می‌کند که مدیری علیه او یا کاربر دیگری به‌طور ناشایستی عمل می‌کند، می‌بایست این مسئله را با آن مدیر مطرح کند و تلاش کند موضوع را به‌صورت عادی و مدنی حل نمایند. اما اگر موضوع حل نشد، دو طرف می‌توانند برای حل مشکل به ویکی‌پدیا:حل اختلاف مراجعه کنند.

بازپس‌گیری اختیارات مدیریتی روندی است که طی آن اختیارات اضافی داده‌شده به کاربر از وی پس گرفته می‌شود.

امکان اجرایی خلع مدیران/دیوانسالاران بر پایهٔ تصمیم شخصی خود مدیر/دیوانسالار، حکم هیئت نظارت یا عدم فعالیت مدیر/دیوانسالار جاری می‌شود.

امکان فنی خلع اختیارات مدیران، برعهدهٔ دیوانسالاران است.^[۱]

اگر مدیران از اختیاراتشان سوءاستفاده کنند، می‌توان این اختیار را از آنها سلب نمود. در این‌صورت، مدیران ممکن است توسط جیمی ولز، ویکی‌بدها یا ویکی‌پدیا:هیئت داوری (در غیاب هیئت داوری هیئت نظارت) برکنار شوند.

اگر برای مدیر یا دیوانسالاری یک یا هر دو شرط زیر برقرار بود، می‌توان اختیارات مدیریتی را از وی به دلیل غیرفعال بودن واستاند.

• (۱) طی حداقل دوازده ماه هیچ ویرایش یا کنش مدیریتی‌ای نداشته باشد.
• (۲) در یک بازهٔ شصت‌ماهه کمتر از ۱۰۰ ویرایش داشته باشد.

این عمل در برخی حالات برگشت‌پذیر است و هرگز نشانهٔ بدی برای مدیر مربوط در نظر گرفته نخواهد شد. با مدیر مربوط باید در صفحهٔ بحثش و نیز (در صورت امکان) با ایمیل^[۲] دو بار قبل از خلع و بسته به موقعیت‌های بالا تماس گرفت:

• برای معیار (۱): یک ماه قبل از درخواست برای خلع و مجدداً چند روز قبل از اینکه فعل خلع عملی شود.
• برای معیار (۲): سه ماه قبل از درخواست برای خلع و مجدداً یک ماه قبل از اینکه فعل خلع عملی شود.

علاوه بر این، هر ویرایشگری که میزان مشارکتش به زیر متوسط ۵۰ ویرایش در طول ۵ سال می‌رسد باید در صفحهٔ بحثش از این موضوع مطلع شود که احتمالاً در آینده مشمول این بند خواهد شد.

عمل خلع مدیر توسط دیوانسالاران ویکی‌پدیای فارسی در تابلوی اعلانات دیوانسالاران^[۳] و خلع دیوانسالار در فراویکی انجام خواهد گرفت. خلاصه تغییر سیاههٔ دسترسی‌های کاربر باید دقیقاً مشخص کند که خلع به دلیل رویه‌ای انجام گرفته‌است، نه سوءاستفاده از دسترسی.

از زمانی که دسترسی مدیری به خاطر عدم فعالیت از وی گرفته می‌شود تا دو سال می‌تواند با بازگشت به ویکی درخواست کند که دسترسی به وی بازگردانده شود؛ اگر تنها دلیل گرفته شدن دسترسی مدیر عدم فعالیت او بوده باشد، چنین درخواستی توسط دیوانسالاران اجابت خواهد شد. پس از مهلت دوساله، کسب دوبارهٔ اختیارت مدیریتی توسط کاربر برکنارشده بنابر روال معمول (نظرخواهی) بلامانع خواهد بود.

• ویکی‌پدیا:اختیارات گروه‌های کاربری