French
DeutschAndrzej Krzeptowski I – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) Andrzej Krzeptowski I (1928) | |
| Data i miejsce urodzenia | 29 lipca 1903 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 lutego 1945 |
| Klub | |
| Wzrost | 172 cm |
Andrzej Krzeptowski (ur. 29 lipca 1903 w Zakopanem, zm. 26 lutego 1945 w Krakowie) – polski biegacz i skoczek narciarski, narciarz alpejski, dwukrotny olimpijczyk. Dziewięciokrotny mistrz Polski w narciarstwie[1].
.jpg)
Był określany przez prasę sportową jako Andrzej Krzeptowski I dla odróżnienia od swego o rok starszego brata stryjecznego Andrzeja Krzeptowskiego II[2]. Był synem Wojciecha i Ludwiny z Gąsieniców oraz stryjecznym bratem Józefa Krzeptowskiego, przewodnika tatrzańskiego i kuriera[1]. Absolwent zakopiańskiego gimnazjum. Nie ukończył studiów prawniczych, był oficerem rezerwy WP. Z zawodu był handlowcem (prowadził sklep). Był żonaty z Heleną z Bachledów (od 17 października 1927)[1].
Przebieg kariery
[edytuj | edytuj kod].jpg)
W 1921 wygrał konkurs otwierający skocznię w Jaworzynce, po skoku na 14 m[3]. W 1922 Krzeptowski zdobył swoje pierwsze tytuły mistrza kraju. Został złotym medalistą w kombinacji norweskiej i w biegu na 18 km. Zajął drugie miejsce w konkursie skoków narciarskich[4]. Rok później został mistrzem Polski w kombinacji, w slalomie i w skokach narciarskich. W konkursie w Grindelwaldzie skoczył 38 m, wyrównując rekord Polski. W 1924 znów był najlepszy w biegu na 18 km. Zdobył brąz na MP w skokach[4]. Pojechał także na Tydzień Sportów Zimowych do Chamonix, którą później uznano za I Olimpiadę Zimową. W biegu na 18 km był 28. z czasem 1:43.02,8[5]. W konkursie skoków zajął 21. pozycję (skoki 33 m i 32 m, z notą 12,459 pkt.), a w kombinacji klasycznej najwyższą, 19. lokatę z notą 9,531 pkt.[1]
W 1926 zdobył złote medale MP w kombinacji klasycznej i w skokach. W 1927 wziął udział w zawodach FIS w Cortina d’Ampezzo. Był tam 18. w skokach i 9. w kombinacji[1]. Był członkiem polskiej ekipy na igrzyska w Sankt Moritz. Uplasował się tam na 27. miejscu w konkursie skoków (lądował na 41,5 m i 46,5 m, nota wyniosła 12,604 pkt.), a kombinacji norweskiej nie ukończył wskutek złamania narty podczas biegu. Na tamtych igrzyskach był chorążym reprezentacji Polski[2]. W 1929 został mistrzem Polski w sztafecie 4 razy 10 km[1] i wicemistrzem w zjeździe, a na mistrzostwach świata w Zakopanem zajął 27. miejsce w skokach.
W 1932 wystąpił w filmie Biały ślad, w reżyserii Adama Krzeptowskiego[6].
Po zakończeniu kariery
[edytuj | edytuj kod]
W czasie okupacji przebywał w Zakopanem, gdzie aktywnie włączył się w kolaborację z Niemcami (Goralenvolk). 4 lutego 1942 z inicjatywy władz okupacyjnych powstał Komitet Góralski, którego przewodniczącym był inny kuzyn Andrzeja – Wacław Krzeptowski. Jedną z piętnastu najsilniejszych jego delegatur była zakopiańska, której przewodniczącym został Andrzej Krzeptowski[6]. Przez cały czas okupacji prowadził „Spółkę Handlową”, duży sklep żelazny, farb i artykułów technicznych[7]. Wspierał także akcje organizacji: wydawanie kenkart góralskich „G” i tworzenie Legionu Góralskiego SS[1]. Za jego sprawą zniszczono dawne, gminne archiwum zakopiańskie. Relacje o jego zachowaniu nie są jednoznaczne – jedni oskarżają go o współpracę z Niemcami, inni o potajemne pomaganie partyzantom[2]. Podobno nosił w plombie cyjanek[8]. Został skazany na śmierć wyrokiem sądu Armii Krajowej, jednak wyroku nie zdążono wykonać.
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Tuż przed zakończeniem wojny Krzeptowski zamierzał wyjechać z Zakopanego. Został jednak schwytany przez UB[8]. W 1945, po wkroczeniu na Podhale Armii Czerwonej, członkowie Komitetu Góralskiego zostali zlikwidowani, bądź wywiezieni na Syberię[1]. Rok później w Zakopanem odbył się tzw. proces Józefa Cukiera i towarzyszy. Dla potrzeb sądu (pismo nr 2170 I 45 do Sądu Karnego Specjalnego w Krakowie) wydano zaświadczenie, z którego wynika że „Andrzej Krzeptowski, lat 42, po aresztowaniu go przez NKWD i zażyciu trucizny 26 lutego 1945 został dostarczony do szpitala św. Łazarza w Krakowie z poleceniem, aby go koniecznie odratowano i utrzymano przy życiu”[1][6]. Mimo to, pacjent zmarł tego samego dnia. Okoliczności śmierci Krzeptowskiego nie są jednak do końca wyjaśnione[2]. Wiadomość o zgonie jego rodzina otrzymała dopiero w latach 50. Ireny, jego córki, nie chciano po wojnie przyjąć do szkoły. Prześladowano także jej matkę[8].
Osiągnięcia
[edytuj | edytuj kod]1924  Chamonix | – | 28. miejsce (w biegu na 18 km), 21. miejsce (w skokach), 19. (w kombinacji norweskiej) |
1928  Sankt Moritz | – | 27. miejsce (w skokach) |
Starty A. Krzeptowskiego w konkursach skoków na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Dzień | Rok | Miejscowość | Skocznia | Konkurs | Skok 1 | Skok 2 | Nota | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 21. | 4 lutego | 1924 | Chamonix | Tremplin aux Bossons | indywid. | 33,0 m | 32,0 m | 12,459 pkt | 6,502 pkt | Jacob Tullin Thams |
| 27. | 18 lutego | 1928 | Sankt Moritz | Olympiaschanze | indywid. | 41,5 m | 46,5 m | 12,604 pkt | 6,604 pkt | Alf Andersen |
Starty A. Krzeptowskiego w kombinacji na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Dzień | Rok | Miejscowość | Dyscyplina/konkurencja | Wynik | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19. | 4 lutego | 1924 | Chamonix | kombinacja norweska skoki + bieg na 18 km | 9,531 pkt. | 9,375 pkt. | Thorleif Haug |
Starty A. Krzeptowskiego w biegach na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Dzień | Rok | Miejscowość | Dyscyplina | Czas | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 28. | 2 lutego | 1924 | Chamonix | bieg na 18 km | 1:43:02,8 | 28:31,0 | Thorleif Haug |
1927  Cortina d’Ampezzo | – | 9. miejsce (w kombinacji norweskiej), 18. miejsce (w skokach), 27. miejsce (w biegu na 18 km) |
1929  Zakopane | – | 27. miejsce (w skokach) |
Sukcesy krajowe
[edytuj | edytuj kod]- mistrz Polski w kombinacji norweskiej: 1922, 1923, 1926
- mistrz Polski w skokach: 1923, 1926
- wicemistrz Polski w skokach: 1922
- brązowy medalista MP w skokach: 1924
- mistrz Polski w biegu na 18 km: 1922, 1924
- mistrz Polski w slalomie: 1923
- mistrz Polski w biegu sztafetowym 4 × 10 km: 1929
- wicemistrz Polski w zjeździe: 1929.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Polski Komitet Olimpijski: Andrzej Krzeptowski I – sylwetka w portalu www.olimpijski.pl. www.olimpijski.pl. [dostęp 2021-01-20]. (pol.).
- ↑ a b c d Ryszard Wryk: Sport olimpijski w Polsce 1919-1939. Poznań: 2006.
- ↑ Wielki poczet skoczków polskich: Aleksander Rozmus – Rekordzista z Jaworzynki. Skijumping.pl. [dostęp 2011-08-19].
- ↑ a b Wyniki Mistrzostw Polski – 1920-2002. Skijumping.pl. [dostęp 2011-08-16].
- ↑ Andrzej Krzeptowski I. olympedia.org. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
- ↑ a b c Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wydanie I, Wołowiec: Wydawnictwo "Czarne", 2017, s. 77, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-15].
- ↑ Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński, Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wydanie I, Wołowiec: Wydawnictwo "Czarne", 2017, s. 55, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-15].
- ↑ a b c Chciał dobrze, a został zaprzańcem. onet.pl. [dostęp 2011-08-16].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Polski Komitet Olimpijski: Andrzej Krzeptowski I – sylwetka w portalu www.olimpijski.pl. www.olimpijski.pl. [dostęp 2021-01-20]. (pol.).
- Andrzej Krzeptowski I. olympedia.org. [dostęp 2021-01-20]. (ang.).
