Jerzy I Branković – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jerzy I Branković

Ђурађ Бранковић

despota Serbii
Okres	od 1427 do 1456
Poprzednik	Stefan IV Lazarević
Następca	Łazarz II Branković
Dane biograficzne
Dynastia	Brankowicze
Data urodzenia	ok. 1375
Data śmierci	1456
Ojciec	Vuk Branković
Matka	Mara
Żona	Irena Kantakuzena
Dzieci	Łazarz II Branković Stefan V Ślepy Grgur Vuković Katarzyna Branković

Đurađ Branković, spolszczany jako Jerzy I Branković (ur. ok. 1375, zm. 1456) – władca (despota) Serbii w latach 1427–1456.

Był następcą Stefana IV Lazarevicia. Despota Djuradj Branković próbował uwolnić Serbię spod tureckiej zwierzchności. W celu uzyskania pomocy przeciw Turkom, sprzymierzył się z Zygmuntem Luksemburskim i wydał Węgrom potężną twierdzę naddunajską – Belgrad. Jednakże w 1428 osmańscy begowie z Albanii i Bułgarii zniszczyli południową Serbię i zajęli na stałe kilka miast i twierdz, a wśród nich Nisz i naddunajski Gołubiec. Odwetowa wyprawa Jerzego Brankovicia, wspieranego przez wojska węgierskie wśród których był również oddział rycerstwa z Korony Królestwa Polskiego, została pod Gołubcem rozbita przez Turków. Zginął wówczas rycerz polski Zawisza Czarny. Władca serbski został wasalem sułtana oraz musiał płacić Turkom trybut w wysokości 50 000 dukatów rocznie i dostarczać posiłki w sile 2000 konnych, dowodzonych przez jednego z synów Djuradja Brankovicia. W 1435 despota Djuradj oddał swą 16-letnią córkę, księżniczkę Marę do haremu sułtańskiego jako żonę Murada II. Turcy w 1439 r. ponownie najechali Serbię. Ich celem było zdobycie Semendrii, niedawno zbudowanej według wzorów bizantyńskich twierdzy nad Dunajem – stolicy państwa despoty Djuradja Brankovicia. Po trzech miesiącach oblężenia Semendria poddała się. Jerzy Branković z synem, księciem Lazarem uciekli na Węgry. Dwaj inni synowie Dj. Brankovicia, książęta Grgur i Stefan, wzięci zostali do niewoli, przewiezieni do Anatolii i oślepieni. Ostatnim aktem podboju Serbii było zajęcie w 1441 miasta Novo Brdo na południu Serbii, w rejonie którego znajdowały się liczne kopalnie srebra.

Despota Djuradj posiadał liczne posiadłości na Węgrzech. Był spokrewniony z hrabiami Cylei. W okresie wojny domowej (1440–1443) pomiędzy Habsburgami a królem Polski, Węgier, Chorwacji Władysławem III opowiedział się po stronie królowej – wdowy Elżbiety tj. przeciw Władysławowi III. Zabiegając o powrót do Serbii despota Djuradj Branković próbował nawet porozumienia z Turkami, choć bezskutecznie. To spowodowało decyzję o konfiskacie rozległych dóbr tego przywódcy serbskiego na Węgrzech. Zostały one podzielone między zwolenników króla Władysława. Jednak niebawem Jerzy Branković przeszedł na stronę Władysława, odzyskując większość swych dóbr węgierskich i służył królowi Węgier radą jako człowiek doświadczony w sprawach tureckich i bałkańskich. W wyniku zwycięskiej wyprawy w 1443 r. sytuacja despoty na uchodźstwie uległa zmianie. Na mocy Pokoju w Segedynie w sierpniu 1444 odzyskał władzę w Serbii. W okresie wyprawy warneńskiej zachował neutralność wobec swych dawnych węgierskich sojuszników pozostając lojalny jako lennik sułtana.

• Franz Babinger, Z dziejów imperium Osmanów. Sułtan Mehmed Zdobywca i jego czasy, przeł. T. Zabłudowski, Warszawa 1977.
• Stanisław Bylina, Pamiętniki Janczara o serbskich władcach i ich dziejach, „Pamiętnik Słowiański” 21 (1971), s. 351-360.
• Edward Potkowski, Warna 1444, Warszawa 1990.
• Momčilo Spremić, Despota serbski Jerzy Branković i bitwa pod Warną 1444 roku [w:] Warna 1444. Rzeczywistość i tradycja, "Balcanica Posnaniensia" 8 (1997), s. 39-50.
• Wincenty Swoboda, Warna 1444, Kraków 1994.
• Świat chrześcijański i Turcy Osmańscy w dobie bitwy pod Warną, pod. red. Danuty Quirini - Popławskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Prace historyczne, z. 119, Kraków 1995.
• Piotr Wróbel, Krzyż i Półksiężyc. Zachodnie Bałkany wobec Turcji w latach 1444-1463, Kraków 2000.
• https://archive.is/20150827215208/http://genealogia.grocholski.pl/gd/osoba.php?id=004080