Oslo – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: inne znaczenia.

Oslo

Panorama Oslo Pałac królewski, Twierdza Akershus wyspa Geitholmen, Stortinget Opera
Herb Flaga
Dewiza: (łac.) Unanimiter et constanter (Zjednoczony i stały)
Państwo	Norwegia
Region	Østlandet
Okręg	gmina na prawach okręgu
Data założenia	około 1048
Zarządzający	Anne Lindboe
Powierzchnia	454,12 km²
Wysokość	1-629 m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	709 037 1626,39 os./km²
Nr kierunkowy	(+47) 22
Kod pocztowy	0001 – 0400
Tablice rejestracyjne	od DA do FZ
Podział miasta	15 dzielnic
Położenie na mapie Norwegii Oslo
Położenie na mapie Oslo Oslo
59°54′46,79″N 10°44′16,79″E/59,912997 10,737997
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Oslo (wym. norw. [ˈuʂˈlu], [ˈusˈlu], 1624–1877 Christiania, 1877–1924 Kristiania) – stolica i największe miasto Norwegii, gmina na prawach okręgu oraz siedziba władz sąsiedniego okręgu Viken. Oslo jest położone na południowym wschodzie kraju, w środkowej części regionu Østlandet, u ujścia rzek Lysaker, Aker, Alna i Gjersjø oraz kilku mniejszych cieków do zatoki Oslofjorden. Miasto Oslo liczy w swoich granicach administracyjnych 709 037 mieszkańców (2023)^[1], podczas gdy obszar zurbanizowany (tettsted) Oslo, obejmujący także tereny sąsiednich gmin, 942 084 mieszkańców (2014). Miasto zajmuje powierzchnię 454,12 km², a obszar zurbanizowany — 266,16 km²

Oslo jest wzmiankowane w Heimskringli, według której zostało założone w 1048 przez Haralda III Surowego. Siedzibą królów norweskich stało się w 1299 roku. Silnie dotknięte najpierw przez wybuch epidemii czarnej śmierci w 1350, a następnie przez wielki pożar w 1352, miasto i cały kraj uległy stopniowej marginalizacji po wejściu w 1380 w unię personalną i późniejszej aneksji Norwegii przez Danię w 1536 roku. Po pożarze w 1624 miasto zostało lokowane ponownie pod nazwą Christiania przez Chrystiana IV. Przejściowo opanowane przez Szwedów w czasie III wojny północnej. W XIX wieku weszło w okres prosperity, stając się największym miastem Norwegii, a w 1905 roku potwierdzając swój stołeczny status w ramach niepodległego królestwa. W 2011 roku centrum miasta było jednym z celów ataku terrorystycznego, w którym zginęło osiem osób, a ponad dwieście zostało rannych.

Aglomeracja Oslo skupia ponad ¼ całej populacji Norwegii, a samo miasto jest najważniejszym ośrodkiem gospodarczym, naukowym, administracyjnym i kulturalnym kraju. Zostało sklasyfikowane jako metropolia globalna klasy beta. Stanowi ważny węzeł w komunikacji drogowej, kolejowej, morskiej i lotniczej.

W języku polskim nazwa miasta Oslo jest nieodmienna^[2].

Za datę założenia Oslo zwykło się uznawać, na podstawie Sagi królewskiej Snorriego Sturlusona, rok 1048, zaś za założyciela – króla Haralda III Surowego (Haralda Hardråde). Jednak najnowsze odkrycia archeologiczne^[jakie?] wykazały, że miasto zostało założone przed rokiem 1000, dlatego tę właśnie datę uznaje się za oficjalny rok założenia Oslo. Pierwotnie miasto leżało u ujścia rzeki Alna. Istnieją różne hipotezy co do znaczenia nazwy miasta – jedne z nich tłumaczą je jako „równinę u podnóża zbocza” lub „równinę bogów”. Patronem Oslo widniejącym w jego herbie, jest św. Hallvard, który – jak głosi legenda – poświęcił w 1043 swoje życie w obronie kobiety niesłusznie oskarżonej o kradzież.

Od XI wieku mieściło się w Oslo biskupstwo katolickie, zaś około 1300 roku Haakon V Długonogi (Håkon V Magnusson) wybudował na zachód od pierwotnej osady Oslo fortecę Akershus, którą wybrał na swoją siedzibę. W 1384 ludność Oslo została zdziesiątkowana przez dżumę. Osłabiona tym Norwegia zawarła wraz z Danią i Szwecją w 1397 roku unię kalmarską, w wyniku której Norwegia na ponad 400 lat stała się uzależniona od Danii. W czasie unii Oslo utraciło status stolicy i podupadło ekonomicznie. Na losy Oslo duży wpływ miała również Reformacja 1537, która doprowadziła do separacji od Kościoła katolickiego i powstania Narodowego Kościoła Protestanckiego.

W 1624 stara osada Oslo padła ofiarą ogromnego pożaru, jakoby wznieconego specjalnie przez cztery czarownice. Król Danii i Norwegii, Chrystian IV Oldenburg, postanowił odbudować miasto, lecz nie tam, gdzie do tej pory leżało, ale w pobliżu murów Twierdzy Akershus. W ten sposób powstało nowe renesansowe, zbudowane na planie kwadratu miasto, noszące zresztą również nowe imię – Christiania (w latach 1877–1925 nazwę tę zapisywano jako Kristiania).

W chwili rozwiązania unii z Danią (1814) miasto odzyskało status stolicy Norwegii. Pomimo zawarcia nowej unii, tym razem ze Szwecją, zachowało ten status. W czasach unii miasto przeżyło rozkwit – w XIX wieku powstało tu wiele siedzib nowych instytucji m.in. pałac królewski, uniwersytet, parlament Stortinget, Teatr Narodowy, bank norweski, giełda.

W 1905 roku unia ze Szwecją została rozwiązana, a Norwegia stała się w pełni niepodległym państwem. W 1925 roku przywrócono stolicy uświęcone tradycją miano Oslo.

Oslo organizowało w 1952 roku Zimowe Igrzyska Olimpijskie. W Oslo czterokrotnie odbyły się mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym (w roku 1930, 1966, 1982 oraz w 2011). W maju 2010 roku Oslo było gospodarzem Konkursu Piosenki Eurowizji 2010.

Zamek i forteca Akershus (Akershus festning)

Założony w końcu XIII wieku kompleks fortyfikacji obronnych, usytuowanych bezpośrednio nad Fiordem Oslo (Oslofjord). Twierdza jest dostępna dla zwiedzających przez cały rok (wstęp bezpłatny). Na terenie fortecy znajduje się zamek i kilka muzeów związanych z obronnością.

Pałac królewski (Det kongelige slottet)

Rezydencja królewska wybudowana w latach 1824–1848, obecnie siedziba króla Haralda V, dostępna dla zwiedzających jedynie przez kilka tygodni w okresie letnim (wstęp płatny, na zwiedzanie należy umawiać się z wyprzedzeniem). Atrakcją jest odbywająca się codziennie o godz. 13.30 honorowa zmiana warty straży królewskiej.

Frammuseet – muzeum statku polarnego Fram

W muzeum prezentowany jest statek polarny Fram wraz z oryginalnym wyposażeniem z przełomu XIX wiek i XX wieku. Wokół niego ekspozycje poświęcone wyprawom polarnym i podróżnikom – Fridtjofowi Nansenowi, Ottonowi Sverdrupowi oraz Roaldowi Amundsenowi. W drugim gmachu prezentowany jest statek polarny „Gjøa” – pierwszy statek, który przepłynął przez Przejście Północno-Zachodnie w latach 1903–1906.

Skocznia narciarska Holmenkollbakken i Muzeum Narciarstwa (Skimuseet)

Miejsce Igrzysk Olimpijskich 1952, jedna ze skoczni, na których odbywają się zawody Pucharu Świata w skokach narciarskich. W budynku skoczni znajduje się Muzeum Narciarstwa, w którym obejrzeć można eksponaty pokazujące rozwój sportów zimowych. Można także wjechać windą na wieżę skoczni.

Muzeum Henryka Ibsena (Ibsen Museet)

W mieszkaniu Ibsena, w którym mieszkał on od 1895 roku aż do swojej śmierci w roku 1906, urządzono ekspozycję związaną z pisarzem.

Muzeum Kon-Tiki

Położone na półwyspie Bygdøy muzeum prezentuje eksponaty związane z wyprawami Thora Heyerdahla – tratwę Kon-Tiki, papirusową łódź Ra II, eksponaty z Wyspy Wielkanocnej, Peru i Polinezji.

Muzeum Muncha

Muzeum posiadające największą na świecie kolekcję prac tego malarza, które zapisał on w testamencie miastu Oslo. W zbiorach znajduje się ok. 1100 obrazów olejnych, 3000 rysunków, 18 000 grafik. Muzeum nie posiada stałej ekspozycji, jedynie wystawy czasowe prezentujące Muncha w kontekście europejskim.

Galeria Narodowa (Nasjonalgalleriet)

Zawiera najbogatsze w Norwegii zbiory sztuki norweskiej, a także skandynawskiej i europejskiej, m.in. prace Edvarda Muncha, Johana Dahla, Christiana Krohga i wielu innych.

Centrum Pokojowe Nobla (Nobels Fredssenter)

Centrum poprzez tradycyjne i multimedialne ekspozycje prezentuje tematy związane z wojną, pokojem i rozwiązywaniem konfliktów oraz Pokojową Nagrodą Nobla.

Norweskie Muzeum Ludowe / Skansen (Norsk Folkemuseum)

Położone na półwyspie Bygdøy muzeum i skansen prezentują kulturę ludową Norwegii. W skansenie zobaczyć można 155 budynków z różnych regionów, m.in. słynny kościół drewniany Gol stavkirke. Otwarte przez cały rok, ale znacznie bardziej atrakcyjne latem, kiedy poprzez różne prezentacje zapoznać się można z codziennym życiem dawnej Norwegii.

Ratusz (Oslo Rådhus)

Oddana do użytku w 1950 siedziba władz miejskich Oslo. W auli ratusza odbywa się corocznie uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla. W sezonie letnim możliwe jest zwiedzanie jednej z wież ratusza.

Stortinget

Budynek parlamentu norweskiego wzniesiony w 1866. Latem dostępny dla zwiedzających codziennie, poza sezonem – w soboty (wstęp bezpłatny).

Park Vigelanda (Vigelandslegget)

Jedna z najpopularniejszych atrakcji Oslo, zwiedzana corocznie przez ok. milion turystów. Kompleks parkowy z rzeźbami Gustava Vigelanda – ponad 200 figur z brązu i granitu. Czynny przez cały rok (wstęp wolny).

Muzeum Vigelanda (Vigeland-museet)

W budynku muzeum, wzniesionym w latach 20. XX wieku, mieściło się pierwotnie atelier rzeźbiarza i jego mieszkanie. Obecnie obejrzeć tam można odlewy jego prac i mniejsze rzeźby.

Muzeum Łodzi Wikingów (Vikingskipshuset)

Położone na półwyspie Bygdøy muzeum prezentuje najlepiej na świecie zachowane łodzie wikingów, zbudowane ponad 1100 lat temu, a odnalezione w czasie prac archeologicznych. Dodatkowo zobaczyć można eksponaty znalezione w kurhanach.

Biblioteka Miejska w Oslo (Deichman)

Najstarsza i największa biblioteka publiczna w Norwegii.

Huk i Paradisbukta

Położone blisko centrum miasta tereny rekreacyjne oraz plaże na półwyspie Bygdøy.

Wyspy położone na Oslofjordzie

Nakholmen, Lindøya, Hovedøya, Bleikøya, Gressholmen i Rambergøya. Dociera do nich z centrum miasta tramwaj wodny.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Oslo.

Oslo jest miastem o szczególnym znaczeniu dla sportów zimowych.

• W dzielnicy Holmenkollen odbywa się wiele imprez pucharowych czy mistrzostwa w różnych dyscyplinach. Odbywały się też tutaj Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1952.
• Najbardziej znanym klubem z miasta jest Vålerenga Oslo, posiadające sekcje:
  • Vålerenga Oslo – hokejowa;
  • Vålerenga Fotball – piłkarska;
• Lyn Fotball – klub piłkarski;
• Skeid Fotball – klub piłkarski;
• Ullevaal Stadion – stadion klubów Vålerenga, Lyn i Skeid;
• IK Tjalve – klub lekkoatletyczny;
• SK Vidar – klub lekkoatletyczny;
• Valle Hovin – hala sportowa.

Oszacowano, że 26% z około 152 000 rdzennych mieszkańców Oslo to imigranci. W 2009 roku region Oslo liczył 1 400 000 mieszkańców, z czego 876 391 to mieszkańcy przyległej aglomeracji. Liczba mieszkańców obecnie wzrasta w rekordowym tempie ponad 2% rocznie, czyniąc go jednym z najszybciej rosnących miast w Europie.

 Osobny artykuł: Lista dzielnic Oslo.

Oslo dzieli się na 15 dzielnic:

• Alna
• Bjerke
• Frogner
• Gamle Oslo
• Grorud
• Grünerløkka
• Nordre Aker
• Nordstrand
• Østensjø
• Sagene
• Søndre Nordstrand
• St. Hanshaugen
• Stovner
• Ulllern
• Vestre Aker

• Wenche Foss – aktorka
• Anneke von der Lippe – aktorka
• Jo Nesbø – pisarz
• Frid Ingulstad – pisarka
• Lars Rønningen – zapaśnik
• Halvor Egner Granerud – skoczek narciarski
• Espen Bredesen – skoczek narciarski

• metro w Oslo
• tramwaje w Oslo
• porozumienia z Oslo
• synagoga w Oslo
• Holmenkollbakken
• kolej aglomeracyjna w Oslo
• Cmentarz Chrystusa Zbawiciela w Oslo

• Oficjalna strona miasta Oslo (norw.)
• Serwis informacyjny dla Polonii w Oslo