2 Pułk Piechoty Liniowej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy 2 Pułku Piechoty Liniowej Królestwa Kongresowego. Zobacz też: 2 Pułk Piechoty.

2 Pułk Piechoty Liniowej

Orzełek z kaszkietu oficera 2 pułku piechoty
Historia
Państwo	Królestwo Polskie
Sformowanie	1815
Rozformowanie	1831
Tradycje
Kontynuacja	2 Pułk Zmechanizowany
Dowódcy
Pierwszy	płk Stefan Koszarski
Obecny	płk Władysław Płonczyński
Działania zbrojne
powstanie listopadowe
Organizacja
Dyslokacja	sandomierskie[1][2]: sztab - Końskie 1 batalion - Końskie 2 batalion - Opoczno kompanie wyborcze - koszary na Pociejowie
Podległość	1 DP (1815 – 1830) 1 DP (I – X 1831)

2 Pułk Piechoty Liniowej – pułk piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Poznaniu^[3].

Pułk sformowany w 1815^[1]. 2 pułk piechoty liniowej wraz z 6 ppl tworzył 2 Brygadę 1 Dywizji Piechoty^[4]. W okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi^[a]. Stan kompanii wynosił 4–6 oficerów, 14–16 podoficerów i 184 szeregowych. Stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54–55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664–1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych^[b]. W sumie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. Pierwsze dwie kompanie pułku były kompaniami wyborczymi^[c], czyli grenadierską i woltyżerską, pozostałe centralnymi zwane fizylierskimi, czyli strzeleckimi^[6]. W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię woltyżerską^[5]. Wchodził w struktury 1 Dywizji Piechoty^[7].

Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład zreorganizowanej 1 Dywizji Piechoty^[8]. 26 kwietnia 1831 przeprowadzono kolejną reorganizację piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk pozostał w 2 Brygadzie 1 Dywizji Piechoty^[9].

5 października 1831 2 pułk piechoty liniowej przeszedł granicę pruską pod Grudziądzem i został internowany^[10].

Tradycje 2 pułku piechoty liniowej w III Rzeczypospolitej kontynuował 2 Giżycki pułk zmechanizowany^[4].

Pułkiem dowodzili^[1]:

• płk Stefan Koszarski (20 stycznia 1815 do roku 1818),
• płk Kazimierz Słupecki (do 27 grudnia 1830),
• ppłk Jan Hiż (zastrzelił się 25 stycznia 1831),
• ppłk Władysław Płonczyński (dowodził od 21 stycznia, poległ w bitwie pod Grochowem 24 lutego),
• mjr Karol Żywult (tymczasowo dowodził do 25 lutego 1831),
• ppłk Stanisław Rychłowski (płk dowodził do 28 lipca 1831),
• ppłk Antoni Gałczyński (1 sierpnia 1831),
• ppłk Zalewski (październik 1831)^[11][12].

W pułku służbę pełnił i jako żołnierz walczył w powstaniu listopadowym burzyciel chłopów Kazimierz Deczyński, w 1831 awansowany do stopnia podporucznika^[13].

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego. Stacjonujące w Warszawie kompanie wyborcze wzięły udział w walkach Nocy Listopadowej 29 listopada 1830 roku. W grudniu zreorganizowany pułk skoncentrował się w rejonie Warszawy. W lutym walczył pod Wiśniewem i Wawrem. Następnie osłaniał prawe skrzydło obrony stolicy w bitwie pod Białołęką i pod Grochowem. Podczas wiosennej ofensywy wzdłuż szosy brzeskiej walczył ponownie pod Wawrem, a podczas wyprawy w Lubelskie pod Wronowem. W wyprawie na gwardię rosyjską potykał się pod Długosiodłem, Rutkami i Tykocinem. W maju walczył pod Ostrołęką, w czerwcu pod Paprotnią, a we wrześniu bronił Warszawy. Tu zakończył swój szlak bojowy^[14].

Po wycofaniu się armii powstańczej do województwa płockiego - przeszedł ostatecznie 5 października granicę pruską pod Grudziądzem^[10].

Bitwy i potyczki^[1]:

• Warszawa (29 listopada 1830)
• Wiśniewo (12 lutego 1831)
• Wawer (19 lutego i 31 marca 1831)
• Białołęka (24 lutego 1831)
• Grochów (25 lutego 1831)
• Wronów (17 kwietnia 1831)
• Kazimierz nad Wisłą (18 kwietnia 1831)
• Długosiodło (16 maja 1831)
• Kołomyka–Rutki (20 maja 1831)
• Tykocin (21 maja 1831)
• Ostrołęka (26 maja 1831)
• Paprotnia (15 czerwca 1831)
• Warszawa (6 i 7 września 1831)
• Bronisze (17 października 1831)

W 1831, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 38 złotych i 64 srebrne krzyże Orderu Virtuti Militari^[1].

Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły karabiny skałkowe. Pierwotnie było to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), później zastąpione rosyjskimi z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Poza karabinami piechurzy posiadali bagnety i tasaki (pałasze piechoty). Wyposażenie uzupełniała łopatka saperska, ładownica na 40 naboi oraz pochwa na bagnet.

Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki i sukiennych, białych spodni. Naramiennik biały, numer dywizji (1) czerwony^[15]. Używano czapek czwórgraniastych. Po reformie w roku 1826 wprowadzono pantalony zapinane na guziki. Czapki czwórgraniaste zastąpiono kaszkietami z czarnymi daszkami i białymi sznurami. Na kaszkiecie znajdowała się blacha z orłem, numer pułku oraz ozdobny pompon.

Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą^[16].

Pola między ramionami krzyża – obie części białe, a w rogach płata królewskie inicjały: A I, później M I z koroną, otoczone wieńcami laurowymi^[16].

• Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966. Brak numerów stron w książce
• Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Stanisław Wyrzycki: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. 2 pułk piechoty Legionów. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1992. ISBN 83-85621-05-9.
• Kazimierz Deczyński: Pamiętnik chłopa-nauczyciela. 1949.
• Władysław Lewandowski: Uczestnicy powstania listopadowego opowiadają. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1959.
• Jerzy Jędrzejewicz: Zwycięstwo pokonanych: opowieść o Stanisławie Worcellu. Warszawa: Wydawnictwo Pax, 1974.