Daniel Day-Lewis – Wikipedia, wolna encyklopedia

Daniel Day-Lewis

Daniel Day-Lewis, 2013
Imię i nazwisko	Daniel Michael Blake Day-Lewis
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1957 Londyn
Zawód	aktor
Współmałżonek	Rebecca Miller (od 1996)
Lata aktywności	1971–2017
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Sir Daniel Michael Blake Day-Lewis (ur. 29 kwietnia 1957 w Londynie) – brytyjski aktor filmowy i teatralny. Posiada irlandzkie obywatelstwo.

Zdobywca trzech Oscarów za najlepsze role pierwszoplanowe w filmach: Moja lewa stopa (1989), Aż poleje się krew (2007) i Lincoln (2012), łącznie był nominowany do nagrody sześć razy. W listopadzie 2012 został okrzyknięty „największym aktorem świata” przez amerykański tygodnik „Time”^[1]. W czerwcu 2017 poinformował o zakończeniu kariery aktorskiej^[2]. W 2024 roku powrócił do aktorstwa, by zagrać w filmie Anemone w reżyserii jego syna Ronana^[2].

Urodził się w Greenwich w Londynie jako syn irlandzkiego poety Cecila Day-Lewisa i pochodzącej z żydowskiej rodziny aktorki Jill Balcon. Dorastał ze starszą siostrą Lydią Tamasin (ur. 1953). Kiedy miał dwa lata, przeprowadził się z rodziną do Croom's Hill w Greenwich.

Po ukończeniu szkoły średniej Bedales School w Hampshire i Sevenoaks School w hrabstwie Kent studiował aktorstwo w Bristol Old Vic Theatre School w Bristol.

Kiedy miał 14 lat, zadebiutował na kinowym ekranie rolą w dramacie Johna Schlesingera Ta przeklęta niedziela (1971) u boku Glendy Jackson. Występował na scenie Bristol Old Vic i Royal Shakespeare Company. Po gościnnym występie w roli DJ-a w serialu BBC Mały nakład (Shoestring, 1980) znalazł się w obsadzie biograficznego dramatu Richarda Attenborough Gandhi (1982) z Benem Kingsleyem i Candice Bergen. Później wystąpił w przygodowym dramacie historycznym Bunt na Bounty (1984) u boku Mela Gibsona i Anthony’ego Hopkinsa, komediodramacie Stephena Frearsa Moja piękna pralnia (1985) oraz melodramacie Jamesa Ivory Pokój z widokiem (1985) z Heleną Bonham Carter i Julianem Sandsem.

Za rolę Christy’ego Browna, uznanego artysty malarza zmagającego się z porażeniem mózgowym, urodzonego niemal całkowicie sparaliżowanego, a przez większą część dzieciństwa uważanego za niedorozwiniętego umysłowo w biograficznym filmie Jima Sheridana Moja lewa stopa (1989) został uhonorowany nagrodą Oscara i Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA).

Uchodził za perfekcjonistę. Przed nagrywaniem scen przesłuchania Gerry’ego Conlona, drobnego złodziejaszka z Belfastu niewinnie skazanego za udział w zamachu terrorystycznym, w opartym na faktach dramacie Jima Sheridana W imię ojca (1993) spędził trzy doby w zamkniętej celi więziennej – bez snu, gdyż strażnicy co dziesięć minut uderzali o kraty blaszanymi kubkami. Ta kreacja przyniosła mu nominację do Oscara. Przed realizacją filmu Bokser (1997) przeszedł kilkumiesięczny trening bokserski. Przygotowując się do roli bezlitosnego przywódcy grupy Amerykanów – Billa „Rzeźnika” Poole’a w dramacie gangsterskim Gangi Nowego Jorku (2002), nosił stroje z epoki także poza planem. Za rolę w tym filmie zdobył kolejną nominację do Oscara.

Drugiego Oscara w karierze przyniosła mu rola wydobywcy cennego surowca w Kalifornii w dramacie Paula Thomasa Andersona Aż poleje się krew (2007). Trzecią statuetkę Oscara otrzymał za rolę prezydenta Stanów Zjednoczonych Abrahama Lincolna w filmie Stevena Spielberga Lincoln (2012).

W grudniu 2017 roku pojawił się w głównej roli w filmie Nić widmo (Phantom Thread), także w reżyserii Andersona, za którą został ponownie nominowany do Oscara. Wcześniej jednak, w czerwcu tego samego roku, ogłosił koniec kariery aktorskiej, nie zdradzając tego przyczyn^[2].

W październiku 2024 Deadline Hollywood poinformował, że Day-Lewis wraca do aktorstwa. Ma się pojawić w filmie Anemone, którego reżyserem jest jego syn Ronan, a scenariusz napisali oni wspólnie^[2].

W latach 1989–1994 był związany z Isabelle Adjani, z którą ma syna Gabriela-Kane’a (ur. 9 kwietnia 1995)^[3]. 13 listopada 1996 roku poślubił Rebeccę Miller. Mają dwóch synów – Ronana Cala (ur. 14 czerwca 1998) i Cashela Blake’a (ur. 2002).

• 1971: Ta przeklęta niedziela (Sunday Bloody Sunday) jako Łobuz (niewymieniony w czołówce)
• 1981: Thank You, P.G. Wodehouse jako Smith
• 1981: Artemis 81 jako Student w bibliotece
• 1982: Jak daleko stąd do Babilonu? (How Many Miles to Babylon?) jako Alex
• 1982: Gandhi jako Colin
• 1984: Bunt na Bounty (The Bounty) jako Fryer
• 1985: My Brother Jonathan jako Jonathan Dakers
• 1985: Pokój z widokiem (A Room with a View) jako Cecil Vyse
• 1985: Moja piękna pralnia (My Beautiful Laundrette) jako Johnny
• 1986: The Insurance Man jako Franz Kafka
• 1986: Nanou jako Max
• 1988: Nieznośna lekkość bytu (The Unbearable Lightness of Being) jako Tomasz
• 1988: Anglik w Nowym Jorku (Stars and Bars) jako Henderson Dores
• 1989: Moja lewa stopa (My Left Foot: The Story of Christy Brown) jako Christy Brown
• 1989: Uśmiech New Jersey (Eversmile, New Jersey) jako dr Fergus O’Connell
• 1992: Ostatni Mohikanin (The Last of the Mohicans) jako Sokole Oko (Nathaniel Poe)
• 1993: Wiek niewinności (The Age of Innocence) jako Newland Archer
• 1993: W imię ojca (In the Name of the Father) jako Gerry Conlon
• 1996: Czarownice z Salem (The Crucible) jako John Proctor
• 1997: Bokser (The Boxer) jako Danny Flynn
• 2002: Gangi Nowego Jorku (Gangs of New York) jako William "Bill The Butcher" Cutting
• 2005: Ballada o Jacku i Rose (The Ballad of Jack and Rose) jako Jack Slavin
• 2007: Aż poleje się krew (There Will Be Blood) jako Daniel Plainview
• 2009: Dziewięć (Nine) jako Guido Contini
• 2012: Lincoln jako Abraham Lincoln
• 2017: Nić widmo (Phantom Thread) jako Reynolds Woodcock

• 1980: Mały nakład (Shoestring) jako DJ
• 1982: Mróz w maju (Frost in May) jako Archie Hughes-Forret
• 1983: BBC Play of the Month jako Gordon Whitehouse

• Nagroda Akademii Filmowej
  • Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 2008 Aż poleje się krew
  • 1990 Moja lewa stopa
  • 2013 Lincoln
• Złoty Glob Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: 2008 Aż poleje się krew
• Nagroda BAFTA
  • Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 2008 Aż poleje się krew
  • 2003 Gangi Nowego Jorku
  • 1990 Moja lewa stopa
• Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych
  • Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 2008 Aż poleje się krew
  • 2003 Gangi Nowego Jorku

• Daniel Day-Lewis w bazie IMDb (ang.)
• Daniel Day-Lewis w bazie Filmweb
• Daniel Day-Lewis w bazie Notable Names Database (ang.)