Antonio Banderas – Wikipedia, wolna encyklopedia
Imię i nazwisko | José Antonio Domínguez Banderas |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Zawód | |
Współmałżonek | Ana Leza (1987–1996; rozwód) |
Lata aktywności | od 1979 |
Strona internetowa |
Antonio Banderas, właściwie José Antonio Domínguez Banderas[1] (ur. 10 sierpnia 1960 w Maladze) – hiszpański aktor, reżyser, producent filmowy, model i piosenkarz. Jedna z największych i najpopularniejszych gwiazd kina hiszpańskiego i amerykańskiego oraz symbol męskiego seksapilu[2]. Występował w produkcjach hiszpańskich, europejskich jak i amerykańskich takich jak Zabójcy (1995), Evita (1996), Wywiad z wampirem (1994), Filadelfia (1993), Desperado (1995), Maska Zorro (1998), Mali agenci (2001), Wytańczyć marzenia (2006) czy Niezniszczalni 3 (2014). Laureat Złotej Palmy w Cannes dla najlepszego aktora za rolę w filmie Ból i blask Pedro Almodovara[3]. Za ten sam film nominowany do Oscara w kategorii dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[4].
18 października 2005 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6801 Hollywood Boulevard[5][6].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Maladze[7] w rodzinie rzymskokatolickiej jako syn nauczycielki doñi Any Banderas (zm. 4 listopada 2017 w wieku 84 lat[8]) i policjanta Guardia Civil José Domíngueza (zm. 2 lutego 2008 w wieku 87 lat). Dorastał wraz z młodszym bratem Francisco Javiarem Banderasem „Chico”.
Początkowo chciał zostać zawodowym piłkarzem, ale zakończył treningi po tym, jak w wieku 14 lat złamał nogę[9]. Kiedy rok później zobaczył na scenie musical Hair, postanowił, że zostanie aktorem. W 1974 ukończył School of Dramatic Art w Madrycie[10].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Opuścił szkołę i w wieku 19 lat udał się do Madrytu w celu rozpoczęcia kariery w hiszpańskim przemyśle filmowym. W 1980 związał się z hiszpańskim Teatrem Narodowym[11]. Z powodu cenzury politycznej za rządów Francisco Franco został aresztowany przez hiszpańską policję za udział w sztuce Bertolta Brechta i całą noc spędził na policji[12]. Podczas pracy z małym zespołem teatralnym, z którym dawał występy na ulicy, miał trzy lub cztery takie aresztowania. Dorabiał jako kelner, pracował w sklepie i małym kinie La Movida Madrileña, a także jako model (174 cm wzrostu)[13] dla firmy Ralph Lauren i domu mody Gucci.
Po debiucie na scenie w sztuce Los Tarantos (1981) i na ekranie w filmie Sztuczne rzęsy (Pestanas postizas, 1982), zagrał w pięciu obrazach Pedro Almodóvara: komedii Labirynt namiętności (Laberinto de pasiones, 1982) u boku Imanola Ariasa, dreszczowcu Matador (Matador, 1986) z Carmen Maurą jako nadpobudliwy i wrażliwy Ángel Giménez, melodramacie Prawo pożądania (La Ley del Deseo, 1987) w roli heteroseksualnego wdającego się w miłość homoseksualną nieprzewidywalnego Antonia Beníteza, komediodramacie Kobiety na skraju załamania nerwowego (Mujeres al borde de un ataque de nervios, 1988) jako słodki Carlos oraz dramacie kryminalnym Zwiąż mnie (¡Átame!, 1990) w roli zdesperowanego Ricky’ego.
W 1991 roku pojawił się na planie filmu dokumentalnego z trasy koncertowej Madonny W łóżku z Madonną (Madonna: Truth or Dare). Po raz pierwszy wystąpił w hollywoodzkiej produkcji – dramacie muzycznym Królowie mambo (The Mambo Kings, 1992) u boku Armanda Assante. W dramacie Jonathana Demme’a Filadelfia (Philadelphia, 1993) zagrał partnera prawnika-nosiciela wirusa HIV (Tom Hanks). Ogromnym sukcesem okazała się rola wędrowca-samotnika, muzyka z futerałem na gitarę wypełnionym bronią, który przemierza Meksyk w poszukiwaniu morderców swej ukochanej w gangsterskim filmie akcji Roberta Rodrigueza Desperado (1995). W filmie muzycznym będącym adaptacją musicalu Andrew Lloyda Webbera i Tima Rice’a Evita (1996) z Madonną jako narrator ujawnił swoje zdolności wokalne. Pochlebne recenzje przyniosła mu kreacja Alejandro Murriety, czyli Zorro w filmie przygodowym Martina Campbella Maska Zorro (The Mask of Zorro, 1998) z Anthonym Hopkinsem i Catherine Zetą-Jones.
Zadebiutował jako reżyser komediodramatu Wariatka z Alabamy (Crazy in Alabama, 1999) z Melanie Griffith, Davidem Morse, Lucasem Black, Cathy Moriarty, Meatem Loafem, Robertem Wagnerem i Elizabeth Perkins.
Użyczył głosu Kotu w Butach w filmie Shrek 2 (2004), jego sequelach Shrek Trzeci (2007) i Shrek Forever (2010) oraz spin-offie Kot w butach (2011).
W serialu National Geographic Geniusz: Picasso (Genius: Picasso, 2017) wcielił się w postać Pabla Picassa u boku Geoffreya Rusha (Albert Einstein), Michaela McElhattona (Philipp Lenard), Ralpha Browna (Max Planck), Roberta Lindsaya (Hermann Einstein), T.R. Knighta (J. Edgar Hoover) i Emily Watson (Elsa Einstein). Za rolę starzejącego się reżysera w Bólu i blasku (2019) Pedro Almodóvara otrzymał nagrodę aktorską na 72. MFF w Cannes.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]27 lipca 1987 poślubił Anę Lezę, z którą rozwiódł się w 1996. 14 maja 1996 ożenił się z Melanie Griffith, z którą ma córkę Stellę del Carmen (ur. 24 września 1996 w Marbella)[14]. Jest ojczymem Alexandra Bauera i Dakoty Mayi Johnson. 4 grudnia 2015 doszło do rozwodu[15].
Został honorowym legionistą Hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej i przez kilka lat w każdy Wielki Czwartek brał udział w ceremonii Traslado del Cristo de la Buena Muerte, podczas której legioniści wynosili ze swojego kościoła garnizonowego w Maladze na wyprostowanych dłoniach potężny krucyfiks, śpiewając hymn Legii „El novio de la muerte”[16].
Nagrody i nominacje
[edytuj | edytuj kod]Rok | Nagroda | Kategoria | Film | Rezultat |
---|---|---|---|---|
1987 | GOYA | Największa nadzieja – najlepszy aktor | Matador | Nominacja |
1991 | Najlepszy aktor | Zwiąż mnie | Nominacja | |
1997 | Najlepszy aktor | Zbyt wiele | Nominacja | |
Złoty Glob | Najlepszy aktor w komedii lub musicalu | Evita | Nominacja | |
1998 | European Film Awards | Najlepszy aktor europejski | Maska Zorro | Wygrana |
1999 | Złoty Glob | Najlepszy aktor w komedii lub musicalu | Nominacja | |
ALMA Award | Wybitny aktor filmu fabularnego | Wygrana | ||
European Film Awards | Wybitny aktor filmu fabularnego | Wariatka z Alabamy | Wygrana | |
2000 | ALMA Award | Wybitny aktor filmu fabularnego | Trzynasty wojownik | Wygrana |
Wybitny reżyser filmu fabularnego | Wariatka z Alabamy | Wygrana | ||
Złote Lwy | Nominacja | |||
2004 | Emmy | Najlepszy aktor w serialu lub filmie telewizyjnym | Pancho Villa we własnej osobie | Nominacja |
Złoty Glob | Najlepsza rola męska w serialu lub filmie telewizyjnym | Nominacja | ||
2005 | MTV Movie Award | Najlepsza rola komediowa | Shrek 2 | Nominacja |
2019 | Złota Palma | Najlepsza pierwszoplanowa rola męska | Ból i blask | Wygrana |
2020 | Oscar | Najlepsza pierwszoplanowa rola męska | Nominacja |
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Rok | Film | Rola | Reżyser |
---|---|---|---|
1982 | Sztuczne rzęsy (Pestañas postizas) | Antonio Juan | Enrique Belloch |
Labirynt namiętności (Laberinto de pasiones) | Sadec | Pedro Almodóvar | |
1983 | Y del seguro... líbranos Señor! | Pipi | Antonio del Real |
1984 | Sprawa Almery (El caso Almería) | Juan Luque | Pedro Costa |
Pan Galindez (El señor Galíndez) | Eduardo | Rodolfo Kuhn | |
Szczudła (Los zancos) | Alberto | Carlos Saura | |
1985 | Dwór Faraona (La corte de Faraón) | Fray José | José Luis García Sánchez |
Réquiem por un campesino español | Paco | Francesc Betriu | |
Caso Cerrado | Preso | Steven Feldman | |
1986 | Układanka (Puzzle) | Andrés | Lluís Josep Comerón |
27 godzin (27 horas) | Rafa | Montxo Armendáriz | |
Matador (Matador) | Ángel | Pedro Almodóvar | |
Delirios de amor | kochanek Jaime | Cristina Andreu | |
1987 | Así como habían sido | Damián | Andrés Linares |
Prawo pożądania (La ley del deseo) | Antonio Benítez | Pedro Almodóvar | |
1988 | Kobiety na skraju załamania nerwowego (Mujeres al borde de un ataque de nervios) | Carlos | |
Kobieta twojego życia (La Mujer de tu vida: La mujer feliz) | Antonio López | Gonzalo Suárez, José Miguel Ganga | |
El placer de matar | Luis | Félix Rotaeta | |
Bâton Rouge | Antonio | Rafael Monleón | |
1989 | Bajarse al moro | Alberto | Fernando Colomo |
El acto | Carlos | Héctor Faver | |
Biała gołębica (La Blanca Paloma) | Mario | Juan Miñón | |
Si te dicen que caí | Marcos | Vicente Aranda | |
1990 | Zwiąż mnie (!Átame!) | Ricky | Pedro Almodóvar |
Pod wiatr (Contra el viento) | Juan | Paco Periñán (w napisach: Francisco Periñán) | |
1991 | W łóżku z Madonną (Madonna: Truth or Dare, In Bed with Madonna) | w roli samego siebie | Alek Keshishian, Mark Aldo Miceli |
Terranova (Terra Nova) | Antonio | Calogero Salvo | |
1992 | Królowie mambo (The Mambo Kings) | Néstor Castillo | Arne Glimcher |
1993 | Benito (Il Giovane Mussolini, TV) | Benito Mussolini | Gianluigi Calderone |
Dom dusz (The House of the Spirits) | Pedro Tercero García | Bille August | |
Zniewaga (¡Dispara!) | Marcos | Carlos Saura | |
Filadelfia (Philadelphia) | Miguel Álvarez | Jonathan Demme | |
1994 | Wywiad z wampirem (Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles) | wampir Armand | Neil Jordan |
De amor y de sombra | Francisco | Betty Kaplan | |
1995: | Zabójcy (Assassins) | Miguel Bain | Richard Donner |
Nigdy nie rozmawiaj z nieznajomym (Never Talk to Strangers) | Tony Ramirez | Peter Hall | |
Desperado | El Mariachi (Manito) | Robert Rodriguez | |
Cztery pokoje (Four Rooms) | mąż (odc. „The Misbehavers”) | Robert Rodriguez | |
Rapsodia Miami (Miami Rhapsody) | Antonio | David Frankel | |
Zbyt wiele (Two Much) | Art Dodge | Fernando Trueba | |
1996 | Evita | Che Guevara | Alan Parker |
1998 | Maska Zorro (The Mask of Zorro) | Alejandro Murrieta/Zorro | Martin Campbell |
1999 | Kumpel do bicia (Play It to The Bone) | César Domínguez | Ron Shelton |
Trzynasty wojownik (The 13th Warrior) | Ahmad ibn Fadlan | John McTiernan | |
Parada oszustów (The White River Kid) | Morales Pittman | Arne Glimcher | |
2001 | Mali agenci (Spy Kids) | Gregorio „Greg” Cortez | Robert Rodriguez |
Grzeszna miłość (Original Sin) | Luís Vargast | Michael Cristofer | |
Pytanie do Boga (The Body) | ks. Matt Gutiérrez | Jonas McCord | |
2002 | Frida | David Alfaro Siqueiros | Julie Taymor |
Mali agenci 2: Wyspa marzeń (Spy Kids 2: Island of Lost Dreams) | Gregorio „Greg” Cortez | Robert Rodriguez | |
Ballistic (Ballistic: Ecks vs. Sever) | agent Jeremiah Ecks | Wych Kaosayananda | |
Femme Fatale | Nicolas Bardo | Brian De Palma | |
2003 | Pewnego razu w Meksyku: Desperado 2 (Once Upon a Time in Mexico) | El Mariachi | Robert Rodriguez |
Mali agenci 3D: Trójwymiarowy odjazd (Spy Kids 3: Game Over) | Gregorio „Greg” Cortez | ||
Mroczna Argentyna (Imagining Argentina) | Carlos Rueda | Christopher Hampton | |
Pancho Villa we własnej osobie (And Starring Pancho Villa as Himself) | Pancho Villa | Larry Gelbart | |
2004 | Shrek 2 | Kot w butach (dubbing) | Andrew Adamson, Kelly Asbury, Conrad Vernon |
2005 | Legenda Zorro (The Legend of Zorro) | Don Alejandro de la Vega/Zorro | Martin Campbell |
2006 | Wytańczyć marzenia (Take the Lead) | Pierre Dulaine | Liz Friedlander |
Miasto śmierci (Bordertown) | Alfonso Diaz | Gregory Nava | |
2007 | Shrek Trzeci | Kot w butach (dubbing) | Chris Miller, Raman Hui |
2008 | Niewinna (The Other Man) | Ralph | Richard Eyre |
Centralne biuro uwodzenia (My Mom's New Boyfriend) | Tommy Lucero/Martinez | George Gallo | |
2009 | Złodziejski kodeks (Thick as Thieves) | Gabriel Martin | Mimi Leder |
2010 | Poznasz przystojnego bruneta (You Will Meet a Tall Dark Stranger) | Greg Clemente | Woody Allen |
Shrek Forever (Shrek Forever After) | Kot w butach (dubbing) | Mike Mitchell | |
2011 | Kot w butach (Puss in boots) | Kot w butach (dubbing) | Chris Miller |
Skóra, w której żyję (La piel que habito) | dr Ledgard | Pedro Almodóvar | |
Mali agenci 4D: Wyścig z czasem (Spy Kids: All the Time in the World) | Gregorio Cortez | Robert Rodriguez | |
Ścigana (Haywire) | Rodrigo | Steven Soderbergh | |
2012 | Ruby Sparks | Mort | Jonathan Dayton i Valerie Faris |
2013 | Maczeta zabija (Machete Kills) | El Camaleón | Robert Rodriguez |
Rysiek Lwie Serce (Justin y la espada del valor) | Sir Clorex (głos) | Manuel Sicilia | |
2014 | Niezniszczalni 3 (The Expendables 3) | Galgo | Patrick Hughes |
Automata | |||
2015 | SpongeBob: Na suchym lądzie | Burgerobrody (głos) | Paul Tibbitt |
2016 | Altamira | Marcelino Sanz de Sautuola | Hugh Hudson |
2017 | Czarny motyl (Black Butterfly) | Paul Lopez | Brian Goodman |
Ochroniarz (Security) | Eduardo „Eddie” Deacon | Alain Desrochers | |
Pułapka (Bullet Head) | Blue | Paul Solet | |
Akt zemsty (Acts of Vengeance) | Frank Valera | Isaac Florentine | |
2018 | To właśnie życie (Life Itself) | Pan Saccione | Dan Fogelman |
2019 | Ból i blask (Dolor y gloria) | Salvador Mallo | Pedro Almodóvar |
Pralnia (The Laundromat) | Ramón Fonseca | Steven Soderbergh | |
Lamborghini | Ferruccio Lamborghini | Bobby Moresco | |
2020 | Doktor Dolittle (Dolittle) | Król Rassouli | Stephen Gaghan |
2021 | Boscy (Competencia oficial) | Félix Rivero | Mariano Cohn i Gastón Duprat |
Bodyguard i żona zawodowca (The Hitman's Wife's Bodyguard) | Aristotle Papadopolous | Patrick Hughes |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Patronato | Fundación Lágrimas y Favores. fundacionlagrimasyfavores.org. [dostęp 2017-08-10]. (hiszp.).
- ↑ Antonio Banderas - Najnowsze informacje. Wirtualna Polska. [dostęp 2012-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (pol.).
- ↑ „Ból i blask” pedro Almodovara hiszpańskim kandydatem do Oscara [online], Wprost, 6 września 2019 [dostęp 2020-03-28] (pol.).
- ↑ Evan Real , Oscars: Antonio Banderas and Scarlett Johansson Among First-Time Nominees [online], Hollywood Reporter, 13 stycznia 2020 [dostęp 2020-03-28] (ang.).
- ↑ Antonio Banderas. Walk of Fame. [dostęp 2022-08-28]. (ang.).
- ↑ Kevin Patrick Day: Hollywood Star Walk: Antonio Banderas. „Los Angeles Times”, 2010-03-01. [dostęp 2022-08-28]. (ang.).
- ↑ Antonio Banderas. ČSFD.cz. [dostęp 2017-08-02]. (cz.).
- ↑ La madre de Antonio Banderas ha muerto a los 84 años. informalia.eleconomista.es. [dostęp 2017-11-21]. (hiszp.).
- ↑ Antonio Banderas (10 de Agosto de 1960). Filmow. [dostęp 2017-08-02]. (port.).
- ↑ Antonio Banderas Biography (1960-). Film Reference. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
- ↑ Antonio Banderas. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
- ↑ Spanisch Actors: Antonio Banderas. don Quijote UK. [dostęp 2017-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-03)]. (ang.).
- ↑ Personalidade: Antonio Banderas (Espanha). InterFilmes.com. [dostęp 2017-08-02]. (port.).
- ↑ Heidi Parker, Jessica Rach (2017-05-31): Stella Banderas shows off her bikini body in Italy. „Daily Mail”. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
- ↑ Kathy Ehrich: Melanie Griffith to Receive $65,000 Monthly Spousal Support as Antonio Banderas Divorce Is Finalized. „People”, 8 grudnia 2015. [dostęp 2017-08-02]. (ang.).
- ↑ Jueves Santo (2013-03-28): La Legión ensalza al Cristo de la Buena Muerte en su traslado. „El Mundo”. [dostęp 2017-08-02]. (hiszp.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Antonio Banderas w bazie IMDb (ang.)
- Antonio Banderas w bazie Filmweb
- Antonio Banderas w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000121417188
- VIAF: 29724220
- LCCN: n92063976
- GND: 122761863
- NDL: 00649746
- LIBRIS: 86lnmvws1856kbc
- BnF: 13954284j
- SUDOC: 060800240
- SBN: RAVV091131
- NLA: 36015328
- NKC: js20040531001
- BNE: XX1109155
- NTA: 073452211
- BIBSYS: 98014557
- CiNii: DA12217804
- Open Library: OL2878422A
- PLWABN: 9810639340405606
- NUKAT: n2008107683
- J9U: 987007428880905171
- CANTIC: a10414162
- LNB: 000114302
- CONOR: 24658531
- KRNLK: KAC2020K7603
- LIH: LNB:Xv5;=Bp