Freeman Dyson – Wikipedia, wolna encyklopedia

Freeman Dyson
Ilustracja
Freeman Dyson (2005)
Pełne imię i nazwisko

Freeman John Dyson

Data i miejsce urodzenia

15 grudnia 1923
Crowthorne

Data i miejsce śmierci

28 lutego 2020
Princeton

Zawód, zajęcie

naukowiec: fizyk teoretyk, matematyk, futurolog, astrofizyk

Alma Mater

University of Cambridge
Uniwersytet Cornella

Małżeństwo

1. Verena Esther Huber-Dyson (1950–1958, rozwód)
2. Imme Jung (1958–2020)

Dzieci

Esther Dyson
George Dyson
Dorothy Dyson
Mia Dyson
Rebecca Dyson
Emily Dyson

Freeman John Dyson (ur. 15 grudnia 1923 w Crowthorne, zm. 28 lutego 2020 w Princeton) – brytyjsko-amerykański naukowiec: fizyk teoretyczny, astrofizyk, matematyk i futurolog, profesor Institute for Advanced Study (IAS) w Princeton. Laureat licznych nagród, w tym Nagrody Templetona (2000) oraz prestiżowych nagród fizycznych, ustępujących statusem tylko Nagrodzie Nobla: Medalu Lorentza (1966), Medalu Maxa Plancka (1969) i Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki (1981).

Dyson to jeden z pionierów elektrodynamiki kwantowej[1], współautor astronautycznego projektu Orion i twórca futurologicznej koncepcji sfery Dysona.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiował w Winchester College i w Trinity College na Uniwersytecie Cambridge, gdzie w 1945 uzyskał licencjat z matematyki. Następnie był wykładowcą Trinity College, a później stypendystą Commonwealth Fellowship na Uniwersytecie Cornella, a także wykładowcą na Uniwersytecie Birmingham. W latach 1951–1953 profesor fizyki Cornell University w Ithaca, od 1953 profesor Institute for Advanced Study w Princeton. Był profesorem wizytującym na Yeshiva University w Max-Planck-Institut für Physik und Astrophysik w Monachium[2]. Od 1964 członek Narodowej Akademii Nauk w Waszyngtonie.

Autor licznych prac głównie z zakresu kwantowej teorii pola i fizyki matematycznej. Był jednym z twórców, oprócz R.Ph. Feynmana, J.S. Schwingera i Sh. Tomonagi, współczesnej elektrodynamiki kwantowej. Zajmował się także problemem cywilizacji pozaziemskich[3][4].

Nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Dyson był członkiem licznych stowarzyszeń naukowych, m.in. Royal Society od roku 1952 i U.S. National Academy of Sciences od roku 1964.

Otrzymał liczne nagrody, w tym[4]:

Publikacje (wybór)

[edytuj | edytuj kod]

Publikacje książkowe[3][4]:

Wydania polskie:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dyson Freeman John, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-08].
  2. Fred Hoyle: Katastrofy kosmiczne i narodziny religii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999, s. 129–130. ISBN 83-01-12873-9.
  3. a b Freeman Dyson. [w:] School of Natural Sciences, Institute for Advanced Study [on-line]. www.sns.ias.edu. [dostęp 2014-03-08]. (ang.).
  4. a b c Freeman Dyson w bazie Notable Names Database (ang.)
  5. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać The Enrico Fermi Award. Award Laureates (ang.), U.S. Department of Energy, Office of Science, science.osti.gov [dostęp 2024-05-18].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]