John B. Goodenough – Wikipedia, wolna encyklopedia

John B. Goodenough

John B. Goodenough (2010)
Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	25 lipca 1922 Jena
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 2023 Austin
Specjalność: fizyka
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii Nagroda Japońska Medal Copleya
Multimedia w Wikimedia Commons

John Bannister Goodenough (ur. 25 lipca 1922 w Jenie, zm. 25 czerwca 2023 w Austin^[1]) – amerykański fizyk i specjalista w dziedzinie inżynierii materiałowej. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za 2019 rok.

Urodził się 25 lipca 1922 r. w Jenie, w Republice Weimarskiej, jego ojcem był historyk religii Erwin Ramsdell Goodenough, a bratem antropolog Ward Goodenough^[2]. W dzieciństwie cierpiał na dysleksję, co utrudniało mu edukację w Groton School w Massachusetts, jednak przezwyciężył trudności i wypracował sobie stypendium na studia na Uniwersytecie Yale^[3]. Początkowo studiował matematykę na tym uniwersytecie i należał tam do tajnego stowarzyszenia „Czaszka i Kości” (zwanego również Zakonem 322 lub Braterstwem Śmierci)^[2]. Po ukończeniu studiów z wyróżnieniem^[3] w 1944 r. wstąpił do wojska i służył jako meteorolog^[2].

Fizyką zainteresował się po zakończeniu II wojny światowej, i w 1952 r. uzyskał w tej dziedzinie doktorat na Uniwersytecie Chicago^[2] u Clarence’a Zenera. Po uzyskaniu doktoratu przeniósł się do Massachusetts Institute of Technology (MIT) i zajął się pracą nad pamięciami komputerowymi, a jego zespół stworzył m.in. przełomową pamięć magnetyczną RAM. Ta praca przyczyniła się do sformułowania reguł Goodenougha–Kanamoriego dotyczących interakcji między jonami^[3]. W 1976 r. został profesorem chemii^[4] i kierownikiem laboratorium chemii nieorganicznej na Uniwersytecie Oksfordzkim^[3]. W latach 70. i 80. prowadził badania nad bateriami litowo-jonowymi^[2], m.in. w 1980 r. jego laboratorium opracowało katodę z tlenku litowo-kobaltowego(III); opracowana przez niego technologia została później upowszechniona przez koncern Sony^[2], a uczelnia nie opatentowała rozwiązania^[3].

Od 1986 r. związany był z Uniwersytetem Teksańskim w Austin^[2], opracowując m.in. jeszcze wydajniejszą żelazowo-fosforanową katodę w strukturze oliwinu^[3]. W 2016 r. brał udział w opracowaniu baterii, która wykorzystuje szklany elektrolit zamiast płynnego^[2].

Od 1963 r. był członkiem American Physical Society, a od 1976 r. National Academy of Engineering. W 1967 r. został doctorem honoris causa Uniwersytetu w Bordeaux^[4]. Miał znaczący wkład w wynalezienie akumulatorów litowo-jonowych^[5], za co przyznano mu Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w 2019 r. (wspólnie z M. Stanleyem Whittinghamem i Akirą Yoshino)^[6][7]. Jest najstarszym laureatem Nagrody Nobla w historii^[8]. Wcześniej otrzymał m.in. Nagrodę Japońską (2001), Nagrodę Enrica Fermiego (2009)^[9], National Medal of Science (2012)^[10] i Charles Stark Draper Prize (2014)^[9].

25 lipca 2022 roku ukończył 100 lat^[11].