Maciej z Koła – Wikipedia, wolna encyklopedia

Maciej z Koła (ur. ok. 1375 w Kole, zm. 1441^[1][2]) – polski duchowny katolicki, rektor Akademii Krakowskiej, profesor teologii i prawnik. Kanonik wieluński^[2], uniejowski^[2] i poznański^[2], prałat kolegiaty w Skalbmierzu^[2].

Był synem Marcina, najprawdopodobniej mieszczanina kolskiego^[2]. Dokładna data urodzin Macieja z Koła nie jest znana, lecz przyjmuje się, że przyszedł na świat około 1375^[1][2]. Studiował na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniwersytetu Praskiego, gdzie w 1395 zdobył tytuł bakałarza, a 4 lata później magistra sztuk^[1][2]. Przypuszcza się, że mógł podjąć także studia medyczne lub prawnicze^[2].

Najprawdopodobniej w 1403 rozpoczął pracę jako wykładowca na krakowskim Wydziale Sztuk oraz opiekun biblioteki uniwersyteckiej^[1][2]. W tym samym czasie studiował również prawo kanoniczne^[2]. Po 1405 uzyskał stopień bakałarza, a w 1408^[2] lub 1414^[1] licencjata prawa kanonicznego^[1][2]. Jego promotorem był Stanisław ze Skarbimierza^[2]. Najprawdopodobniej nie odbył promocji doktorskiej, gdyż do 1435 tytułował się stopniem licencjata^[2], a ze stopniem doktora wystąpił w źródłach tylko raz: w 1439^[2]. Najprawdopodobniej około 1417 uzyskał stopień bakałarza na Wydziale Teologii^[2], a 10 lipca 1428 uzyskał tam doktorat^[1][2].

W semestrze zimowym 1423/24 pełnił funkcję rektora Akademii Krakowskiej^[1][2].

W latach 1403 i 1408 był proboszczem w Mąkolnie^[1][2]. W 1403 zasiadał w wieluńskiej kapitule kolegiackiej^[2], skąd prawdopodobnie 5 lat później przeszedł do kapituły w Uniejowie^[2]. W tym samym roku otrzymał prowizję papieską na altarię św. Leonarda w krakowskiej katedrze oraz rezerwację kanonikatu w tamtejszej kapitule katedralnej^[2].

W latach 1411–12 był zastępcą Michała z Krowicy w krakowskim sądzie biskupim^[2]. Przed 10 lipca 1426 został kanonikiem w poznańskiej kapitule katedralnej^[2], w posiedzeniach której brał udział w latach 1431−34^[2]. W 1435 ufundował przy kaliskiej kolegiacie Wniebowzięcia NMP kolegium mansjonarzy^[2].

Na początku tego samego roku objął również prałaturę – kustodię w kolegiacie w Skalbmierzu^[2]. Na przełomie 1439 i 1440 przeniósł się w wyniku zamiany z kapituły poznańskiej do kapituły w Uniejowie^[2].

Twórczość naukowa Macieja z Koła nie jest znana, a jego dzieła najprawdopodobniej się nie zachowały^[3]. Znane są natomiast rękopisy prac drobnych, noty i glosy. Przypisuje mu się noty prawnicze do tekstów m.in. Bonifacego VIII, Jana z Lignano i innych uczonych^[2].

Oprócz tego przypisuje mu się także głosy i noty w rękopisach zawierających traktaty astrologiczne i medyczne^[2]. Poza tym w rękopisie zawierającym De proprietatibus rerum Bartłomieja Anglika umieścił własny, polsko-łacińsko-niemiecki słownik nazw roślin^[2]. Jego komentarze zidentyfikowano również w dziełach teologicznych takich autorów jak: Hieronim ze Strydonu, Henryk z Langenstein, Bernard z Clairvaux czy Tomasz z Akwinu i Piotr Lombard^[2]. Maria Kowalczyk przypisuje mu także autorstwo kazania o Stanisławie ze Szczepanowa pod tytułem Talis decebat, ut esset nobis pontifex oraz prawdopodobnie również mowy Sobrii estote^[2]. Wszystkie posiadane przez siebie dzieła podarował pod koniec życia bibliotece uniwersyteckiej^[2].

Maciej z Koła zmarł najprawdopodobniej na przełomie września i października 1441^[2]. Zachowała się mowa, którą na pogrzebie wygłosił Bartłomiej z Radomia, datowana na tydzień po niedzieli 1 października 1441^[2].